YARGITAY KARARI
DAİRE : Hukuk Genel Kurulu
ESAS NO : 2007/785
KARAR NO : 2007/806
KARAR TARİHİ : 31.07.2007

MAHKEMESİ : Ankara 15. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 20/06/2007
NUMARASI : 2007/190-2007/197
Taraflar arasındaki “Alacak” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara Asliye 15. Hukuk Mahkemesi’nce davanın kısmen kabulüne dair verilen 11.04.2006 gün ve 2005/174 E.-2006/84 K. sayılı kararın incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 18. Hukuk Dairesi’nin 31.10.2006 gün ve 2006/6163-8332 sayılı ilamıyla; (…Davacı vekili dava dilekçesinde, davalı M.Ç. Y.’ın askeri okulda okurken 14.06.2004 tarihinde okuldan ayrıldığını, okula başlarken verilmiş olan taahhütnameyi ihlal ettiğini, fazlaya ilişkin hakların saklı tutulması kaydıyla 27.378,50 YTL asıl borç ile sarf tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili istenilmiştir. Yargılama aşamasında davalının sorumlu olduğu miktarın belirlenmesi için mahkemece alınan bilirkişi raporlarında, askeri lise dönemi için yüklenme senedinde gösterilmeyen personel ve amortisman giderlerinden davalının sorumlu olmayacağı, bu kaleme ait masrafların belirlenen harcamalardan düşülmesi ve buna göre değerlendirmenin yapılması gerektiği ileri sürülerek bu kalemlere ait masraflar düşüldükten sonra hesaplama yapılmış; Harp Okulu dönemi için Altındağ 5. Noterliğince düzenlenen 02.10.2003 tarih 20500 yevmiye nolu yüklenme senedinde gösterilen personel ve amortisman giderlerinden de sorumlu olduğu açıklanarak davalının asıl borç ve işlemiş faiz tutarı toplamı 34.419,17 YTL borcu olduğu belirtilmiş, mahkemece de bu rapor esas alınarak hüküm kurulmuş, karar taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
1-Dosya içerisinde bulunan ve Askeri Liseye girerken verilip Altındağ 5. Noterliğince 20.08.1999 tarihinde 22229 yevmiye ile düzenlenen, davalı öğrencinin velisi tarafından da imzalanan yüklenme senedinde “Silâhlı Kuvvetler adına öğrenci olarak okulun giriş şartlarına uygun şekilde kayıt ve kabulüm yapıldığı takdirde Subay çıkıncaya kadar, yürürlükte bulunan kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve sair mevzuat hükümlerini kabul ettiğimi, …” şeklinde taahhüt verilmiştir.
5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Göstermeyenler Hakkındaki Yasanın 3. maddesine göre; “sağlık sebepleri dışında okullarla yüksek öğrenim kurumlarından çıkarılan öğrencilere Devlet tarafından yapılan bilumum masraflar faizi ile birlikte mukavelesi gereğince ödettirilir.” Askeri Okullara Alınan Öğrenciler İle Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte Ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler İçin Yüklenme Senedi Düzenlenmesine Ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere Veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmelik’e 13.02.1992 tarih 21141 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak eklenen değişiklik gereğince askeri okullardan başarısızlık nedeniyle ilişiği kesilen öğrencilerin sorumlu oldukları masraflar belirtilmiş, bu durumdaki öğrencilerin sorumlu olduğu masraf kalemleri arasında personel ve amortisman giderleri de sayılmıştır.
Somut olayda; davalı adına velisi tarafından askeri liseye giriş esnasında verilen Altındağ Noterliğince düzenlenen 20.08.1999 tarih 22229 yevmiye nolu yüklenme senedinin düzenlendiği tarihte yukarıda sözü edilen yasa ve yönetmelik hükümleri yürürlüktedir ve bunlar bilinerek yüklenme senedi düzenlenip imzalanmıştır. Yüklenme senedi içeriğinde ise yasa ve yönetmelik hükümleri kabul edildiğine göre, davalının sorumlu olacağı masraflar arasına personel ve amortisman giderlerinin de dahil edilmesi gerekirken, yerinde olmayan bilirkişi raporları doğrultusunda hüküm kurulması,
2-Davalı borçlu-kefil M. B. Y. asıl borçlu M.Ç. Y.’in askeri liseye girişi sırasında vermiş olduğu kefalet senedinde “Askeri öğrenci olarak kayıt-kabul olunan İlhami oğlu M. Ç. tarafından verilen yukarıda yazılı yüklenme senedindeki taahhütlerine aykırı hareket etmesi sebebi ile okulla ilişiğinin kesilmesi halinde bu öğrenci adına tahakkuk edecek kanuni faizin 8.314.829.000 lirayı geçmemek üzere müteselsil kefil ve müşterek borçlu sıfatı ile ödeyeceğimi… taahhüt ederim” şeklinde kefil olduğuna göre, davalı asıl borçlu yönünden askeri lise dönemi için yapılan masrafların sarf tarihinden itibaren işleyecek faizin ancak 8.314.829.000 TL’lik kısmından müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulması gerekirken, mahkemece askeri lise dönemi için yapılan asıl masraflar ve işlemiş faizin tamamından sorumlu tutulması,
Doğru görülmemiştir.
Mahkemece, yukarıda belirtilen husus doğrultusunda davalı asılın askeri lise dönemi içinde atış, personel ve amortisman giderleri ile bunların sarf tarihinden itibaren işlemiş faizinden de sorumlu olacağı dikkate alınarak ve davalı kefilin askeri lise dönemi için yapılan masrafların sadece faizinden sorumlu olacağı da gözetilerek bu konuda yeniden bilirkişiden ek rapor alınıp denetlendikten sonra rapor doğrultusunda bir karar verilmelidir.Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir….) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, eğitim ve öğretim giderlerinin tahsili istemine ilişkindir.
Davacı vekili; Milli Savunma Bakanlığına bağlı okullarda askeri öğrenci olarak öğrenim gören davalı M.Ç.Y.’ın 14.6.2004 tarihinde okuldan ayrıldığını, yüklenme ve kefalet senetlerini imzalayan davalıların, eğitim ve öğretim giderlerini ödemeleri yönünde müvekkili tarafından keşide edilen ihtara cevap vermediklerini ve ödeme yapmadıklarını ileri sürerek; fazlaya ilişkin talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla 27.378.50 YTL asıl borcun sarf tarihlerinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı M. Ç. Y. vekili; davacı idarece talep edilen alacak miktarı fahiş olup hiçbir somut belge ve kritere dayanmadığını, bu nedenle tüm harcama kalemlerine ait belgeler ilgili kurumlardan getirtildikten sonra bilirkişi tarafından objektif olarak hesaplama yapılmasını gerektiğini savunmuş; davalı M. B. Y. vekili ise, diğer davalı M.Ç.Y.ın askeri lise ve harp okuluna girişi sırasında müvekkili tarafından müşterek ve müteselsil kefil sıfatıyla imzalanan 26.8.1999 ve 2.10.2003 tarihli kefalet senetlerinde müvekkilinin sorumlu olduğu miktarlar belirlenmiş olup, davalı M. Ç.Y.’ın askeri okullarda bulunduğu süreler de nazara alındığında davacı tarafından talep edilen miktarın fazla olduğunu, ayrıca sarf tarihinden itibaren de faiz talep edilemeyeceğini savunarak, davanın reddine karar verilmesi gerektiğini cevaben bildirmiştir.
Mahkemenin; askeri lise dönemi için idarece belirlenen harcamalardan personel ve amortisman giderleri düşülerek ve Harp Okulu dönemi için personel ve amortisman giderleri hesaplamaya dahil edilerek değerlendirme yapan bilirkişi raporunu benimsemek suretiyle ve “davalıların, askeri lise dönemi için 20.3.1999 tarihli yüklenme senedinde gösterilmeyen personel ve amortisman giderlerinden sorumlu olmadıkları, buna karşın Harp Okulu dönemi için 2.10.2003 tarihli yüklenme senedinde yer verilen personel ve amortisman giderlerinden sorumlu bulundukları” gerekçesiyle “davanın kısmen kabulüne, 16.522,68.YTL asıl alacak ve 17.896,49.YTL dava tarihine kadar işlemiş faiz toplamı 34.419,17.YTL nin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile asıl alacağa dava tarihinden itibaren yasal faiz yürütülmesine” dair verdiği karar, Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuş; Yerel Mahkemece, bozma ilamının 1. bendinde yer alan ve “davalı asılın askeri lise dönemi için sorumlu olacağı masraflar arasına personel ve amortisman giderlerinin de dahil edilmesi gereğine” işaret eden bozma gerekçesine direnilmiş; bozma ilamının 2. bendinde yer alan ve “davalı/kefil Mehmet Burak Yılmaz’ın kefalet senedi uyarınca, askeri lise dönemi için yapılan masrafların sarf tarihinden itibaren işleyecek faizin ancak 8.314.829.000 TL’lik kısmından sorumlu tutulması gereğine” değinen bozma gerekçesine ise uyulmuştur.
1)Özel Daire’nin 1 numaralı bozma gerekçesine ilişkin uyuşmazlık; davalı Mustafa Çağrı Yılmaz adına velisi tarafından, askeri liseye giriş esnasında imzalanan 20.8.1999 tarihli yüklenme senedinde yer almayan personel ve amortisman giderlerinden, davalının sorumluluğunun bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
Davalı M. Ç. Y.’a velayeten babası tarafından imzalanan ve Altındağ 5. Noterliğince düzenlenen 20.8.1999 tarih ve 22229 Yevmiye numaralı Yüklenme Senedinde; “Silahlı Kuvvetler adına öğrenci olarak okulun giriş şartlarına uygun şekilde kayıt ve kabulüm yapıldığı taktirde subay çıkıncaya kadar, halen yürürlükte bulunan ve ileride yürürlüğe girecek olan kanun, tüzük, yönetmelik vs. mevzuat hükümlerini kabul ettiğimi, bunlara aynen uyacağımı… beyan ederim. Taahhütlerime aykırı hareket etmem,… herhangi bir nedenle öğrenimimi kendiliğimden terk etmem,… yetkili merciler veya mahkemelerce hakkımda verilen herhangi bir ceza nedeniyle merci veya kurullarca ittihaz olunan karara istinaden okuldan çıkarılmam halinde, silahlı kuvvetler adına askeri öğrenci olarak öğrenime başladığım tarihten ilişiğimin kesilmesine kadar Milli Savunma Bakanlığınca zimmetime tazminat olarak tahakkuk ettirilecek yiyecek, giyim-kuşam, öğrenci harçlığı, kitap ve kırtasiye, vize, diploma, imtihan ve benzeri harçlar, ulaşım, öğretim ve eğitimi gerektiren ulaşım hizmetleri, şahsım için yapılan ilaç ve tedavi giderleri ile benzeri eğitim ve öğretim masraflarını ve ayrıca yatı masrafı karşılığı 4 yıllık 8.314.829.000 lirayı sarf tarihinden itibaren kanuni faizi ile birlikte ayrıca hükme gerek kalmaksızın hazine emrine ödeyeceğimi şimdiden kabul eyler, yüklenirim” Şeklinde taahhüt verildiği ve davalı M. Ç. Y.’ın askeri lise döneminden sonra okuduğu Harp Okulundan kendi isteğiyle ayrıldığı hususunda uyuşmazlık mevcut değildir. Esasen, davalı asıl yönünden Harp Okulu dönemi için hükmedilen giderlere ilişkin Özel Daire ile Yerel Mahkeme arasında uyuşmazlık bulunmayıp; az yukarıda da ifade edildiği gibi, askeri lise dönemi için verilen yüklenme senedinde gösterilmeyen personel ve amortisman giderlerinden davalının sorumlu tutulup tutulamayacağı, uyuşmazlığın özünü oluşturmaktadır.
Öncelikle belirtilmelidir ki; bir hukuki işlem olarak sözleşme, inşai ve bağlayıcı olmak üzere, iki tür sonuç doğurur. Sözleşmenin inşai sonucu, tarafların beyan edilen iradelerine uygun olarak meydana gelen hukuki sonuçtur. Sözleşmenin doğurduğu ikinci sonuç ise, tarafları bağlayıcı sonuç olup; bundan amaç, tarafların beyan edilen iradeleriyle ve sözleşme ile bağlanmış olmaları ve dolayısıyla içlerinden birinin tek taraflı irade beyanıyla bu sözleşmeyi ortadan kaldıramaması, irade beyanlarına uygun olarak kurulmuş bulunan hukuki durumla bağlı olmasıdır. Doktrin ve uygulamada sözleşme yerine “akit”, “mukavele” veya “bağıt” kavramları da kullanılmaktadır (Prof. Dr. Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, s:187 vd) .
Borç ilişkilerini düzenleyen başlıca kanun Borçlar Kanunu olmakla birlikte, bu Kanun dışında diğer bazı kanunlar da borç ilişkilerini düzenlemekte ya da borç ilişkileriyle ilgili özel hükümler içermektedirler.
Bu noktada, 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkındaki Kanunun 3. maddesinde “Sağlık sebepleri dışında okullarla yüksek öğrenim kurumlarından çıkarılan öğrencilere Devlet tarafından yapılan bilumum masraflar faizi ile birlikte mukavelesi gereğince ödettirilir.” Hükmü öngörülmüştür.
Şu durumda; askeri öğrencilerin, sağlık sebepleri dışında hangi nedenle olursa olsun okuldan çıkarılması halinde ödenmesi gereken tazminatın belirlenmesinde, Borçlar Kanunu hükümleri ve özellikle 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkındaki Kanunun 3. maddesinde işaret edilen, öğrenci ile okul yönetimi arasında yapılan “mukavelenin”, eş söyleyişle “yüklenme senedinde” taahhüt edilen edimlerin ve harcama kalemlerinin esas alınması gerektiği her türlü duraksamadan uzaktır.
Bundan ayrı; Askeri Okullara Alınan Öğrenciler ile Silahlı Kuvvetler Hesabına Fakülte ve Yüksek Okullarda Okuyan Öğrenciler için Yüklenme Senedi Düzenlenmesine ve Bu Okullardan Çeşitli Sebeplerle Ayrılacak Öğrencilere veya Kefillerine Ödettirilecek Tazminata Dair Yönetmeliğe Ekli Örnek 2 Çizelgenin Değiştirilmesine Dair Yönetmelikte yer verilmiş bulunsa bile; yüklenme senedine derç edilmeyen masraflar ve getireceği maliyetten haberdar edilmeyen akidin, bu kalem masraflardan sorumlu tutulmasının Borçlar Kanunu ve 5401 sayılı Askeri Öğrencilerden Başarı Gösteremeyenler Hakkındaki Kanunun 3. maddesine aykırılık teşkil edeceği açıktır.
Sonuç itibariyle; yüklenme senedinde harcama kalemleri arasında gösterilmeyen giderlerden, öğrenci ve yasal temsilcisi ile kefilin sorumlu tutulması olanaklı değildir.
Nitekim; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 22.11.2006 gün ve E: 2006/15-743 K:2006/740; 29.12.2006 gün ve E: 2006/18-757 K:2006/763; 02.05.2007 gün ve E: 2006/18-229 K:2007/238; 03.10.2007 gün ve E: 2007/18-643 K: 2007/714; 03.10.2007 gün ve E: 2007/18-644 K: 2007/715 sayılı kararlarında da aynı görüş benimsenmiştir.
Somut olayda; Altındağ 5. Noterliğince düzenlenen 20.8.1999 gün ve 22229 yevmiye numaralı yüklenme senedinde, öğrencinin askeri okula kaydının yapıldığı günden subay çıkıncaya kadar uymayı taahhüt ettiği kanun, tüzük, yönetmelik ve sair mevzuat hükümleri, eğitim ve öğretim konularındaki düzenlemeleri içeren mevzuat hükümleri olup; öğrencinin anılan mevzuat hükümlerine aykırı davranması gibi sebeplerle okulla ilişiğinin kesilmesi durumunda tazminat olarak ödenmesi gereken harcama kalemleri, yüklenme senedinde tahdidi olarak sayılmıştır. Bunlar arasında personel ve amortisman giderlerine açıkça yer verilmemiştir.
Az yukarıda açıklandığı üzere; davalı M. Ç.Y. askeri lise dönemi için salt yüklenme senedinde açıkça belirtilen giderleri ödeme taahhüdünde bulunduğundan, burada yer almayan personel ve amortisman giderlerinden sorumlu tutulması olanaklı değildir.
Hal böyle olunca; yüklenme senedinde yer almayan personel ve amortisman giderlerinden, davalı asılın sorumluluğunun bulunmadığı ve idarenin belirlediği harcamalardan personel ve amortisman giderlerinin mahsubu gerektiğine ilişkin Yerel Mahkemece verilen direnme kararı yerindedir.
Ne var ki, davacı vekilinin bu yöndeki diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için dosya Özel Daireye gönderilmelidir.
2)Özel Daire bozma kararının 2 numaralı bendinde belirtilen bozma nedenine gelince;
Bozma ilamının 2. bendinde yer alan ve “davalı/kefil M. B. Y.’ın vermiş olduğu kefalet senedindeki taahhüdü uyarınca, askeri lise dönemi için yapılan masrafların sarf tarihinden itibaren işleyecek faizinin, ancak 8.314.829.000 TL’lik bölümünden sorumlu tutulması gereğine” işaret eden bozma nedenine uyularak oluşturulan yeni hüküm Özel Dairece incelenmediğinden, bu yöne ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesi için dosya Özel Daireye gönderilmelidir.
SONUÇ: 1- Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle direnme uygun bulunduğundan, davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 18. HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE,
2- Yukarıda (2) numaralı bentte yazılı nedenlerle, davalı kefilin askeri lise dönemi için taahhüt ettiği faiz miktarı kadar sorumluluğunun bulunduğuna ilişkin yeni hükme yönelik olarak davacı vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 18. HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE,
31.10.2007 gününde oybirliğiyle karar verildi.