YARGITAY KARARI
DAİRE : Hukuk Genel Kurulu
ESAS NO : 2005/233
KARAR NO : 2005/279
KARAR TARİHİ : 27.04.2005
Mahkemesi
:
Ankara 12.Asliye Hukuk Mahkemesi
Günü
:
23.12.2004
Sayısı
:
2004/457-532
Taraflar arasındaki “itirazın iptali”” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 12.Asliye Hukuk Mahkemesi’nce davanın kısmen kabulüne dair verilen 28.10.2003 gün ve 2002/498-2003/890 sayılı kararın incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 6.Hukuk Dairesi’nin 5.7.2004 gün ve 5350-5470 sayılı ilamıyla;
(…Dava, kira ve aidat borcu nedeniyle yapılan icra takibine itirazın iptali ve inkar tazminatı tahsiline ilişkindir. Mahkemece talebin kısmen kabulüne, kira borcu ile ilgili talebin ve her iki tarafın inkar tazminatı isteklerinin reddine karar verilmiş ve karar her iki taraf vekillerince temyiz olunmuştur.
I-Dosya kapsamına, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerekçelere göre aşağıdaki bendin
kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde değildir.
2-Kira alacağı ile ilgili red kararına yönelik temyize gelince;
Davacı vekili, dava dilekçesinde, davalının 1.5.1997 başlangıç tarihli ve beş yıl süreli yazılı sözleşme ile kiracı olup 15.9.2001-1.4.2002 tarihleri arasında kira bedellerini, sözleşmede yazılı miktardan aylık 565’er dolar eksik ödediği ve oniki aylık aidat borcunu ödemediği için İcra takibi yaptıklarını, haksız itirazla takibin durduğunu belirterek itirazlarının iptalini istemiştir, Davalı vekili, sözleşmedeki artışla ilgili hükmün, 4531 sayılı Yasa ile ortadan kalktığını, davacının da daha önce yaptığı başka bir takipte 2001/Nisan ve Mayıs kiralarını bu yasaya uygun takibe koyduğunu, bu nedenle artık sözleşmeye göre artış isteyemeyeceğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
Taraflar arasındaki yazılı kira sözleşmesi 1.5.1997 başlangıç tarihli ve beş yıl sürelidir. İlk yılın aylık kirası 5000 (beşbin) Dolar kabul edilip her yıl için %5 artış kararlaştırılarak, yıllara göre aylık kira miktarları gösterilmiştir. Kira bedellerinin yabancı para ile kararlaştırıldığı sözleşmelerde yabancı parada artışı yasaklayan 4531 Sayılı Yasanın, Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiği tarih gözönünde tutulduğunda, kiracının kira sözleşmesinden ve kararlaştırılan artıştan sorumlu tutulacağının kabulü gerekir. 4531 Sayılı Yasanın yürürlükte olduğu 2001/Nisan ve Mayıs kirasındaki istem ile ilgili takipten söz edilip kira alacağı ile ilgili takibin reddi doğru değildir..
Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:
A-DAVACININ İSTEMİNİN ÖZETİ: Davacı, davalının kira sözleşmesine göre 15.09.2001 ila 01.04.2002 tarihleri arasında ödemesi gereken kira bedelini eksik ödediğini, Nisan 2002 ayı kira bedelini ise hiç ödemediğini, ayrıca Nisan 2001 ila Aralık 2001 tarihleri arasındaki apartman aidatlarını da ödemediğini, bunların tahsili için başlattığı icra takibinin davalının itirazı üzerine durdurduğunu açıklayarak, itirazın iptaline %40 oranında icra inkar tazminatına hükmedilmesine karar verilmesini istemiştir.
B-DAVALININ CEVABININ ÖZETİ: Davalı, 4531 sayılı Kanuna göre, yabancı para üzerinden kararlaştırılan kira alacaklarına ayrıca artış uygulamasına gidilemeyeceğini, bu nedenle önceki dönem kira bedelinin sözleşmeye göre artırılarak talep edilmesinin kanuna aykırı olduğunu savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
C-YEREL MAHKEMENİN KARARININ ÖZETİ:Mahkeme, 18.02.2000 tarihinde yürürlüğe giren 4531 sayılı Kanunun 2.fıkrası ile; kira parasının yabancı para ve kıymetli madene endeksli olarak belirlenmesi durumunda ayrıca sözleşmelerdeki yıllık artış şartının uygulanmayacağı kuralının benimsenmiş bulunduğunu, Anayasa Mahkemesince sadece “2001 yılı için Türk Parası üzerinden belirlenen sözleşmelerde yıllık kira artışının %10 oranında artırılabileceği” hükmünün iptal edilmiş olduğunu açıklayarak davacının bu yöne ilişkin isteminin reddine karar vermiştir.
D-TEMYİZ EVRESİ, BOZMA VE DİRENME : Davacı ve davalı vekillerince kararın temyizi üzerine Özel Dairece; yukarıda açıklanan şekilde sözleşmede kararlaştırılan yabancı parada artışı yasaklayan 4531 sayılı Kanunun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildiği tarih gözönünde tutulduğunda, kiracının kira sözleşmesinden ve kararlaştırılan artıştan sorumlu tutulacağının kabulü gerektiği gerekçesiyle karar bozulmuş, Yerel Mahkeme önceki gerekçelerini yineleyerek direnme kararı vermiştir.
E-UYUŞMAZLIK: Anayasa Mahkemesince 4531 sayılı Kanun ile 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanuna eklenen Geçici 7.maddenin 2.fıkrasında geçen “…2001 yılında ise yıllık %10 …” ibaresinin iptal edilmesi karşısında, aynı kanunun ikinci fıkrasında açıklanan, yabancı paraya endeksli kira sözleşmelerinde öngörülen artış yapılamaz şartının uygulanıp uygulanamayacağı noktasında toplanmaktadır.
F-GEREKÇE : Bilindiği üzere 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkındaki Kanuna 16.2.2000 tarihinde 4531 sayılı Kanunla eklenen Geçici 7.maddesi; “Sözleşmelerde kararlaştırılan kira paraları 2000 yılında yıllık %25, 2001 yılında ise %10 oranında artırılabilir. Ancak taşınmazın bulunduğu bölgede rayiç kira parasındaki artış bu oranların altında ise, bu oranlar uygulanmaz.
Kira parasının yabancı para veya kıymetli madene endeksli olarak belirlendiği sözleşmelerde ayrıca yıllık artış uygulanmaz.
Kira parasının artış sınırlarının aşılması amacıyla yeniden kira sözleşmesi yapılamaz.
Kira tespit davalarında da yukarıdaki sınırlamalara uyulur.” Hükmünü taşımaktadır.
20.07.1999 tarihli Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu Raporunda, tasarının 2000 ve 2001 yılını kapsayan iki yıl için düzenleme getirdiği açıklanmıştır.
Bu kanunun “…2001 yılında ise yıllık %10…” ibaresinin Anayasa’nın 2, 5 ve 35.maddelerine aykırı olduğu iddiası ile Adana 2.Sulh Hukuk Mahkemesince yapılan başvuru üzerine Anayasa Mahkemesi 19.7.2001 gün ve 2001/303-333 sayılı olup, 15.9.2001 tarih ve 24524 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan kararında; “18.5.1955 günlü, 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkında Kanuna 4531 sayılı Yasa ile eklenen Geçici Madde 7’nin, birinci fıkrasının ilk tümcesindeki “…2001 yılında ise yıllık %10….” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline “ karar verilmiştir.
Açıklanan bu durum karşısında Anayasa Mahkemesince sadece 4531 sayılı Kanunun 1.fıkrasının ilk tümcesinde yer alan Türk parası üzerinden düzenlenen sözleşmelerde 2001 yılı için öngörülen %10’luk artış koşulunun iptal edildiği, kanunun ikinci fıkrasında düzenlemeye konu olan, yabancı para ya da kıymetli madene endeksli olarak kira bedelinin belirlendiği sözleşmelerde ayrıca yıllık artış şartının uygulanmayacağı ilkesinin iptale konu olmadığı ve yürürlükte olduğu belirgin hale gelmektedir.
Somut olayda, taraflar arasında 01.05.1997 başlangıç tarihli bir kira sözleşmesi bulunduğu, kira bedelinin ilk yıl için aylık 5000 USD olarak belirlendiği ve yıllık % 5 oranında artış şartının öngörüldüğü, 01.05.1998’de başlayan dönem için %5 artışla aylık kira bedelinin 5250 USD olarak belirlendiği, 01.05.1999 tarihinde başlayan dönem için aylık kira bedelinin 5512 USD olarak ve bu kira bedellerinin ihtilafsız olarak ödendiği konusunda taraflar arasında bir anlaşmazlık bulunmamaktadır. Uyuşmazlığın 01.05.2000 ile 01.05.2001’de başlayan dönemlere ilişkin olarak ve 2000 ile 2001 yılları için bir önceki yılda taraflarca ihtilafsız olarak belirlenen 5512 USD’nin mi, yoksa bu bedelin üzerine 2000 ve 2001 yılları için %5’er oranda artış yapılarak bulunacak miktarın mı ödenmesi gerektiği noktasında toplandığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda açıklanan yasal durum karşısında, 6570 sayılı Gayrimenkul Kiraları Hakkındaki Kanuna 4531 sayılı Kanunla eklenen Geçici Madde 7’nin ikinci fıkrasında yer alan kira bedelinin yabancı paraya endeksli olarak belirlenmesi halinde ayrıca sözleşmelerde öngörülen yıllık artış şartının uygulanmayacağı yönündeki uygulanması zorunlu, emredici ve yürürlükteki yasal düzenleme nedeniyle, 01.05.2000 ile 01.05.2001 tarihlerinde başlayan kira dönemlerinde bir önceki yıl için saptanan 5512 USD tutarındaki kira bedelinin ödenmesi gerektiğine ilişkin mahkeme kararı yerinde olup onanması gerekir.
SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının mahkeme kararında ve yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, gerekli temyiz ilam harcı peşin alındığından başkaca harç alınmasına mahal olmadığına, 27.4.2005 gününde oybirliği ile karar verildi.