YARGITAY KARARI
DAİRE : Hukuk Genel Kurulu
ESAS NO : 2018/993
KARAR NO : 2021/919
KARAR TARİHİ : 06.07.2021

MAHKEMESİ :… Mahkemesi

1. Taraflar arasındaki “Tespit” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, … 1. … Mahkemesince verilen davanın usulden reddine ilişkin karar davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 21. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Kurumun … 1. … Mahkemesinin 2015/647 E. sayılı dosyası ile müvekkili aleyhine rücuan tazminat davası açtığını, anılan davada olayın … kazası olmadığı yönünde tespit davası açmak üzere taraflarına süre verildiğini, dava konusu olayda dava dışı üçüncü şahıs ile davacının sahibi olduğu binaya bir kat daha daire yapılması hususunda kabala usulü anlaştıklarını, üçüncü kişinin de duvar örme konusunda… ile anlaştığını, daha sonra…’in inşaattan düşerek vefat ettiğini, işin … sözleşmesine değil eser sözleşmesine dayandığını, ileri sürerek olayın … kazası olmadığının tespitini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (SGK/Kurum) vekili cevap dilekçesinde; … 1. … Mahkemesinin 2015/647 E. sayılı dosyası ile rücuan tazminat davası açıldığını, … kazası olup olmadığına dair iddianın bahse konu dosyada ileri sürülebileceğini, ayrıca tespit davası açmakta hukukî yararı olmadığını, mahkemece rucuan tazminat davasında ön sorun olarak değerledirilip sonuca göre yargılamaya devam edilmesi gerektiğini beyanla davanın reddini savunmuştur.
Mahkeme Kararı:
6. … 1. … Mahkemesinin 07.04.2016 tarihli ve 2016/106 E., 2016/190 K. sayılı kararı ile; rucuan tazminat davası kapsamında kazanın mahiyetine dair iddia ve savunma imkânının bulunduğu, eda davası açılmışken ayrıca aynı olaya dair tespit davası açılmasında hukukî yararın olmadığı, … kazası olup olmadığına dair durumun rucuan tazminat davasında ön sorun olarak öncelikle değerlendirilip sonucuna göre yargılamaya devam edilmesi gerektiği belirtilerek davanın hukuki yarar yokluğu sebebiyle dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir.
Özel Dairenin Bozma Kararı:
7. … 1. … Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
8. Yargıtay (Kapatılan) 21. Hukuk Dairesinin 13.07.2017 tarihli ve 2016/14373 E., 2017/6018 K. sayılı kararı ile; “..Dava ölümle sonuçlanan olayın … kazası olmadığının tespitine ilişkindir.
Mahkemece hukuki yarar yokluğu gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Somut olayda; olayın … kazası olmadığının tespiti davasında davacının hukuki yararı bulunmaktadır. Sigortalı işçiye de husumet yöneltilerek mahkemece işin esasına girilerek davanın sonuçlandırılması gerekir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin eksik araştırma sonucu yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O halde, davacının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır..” gerekçesi ile karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
9. … 1. … Mahkemesinin 19.09.2017 tarihli ve 2017/176 E., 2017/349 K. sayılı kararı ile; ilk kararın temelini teşkil eden rücuan tazminat dosyası kapsamında olayın … kazası olup olmadığı ön sorun olarak öncelikle tartışılmış olup, dosya içerisine alınan mahkeme ilamından da anlaşılacağı üzere olay … kazası olarak değerlendirilerek … kazası olmadığı yönündeki iddia reddedilerek kusur nispetinde Kurum zararının ödetilmesi gerektiğine hükmedildiği, sigortalı işçiye husumet yöneltilmesi gerektiğinden bahsedilmişse de ortada Kurum tarafından yapılan ve aksi mahkeme kararı ile değişebilecek bir … kazası tespiti olduğu, SGK’nın tek taraflı tahkikat işlemleriyle ortaya konulan … kazası tespiti raporuna tespit aşamasında sigortalının etkisinin olmayıp bu işlemden ötürü mahkemeler nezdinde davalı sıfatıyla sorumluluğuna gidilmesinin, kendi iddiası olmayan bir tespitten ötürü savunma yapmak mecburiyetinde kalmasının da ayrıca tespite dair 3. kişi durumunda bulunan sigortalıya taraf sıfatını kazandırmayacağı, dosya içerisine alınan rücu dosyası gerekçeli kararı, bilirkişi raporları ve raporlarda olayın … kazası olduğuna dair tespitler de gözönünde tutulduğunda ayrıca dava açılmak suretiyle olayın … kazası olup olmadığına dair tetkikin hukukî yararlılıktan uzak olduğu, usul ekonomisi gereğince derdest ilk davada çözümlenmesi gereken konunun tekrardan aynı taraflarla aynı değerlendirmenin yapılacağı bir dava olarak açılmasında hukukî yarar bulunmadığı kanaatiyle önceki hükümde direnilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
10. Direnme kararı süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

II. UYUŞMAZLIK
11. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; … kazası olmadığının tespiti istemli eldeki davada; Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından aleyhine rucuan tazminat davası açılan davacının, … kazası olmadığının tespiti isteminin rucuan tazminat davasında ön sorun olarak değerlendirileceğinden bahisle davanın hukukî yarar yokluğundan reddinin yerinde olup olmadığı buradan varılacak sonuca göre sigortalı işçiye (müteveffa sigortalının mirasçılarına) husumet yöneltilerek işin esasına girilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
III. ÖN SORUN
12. Hukuk Genel Kurulundaki görüşmeler sırasında öncelikle direnme adı altında verilen kararın yeni hüküm niteliğinde olup olmadığı; buradan varılacak sonuca göre temyiz incelemesinin Hukuk Genel Kurulu tarafından mı yoksa Özel Dairece mi yapılması gerektiği ön sorun olarak tartışılıp değerlendirilmiştir.

IV. GEREKÇE
13. Direnme kararının varlığından söz edilebilmesi için, mahkeme bozmadan esinlenerek yeni herhangi bir delil toplamadan önceki deliller çerçevesinde karar vermeli; gerekçesini önceki kararına göre genişletebilirse de değiştirmemelidir.
14. Başka bir deyişle mahkemenin yeni bir delile dayanarak veya bozmadan esinlenerek gerekçesini değiştirerek veya daha önce üzerinde durmadığı bir hususu bozmada işaret olunan şekilde değerlendirerek karar vermiş olması hâlinde, direnme kararının varlığından söz edilemez.
15. İstikrar kazanmış Yargıtay içtihatlarına göre; mahkemece direnme kararı verilse dahi bozma kararında tartışılması gereken hususları tartışmak, bozma sonrası yapılan araştırma, inceleme veya toplanan yeni delillere dayanmak, önceki kararda yer almayan ve Özel Daire denetiminden geçmemiş olan yeni ve değişik gerekçe ile hüküm kurmak suretiyle verilen karar direnme kararı olmayıp, yeni hüküm olarak kabul edilir.
16. Somut olayda; … kazası olmadığının tespiti istemiyle açılan eldeki davada mahkemece ilk kararda rucuan tazminat davası kapsamında kazanın mahiyetine dair iddia ve savunma imkânının bulunduğu, … kazası olup olmadığına dair durumun rucuan tazminat davasında ön sorun olarak öncelikle değerlendirilip sonucuna göre yargılamaya devam edilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın hukukî yarar yokluğu sebebiyle dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilmiştir. Davacı vekilinin temyizi üzerine Özel Dairece olayın … kazası olmadığının tespiti davasında davacının hukukî yararı bulunduğu, sigortalı işçiye de (müteveffanın mirasçılarına) husumet yöneltilerek mahkemece işin esasına girilerek davanın sonuçlandırılması gerektiği belirtilerek bozulması sonrası mahkemece rücuan tazminat dosyasının gerekçeli kararı ve bilirkişi raporlarının dosya arasına alındığı, tanık dinlenmesine karar verilerek direnme karar duruşmasında tanık dinlenerek “dosya içerisine alınan rücu dosyası gerekçeli kararı, bilirkişi raporları ve raporlarda olayın … kazası olduğuna dair tespitler de gözönünde tutulduğunda ayrıca dava açılmak suretiyle olayın … kazası olup olmadığına dair tetkikin hukuki yararlılıktan uzak olduğu, usul ekonomisi gereğince derdest ilk davada çözümlenmesi gereken konunun tekrardan aynı taraflarla aynı değerlendirmenin yapılacağı bir dava olarak açılmasında hukuki yarar bulunmadığı” gerekçesiyle önceki hükümde direnilmiştir.
17. Görüldüğü üzere mahkemece bozma kararından sonra rücuan tazminat dosyasının gerekçeli kararı ve bilirkişi raporları dosya arasına alınarak, direnme karar duruşmasında tanık dinlendikten sonra dosya arasına alınan gerekçeli karar ile bilirkişi raporları değerlendirilmek suretiyle yeni bir karar verilmiştir.
18. Bu durumda ortada Hukuk Genel Kurulu tarafından incelenmesi gereken direnme kararı değil, yeni ve değişik gerekçe ile verilen yeni hüküm bulunmaktadır.
19. Hâl böyle olunca yeni hükme yönelik temyiz itirazları Özel Dairece incelenmelidir.
20. Bu nedenle dosya Özel Daireye gönderilmelidir.

V. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davacı vekilinin yeni hükme yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın YARGITAY 10. HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE,
Karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere 06.07.2021 tarihinde oy birliği ile kesin olarak karar verildi.