YARGITAY KARARI
DAİRE : Hukuk Genel Kurulu
ESAS NO : 2007/612
KARAR NO : 2007/612
KARAR TARİHİ : 26.09.2007

MAHKEMESİ : Zeytinburnu 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 25/04/2007
NUMARASI : 2007/15-2007/85

Taraflar arasındaki “uyarlama” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Zeytinburnu 2.Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 31.10.2005 gün ve 2004/107-2005/334 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 27.6.2006 gün ve 2006/886-7580 sayılı ilamı ile, (….Davacı vekili, müvekkili şirketin 28.04.1998 başlangıç, 31.12.1998 bitiş tarihli ve bugüne kadar dönemsel olarak yenilenen kira sözleşmesine istinaden davalı İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün aylık 7.000 litre normal benzin pompa çıkış fiyatı karşılığı Türk Lirası kira bedeli ile kiracısı olduğunu, ancak önceden öngörülmeyen ekonomik kriz nedeniyle benzin satışlarında aşırı düşme meydana geldiğini, sözleşmede belirlenen aylık kira bedelinin aylık net satış hasılatının % 30’una tekabül eder duruma geldiğini, kaldı ki Ağustos 2002 itibariyle normal benzinin de piyasadan kaldırılmış olup kira bedelinin ekonomik ve sosyal koşullar, rayiç ve emsallere göre hakkaniyet ve iyiniyet kuralları doğrultusunda yeniden tespit edilmesinin zorunluluk halini aldığını ileri sürerek, kira bedelinin yeni dönem için aylık 3.500.000.000.- TL olarak tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, taraflar arasındaki sözleşme şartlarının değiştirilmesi için hukuki ve ekonomik şartların oluşmadığını, şu anda normal benzin kaldırıldığından piyasada süper benzin ve kurşunsuz benzin satışı yapıldığını, aylık kira bedelinin de daha ucuz olan süper benzin üzerinden hesaplanmasının hem sözleşme hükümlerine hem de davacı şirket yararına uygun olduğunu, sözleşme şartlarının davacı tarafından çekilmez hale gelmesi halinde davacının usulüne uygun olarak sözleşmeyi feshetme hakkına sahip olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, bilirkişi raporu ve dosya kapsamına göre, taraflar arasında 28.04.1998 başlangıç tarihli kira sözleşmesi bulunduğu, sözleşmeye göre aylık kira karşılığının 1998 yılı 8 ay 3 günlüğü 56.700 litre normal benzin pompa çıkış fiyatı üzerinden ve takip eden her yıl için yapılacak % 5’lik normal benzin artışı yapılmak üzere aylık kira miktarının belirleneceği şartının bulunduğu, ancak 2002 yılında normal bezinin satıştan kaldırıldığı, buna göre kira sözleşmesindeki kiranın belirlenmesine yönelik maddenin uygulanma kabiliyetinin bulunmadığı ve davacı talebinin yerinde olduğu gerekçesiyle, dava konusu taşınmazın aylık kirasının 31.12.2003 tarihinden geçerli olmak üzere 3.500.000.000.-TL. olarak uyarlanmasına karar verilmiştir.
Karar davalı vekilince temyiz edilmiştir.
Dava, taraflar arasındaki kira sözleşmesinde yazılı bedelin uyarlanması istemine ilişkindir. Hukukumuzda aslolan sözleşmeye bağlılık (ahde vefa-Pacta Sund Servanda) ve Sözleşme Serbestisi ilkeleridir. Ancak, MK.nun 2 nci maddesinden de esinlenmek suretiyle hem Clausula Rebus Sic Stantibus (Beklenmeyen hal şartı nedeniyle sözleşmenin değişen şartlara uydurulması) ilkesi, hem de İşlem Temelinin Çökmesi kuramını uygulamak suretiyle uyarlama davalarının görülebilir olduğunu benimsemiştir. Sözleşmeye müdahale için, uzun süreli sözleşme kurulduktan sonra, ifası sırasında ortaya çıkan olaylar olağanüstü ve objektif nitelikte olmalı, değişen hal ve şartlar nedeniyle tarafların yüklendikleri edimler arasındaki denge aşırı ölçüde ve açık biçimde bozulmuş olmalı, uyarlama isteyen taraf fevkalade hal ve şartların ortaya çıkmasına kendi kusuru ile sebebiyet vermemeli, sözleşme tamamen ifa edilmemiş olmalıdır.
Taraflar arasındaki 28.04.1998 başlangıç tarihli kira sözleşmesinin süresi 31.12.1998 tarihinde sona erdikten sonra, şifahi olarak dönemsel şekilde yenilenmiştir. Başka bir ifade ile, davaya konu kira sözleşmesi, uzun süreli olmayıp, kısa sürelidir. Sözleşmenin sonunda, tarafların sözleşmeyi yeni koşullarda yenileme veya sona erdirme imkanları bulunmakta olup, kısa süreli kira sözleşmelerinde, tacir olan davacının, sözleşmenin yeni koşullara uyarlanması isteme imkanı bulunmamaktadır.
2- Kabul şekline göre ise; taraflar arasındaki kira sözleşmesinde bedel, normal benzin fiyatına endeksli olup, normal benzinin piyasadan kalkmasından sonra, kira dönemi sonuna kadar olan ücret kurşunsuz benzin fiyatı esas alınmak üzere ödenmiştir. Tarafların serbest iradeleri ile imzaladıkları ve her yıl yenilemek suretiyle devam ettirdikleri kira sözleşmesinde bedel, benzin fiyatına endekslenmiş olup, kira bedelinin Türk Lirası üzerinden sabitlenmek suretiyle, kira ödeme yönteminin değiştirilmesi de doğru görülmemiş, hükmün bu nedenlerle davalı yararına bozulması gerekmiştir…
….) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
TEMYİZ EDEN: Davalı vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve direnme kararının verildiği tarih itibariyle H.U.M.K.2494 sayılı Yasa ile değişik 438/II.fıkrası hükmü gereğince duruşma isteğinin reddine karar verilip dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre,Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken,önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
SONUÇ:Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile,direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 26.9.2007 gününde oybirliğiyle karar verildi.