YARGITAY KARARI
DAİRE : Ceza Genel Kurulu
ESAS NO : 2017/640
KARAR NO : 2022/677
KARAR TARİHİ : 02.11.2022

Mahkemesi:Ağır Ceza

Taksirle birden fazla kişinin ölümüne neden olma suçundan sanık …’in TCK’nın 85/2 ve 62. maddeleri uyarınca 3 yıl 4 ay hapis cezasıyla cezalandırılmasına, sanık …’in aynı Kanun’un 85/2, 62, 50/1-a ve 52/4. maddeleri uyarınca 15.200 TL adli para cezası ile cezalandırılmalarına ve taksitlendirmeye ilişkin … 1. Ağır Ceza Mahkemesince verilen 13.11.2012 tarihli ve 417-295 sayılı hükümlerin sanıklar … ve … müdafileri ile katılanlar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosyayı inceleyen Yargıtay 12. Ceza Dairesince 22.01.2015 tarih ve 30034-1046 sayı ile;
“1- Sanık …’in, … Linyit Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin icra kurulu üyesi ve işletmenin sorumlu müdürü olduğu, sanık …’nun kömür işletmesinde teknik nezaretçi ve başmühendis olarak, sanık Alatttin Önen’in ise elektrik şefi olarak görev yaptığı, olay günü kömür işletmesinde gece vardiyasında çalışan iki işçinin, 2.5 metre genişliğindeki yer altı tünelinden geçerken, ocağın tavan ve yan duvar kısımlarında bulunan elektrik kablosu üzerindeki açıklıktan kaçak elektrik akımına kapılarak öldükleri olayda; hükme esas alınan 29.04.2011 tarihli bilirkişi heyet raporunun sonuç kısmının 2. bendinde teknik nezaretçi ve kapalı ocak başmühendisi olan sanık … hakkındaki kusur durumunun tespitine ilişkin olarak; yer altı işletmelerinde, dış etkenlere dayanıklı olan … zırhlı kablo kullanılması ve olay yerindeki panoda KAKŞ (Kaçak Akım Koruma Şalteri) olması gerektiği hususunda, teknik nezaretçi rapor defterinde, işveren veya vekiline bu eksiklikleri iletmemiş olduğu taktirde tali kusurlu, söz konusu eksiklikleri iletmiş ise kusursuz olacağı görüşüne yer verildiği, teknik nezaretçi rapor defterine dosya içinde rastlanılmadığı, sözkonusu defterin getirilerek ve içeriği irdelenmek suretiyle, sanık …’nun kurala aykırı davranışı bulunup bulunmadığı belirlenip sonucuna göre hukuki durumunun tayin ve takdir edilmesi gerektiği gözetilmeksizin, eksik inceleme ile gerekçesiz şekilde beraatine karar verilmesi,
2- Dosya içinde yer alan, … Linyit Kömür İşletmesi Anonim Şirketi’nin sorumlu sıralı amirlerin organizasyon şemasına göre, şemanın en üstünde, şirketin elektro-mekanik başmühendisi olarak …’ın, altında ise elektrik şefi olarak sanık …’in bulunduğu, hakkında ek takipsizlik kararı verilen maden mühendisi Adem Tosun’un soruşturma aşamasında verdiği ifadesinde ‘…Madenin döşenen tüm elektrik tesisatının projesi ve kontrolü ..tarafından yapılmaktadır. Bunun haricinde sistemin genel işleyişi ve kontrolü elektro mekanik baş mühendisi … ve elektrik atöyle şefi . tarafından yapılmaktadır. …’ şeklindeki beyanı ve organizasyon şeması da dikkate alındığında, … hakkında kamu davası açılması sağlanıp, açılan davanın incelenen dosya ile birleştirilip, sonucuna göre bu sanıkların hukuki durumunun takdir ve tayini gerekirken eksik soruşturma ile yazılı şekilde karar verilmesi,
3- TCK’nın 50/4 maddesi hükmü uyarınca taksirli suçlardan dolayı hükmedilen hapis cezasının uzun süreli de olsa, diğer koşulların varlığı hâlinde adli para cezasına çevrilebileceği, katılanlar vekilinin hükümden sonra, 07.01.2014 havale tarihli dilekçesinde, … Linyit Madencilik ve Akaryakıt şirketi tarafından katılanların maddi ve manevi tüm zararlarının giderildiğini beyan etmeleri karşısında, katılanların zararlarının giderildiği hususu da gözetilip, dosyada bulunan adli sicil kaydına göre sabıkası bulunmayan, duruşmadaki iyi hâli nedeniyle hakkında TCK’nın 62. maddesi uygulanan sanık … hakkında, kişilik ve sosyal ekonomik durumu dikkate alınarak, tayin edilen hapis cezasının TCK’nın 50/1-a, 50/4. maddesi gereğince paraya çevrilmesi hususunda tekrar değerlendirme yapılmasında zorunluluk bulunması,” isabetsizliklerinden bozulmasına karar verilmiştir.
Yerel Mahkeme ise 09.06.2015 tarih ve 173-180 sayı ile;
“Her ne kadar bozma ilamında hükme esas alınan 29.04.2011 tarihli rapora göre teknik nezaretçi rapor defterinin getirtilip buna göre sanık …’nun hukuki durumunun belirlenmesi hususu bozma nedeni yapılmış ise de; 29.04.2011 tarihli bilirkişi raporunda söz konusu eksikliğin belirtilmesi üzerine mahkememizce teknik nezaretçi defterinin getirtildiği, 04.10.2011 tarihli celsede mahkememizce incelendiği ve … Adli Emanetinin 2010/894 sırasına kaydı yapılarak emanete alındığı, daha sonra bu teknik nezaretçi defteri gönderilmek suretiyle bilirkişilerden ek rapor alındığı, hükme esas alınan 13.03.2012 tarihli bilirkişi kurulu ek raporunda; ‘Sanık …’nun ilgili mevzuat gereği teknik nezaretçi olarak görev, yetki ve sornumluluklarını eksiksiz ve usulüne uygun olarak yerine getirmiş bulunduğu, bu nedenle herhangi bir kusur yüklenemeyeceği’ görüşünün bildirildiği, nitekim bozma konusu mahkememiz kararının deliller kısmının 27 numaralı başlığı altında bu defter ve raporun irdelenmiş olduğu dikkate alındığında bu bozma nedeninin yerinde olmadığı,
Yargıtay bozma ilamında … isimli kişi hakkında kamu davası açılması sağlanıp açılan davanın bu dosya ile birleştirilip sonucuna göre sanıkların hukuki durumunun tayin ve takdiri belirtilmiş ise de; soruşturmanın başlangıcından itibaren söz konusu … kolunda işçi sağlığı ve … güvenliği uzmanı olan bilirkişi heyetlerinden ayrı ayrı raporlar alındığı, ilgili mevzuat, … yeri organizasyon şeması ve olayın meydana geliş tarzı dikkate alınarak düzenlenen tüm raporlarda dosyamız sanıkları dışında herhangi bir kişi ya da kuruluşa kusur izafe edilmediği, … isimli şahsın herhangi bir kusurlu hareketi olduğuna dair görüş bildirilmediği, tüm kusurun dosyamız sanıkları arasında paylaştırıldığı dikkate alındığında bu şahıs hakkında kamu davası açılmasının istenilmesini gerektiren bir neden bulunmadığı, benzer olaylara ilişkin Yargıtay kararlarında ek iddianame düzenlenmesi/ek dava açılmasının istenmesinin hakimin tarafsızlığı ilkesi ile bağdaşmayacağının belirtildiği, kaldı ki hükme esas alınan bilirkişi raporlarında sanıklara kusura izafe edilme nedeni olarak gösterilen sebepler dikkate alındığında, bozma kararında adı geçen şahıs hakkında dava olup olmamasının dosyamızda mahkûmiyetlerine karar verilen sanıkların kusurlarını ortadan kaldırmayacağı, bu şahsın olaya ilişkin herhangi bir kusurunun varlığının belirlenmesi hâlinde her zaman hakkında dava açılmasının mümkün olduğu, ancak dosya kapsamında mevcut delillere ve raporlara göre bu şahsın bu aşamada herhangi bir kusurlu hareketinin tariflenmemiş olduğu dikkate alındığında mahkememizin önceki kararında bu bozma nedeni yönünden de herhangi bir usul ve yasaya aykırılık görülmemiştir.
Yine her ne kadar Yargıtay bozma ilamında hükümden sonra katılanların zararının giderildiği, sanık …’in adli sicil kaydının bulunmadığı, duruşmadaki iyi hâli nedeniyle hakkında 62. maddenin uygulandığından bahisle tayin edilen hapis cezasının paraya çevrilmesi hususunda tekrar değerlendirme yapılması bozma nedeni olarak gösterilmiş ise de, bozmaya konu mahkememiz kararında her bir sanık yönünden cezanın bireyselleştirildiği, gerekçeli kararda sanık … hakkında hapis cezasının neden paraya çevrilmediğinin açıklandığı, sanığın iyi hâli nedeniyle …nun 62. maddesi uygulanmış ise de, suçun işlenmesindeki özellikler nedeniyle hapis cezasının paraya çevrilmesinin uygun görülmediğinin açıkça belirtildiği, nitekim işveren ya da … yeri temsilcisi pozisyonunda bulunan sorumlulara özellikle ekonomik durumları dikkate alındığında caydırıcılık özelliğinden uzak, ödül gibi cezalar verilmesinin yarattığı üzücü ve vahim sonuçların son yıllarda ülkemizde meydana gelen benzer … kazalarında ortaya çıktığı dikkate alındığında bu bozma nedeni yönünden de mahkememiz kararında bir eksiklik bulunmadığı,” şeklindeki gerekçeyle önceki hükümlerde direnilmesine karar vermiştir.
Direnmeye konu bu hükümlerin de sanıklar … ve … müdafileri ile katılanlar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının 06.10.2015 tarihli ve 318644 sayılı “Onama-Bozma” istekli tebliğnamesi ile Yargıtay Birinci Başkanlığına gelen dosya, Ceza Genel Kurulunca 07.12.2016 tarih ve 881-869 sayı ile; 6763 sayılı Kanun’un 38. maddesi ile 5320 sayılı Kanun’a eklenen geçici 10. madde uyarınca kararına direnilen Daireye gönderilmiş, aynı madde uyarınca inceleme yapan Yargıtay 12. Ceza Dairesince 03.04.2017 tarih ve 163-2660 sayı ile; sanık … hakkında verilen beraat kararına yönelik direnme gerekçesinin yerinde olduğu ve bozma kararının sadece sanık … yönünden kaldırılarak bu sanık hakkında verilen beraat kararının onanmasına; sanıklar … ve … yönünden verilen direnmenin ise yerinde görülmediğinden bu sanıklar yönünden Yargıtay Birinci Başkanlığına iade edilen dosya, Ceza Genel Kurulunca değerlendirilmiş ve açıklanan gerekçelerle karara bağlanmıştır.
.TÜRK MİLLETİ ADINA
.CEZA GENEL KURULU KARARI
Sanık … hakkında taksirle birden fazla kişinin ölümüne neden olma suçundan verilen beraat kararı Özel Dairece onanmak suretiyle kesinleşmiş olup direnmenin ve temyizin kapsamına göre inceleme, sanıklar … ve … hakkında taksirle birden fazla kişinin ölümüne neden olma suçundan verilen mahkûmiyet hükmü ile sınırlı olarak yapılmıştır.
Özel Daire ile Yerel Mahkeme arasında oluşan ve Ceza Genel Kurulunca çözümlenmesi gereken uyuşmazlıklar;
1- Taksirle birden fazla kişinin ölümü ile neticelenen olayda sanıklar hakkında eksik araştırma ile hüküm kurulup kurulmadığı,
2- Eksik araştırma ile hüküm kurulmadığının kabulü hâlinde, hükümden sonra katılanların maddi ve manevi zararlarının giderildiği yönündeki tespit karşısında, sanık … hakkında hükmolunan hapis cezasının 50/4. maddesi uyarınca adli para cezasına çevrilip çevrilmeyeceğinin yeniden değerlendirilmesi gerekip gerekmediği,
Hususlarının belirlenmesine ilişkindir.
İncelenen dosya kapsamından;
Sanık …’in icra kurulu üyesi ve işletme sorumlusu olduğu … Linyit Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin uhdesinde bulunan yer altı kömür ocağında gece vardiyasında çalışan işçiler … ve …’ün, 2.5 metre genişliğindeki yer altı tünelinden geçtikleri sırada ocağın tavan ve yan duvar kısımlarında bulunan elektrik kablosu üzerindeki açıklıktan kaçak elektrik akımına kapılmaları sonucunda hayatlarını kaybettikleri,
Soruşturma aşamasında elektrik mühendisi Şenol Süslü tarafından düzenlenen 14.06.2010 havale tarihli bilirkişi raporuna göre; işletmenin yer üstü ve/veya yeraltındaki elektrik tesislerinin bakım-onarım ve eksikliklerin ikmal edilmesinin elektrik birimi, çalışanları ve silsile yoluyla üst idarecilere kadar sorumluğunda olduğu, söz konusu yer altına döşenmesi gereken zırhlı kablolar yerine zırhlı olmayan güç/enerji besleme kablolarının döşenmesine (kullanılmasına) izin verilmesi (kullanılması) ve her çıkışı bulunan besleme (dağıtım) panolarına KAKŞ (Kaçak Akım Koruma Şalteri) konulması gerekirken bunların söz konusu panoda eksikliğinin kim veya kimler tarafınca tesis edilmediği veya yaptırılmadığı/denetlenmediği hususunda sorumlularca görevlerin yerine getirilmediği,
Bu kapsamda;
Ölen işçilerin, kabloların enerji sağladığı mahalde çalışırken ellerinde eldiven olsaydı bu kablodaki yaralanma (zedelenme) olsa bile buradaki elektrik noktasından elindeki eldivenin izolasyonu ile çarpılmasının mümkün olmayacağından elinde eldiven olmadığı kanaati oluşan işçilerin, ayrıca kabloların indirilip kaldırılmasını elektrikçilerin yapması (işçilerin dokunmaması) gerekirken bunlara uymamaları nedeniyle, ayrıca ikinci işçinin birincinin çarpıldığını görüp almış oldukları eğitim kapsamında ona yardım etmeden önce gerekli önlem ve tedbiri alarak yardım etmesi gerekirken her ikisinin de dikkatsizlik ve tedbirsizlikleri nedeniyle ayrı ayrı olarak 1/8 oranında,
Söz konusu kablonun döşenmesi sırasında eski kablo olduğunu, üzerinde yaralanmalar olmasına rağmen kullanılmalarına (veya kullanılmasına rıza göstermeleri) güç kablosu olması nedeniyle zırhlı kablo kullanılması gerekirken NYY kablosu çekmeleri, ayrıca KAKŞ şalterlerini (çalıştırılma zorluklarına rağmen) her panoda kullanmamaları hususlarında ve ayrıca yer altındaki tüm kabloların eskiliğinin ve değiştirilmesi gereklerinin en yakın fiili uygulayıcıları ve denetleyicileri olmaları, bu konulardaki gerekli taleplerini ve isteklerini üstlerine bildirmemeleri, yeraltında (özellikle kazanın olduğu bölgede) elektrik tesisatı ile bil fiil iştigal eden görevli elektrikçilerin ayrı ayrı 2/8 oranında,
Yer altındaki bu tür tesislerde zırhlı (MGM) kablo ve KAKŞ’lerinin kullanılmalarındaki gerekliliği bilerek yer üstü ve yeraltındaki tüm elektrik işlemleri ve işletmelerinden ve emri altındaki yer altı elektrikçilerinin faaliyetlerinden ve işlerinden haberdar olması, elektrikçilerin sevk ve idaresinden sorumlu olması, yer altı elektrik tesislerinin bakım/onarım ve tesis edilmesindeki üst sorumluluğu ve yönetimdeki orta derecedeki idarecilik vasfı nedeniyle işletme elektrik şefinin 2/8 oranında,
Fiilen idaresi altındaki yer altı işletmesinin elektrik şebekesinin durumu hususunda söz konusu kablonun kullanılmasının sakıncaları ve işletme zorluğuna rağmen KAKŞ’ların da kullanılma gerekliliğini/hayati önemi hususlarında bilgisi ve tecrübesi sorumluluğu olan üst seviye idarecilerden olarak bu hususlardaki idari zafiyetleri nedeniyle ve işletmenin sorumlu fenni nezaretçisi olması ve aynı zamanda işletmede … ve … güvenliği hususlarındaki eğitim sorumlusu sıfatıyla tüm işletmenin müdürü olarak sorumlu idari görevlisinin 1/8 oranında,
Ticari kazanç vasfıyla faaliyette bulunan söz konusu işletmenin zamanında gerekli (özellikle yer altı kablolama şebekesinin gerektirdiği şartları yerine getirecek niteliklerin oluşturulması, işgüvenliğini gerektiren unsurları sağlayıcı) yatırımlardan sarfınazar edilmesi alt idarecilerinden gelen bu konudaki yatırımların ötelenmesi nedeniyle ve işletmenin kurumsal kimliğine (veya bu konudaki yatırımların yapılıp-yapılmama kararını veren insiyatif merciindeki yöneticiye-şirketi temsilen) yönetim zafiyeti nedeniyle yönetimde bulunanların 2/8 oranında,
Kusurlu oldukları,
Aynı bilirkişi tarafından … yerindeki görevlilerin görev tanımları da dikkate alınarak kişi bazında yapılan kusur değerlendirmesini içeren ek rapora göre; meydana gelen olayda, ölen işçilerin ayrı ayrı 1/8 oranında, gerekli eksiklikleri ve talepleri üstlerine bildirmemeleri ve raporlamamaları nedeniyle elektrik tesisatı görevli elektrikçiler inceleme dışı sanıklar … ve …’nin 2/8 oranında, gerekli eksiklikleri ve talepleri üstlerine bildirmemesi ve raporlamaması, doğru malzemelerin tesisi ve alımı hususunda gereken adımı atmaması ve yeraltı elektrik bakım ve onarımı idaresinde üst sorumluluğu olan elektrik şefi sanık …’in 2/8 oranında, idari zafiyeti nedeniyle teknik nezaretçi inceleme dışı sanık …’nun 1/8 oranında, ticari kazanç vasfıyla faaliyette bulunan söz konusu işletmenin zamanında gerekli yatırımlardan sarfı nazar edilmesi, alt idarecilerden gelen bu konudaki yatırımların ötelenmesi ile oluşan yönetim zaaafiyeti nedeniyle sanık …’in 2/8 oranında kusurlu olduğu,
Kovuşturma aşamasında elektrik ve maden mühendisleri tarafından düzenlenen 29.04.2011 tarihli bilirkişi kurulu raporuna göre; olay yeri olan anayolda yapılan tarama sırasında elektrik kablosu içindeki 4 iletkenden biri olan siyah kabloda oluşan mercimek büyüklüğündeki yara nedeniyle elektrik kaçağı yapan kablonun ıslak tabana değmesiyle dokunanın çarpılmasına uygun bir ortamın oluştuğu, kullanılan kabloların NYY kablo olduğu, NYY kabloların … zırhlı olmadığı, … zırhlı olmayan kabloların yer altında her türlü dış etkenlere dayanamayacaklarından ve maden ve taş ocakları işletmelerinde ve tünel yapımında alınacak işçi sağlığı ve işgüvenliği önlemlerine ilişkin tüzüğün 252. maddesinde öngörülen hükümlere ve standartlara da uygun olmadığından yer altı işletmelerinde kullanılmamalarının gerektiği, bazı panolarda özellikle olay yerindeki panoda KAKŞ olmadığı, her ne kadar koruyucu malzeme verildiği ileri sürülse de kurulca olay sırasında ölen işçilerin ellerinde eldiven olsaydı çarpma durumunun söz konusu olmayacağı hususlarına ulaşıldığı,
Bu kapsamda, … Linyit Madencilik San. ve Tic. A.Ş. İcra Kurulu görevli üyesi sanık …’in, … sağlığı ve … güvenliği gereklerinin yerine getirilmesinde özellikle teknik nezaretçi raporları, … sağlığı ve … güvenliği kurulu kararları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı … müfettişi raporları ile belirlenen ve anılan kazaya neden olan eksikliklerle mevzuatın gerektirdiği ve kazaya neden olan eksiklikleri zamanında yerine getirmediği, elektrik tesisatının mevzuata uygun biçimde kurulmasını sağlamadığı ve emrindekileri yönetici olarak gerektiği gibi yönlendirmediği nedenleriyle asli kusurlu,
Ölen işçiler … ve …’ün, koruyucu malzeme kullanmadıkları, tarama sırasında gerekli önlemleri alarak elektrik kablosunun zarar görmemesini sağlamadıkları ve çalışırken gerekli özen yükümlülüğünü yerine getirmedikleri için meydana gelen olayda tali kusurlu,
Elektrik şefi sanık …in yer altı işletmelerinde, NYY tabloların … zırhlı olmadığı için kullanılmamaları gerekirken kullanılması, üstlerine bunun sakıncalarını iletmemesi ve olay yerindeki panoda KAKŞ olmamasının önüne geçememesi nedeniyle olayda tali kusurlu,
Oldukları.
Teknik nezaretçi ve yer altı ocağı başmühendisi olan inceleme dışı sanık …’nun ise, Maden ve Taşocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İşgüvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük’ün 252. maddesinde öngörülen hükümlere ve standartlara uygun olmayan, yer altı işletmelerinde NYY kabloların … zırhlı olmadığı için yer altı ocağı koşullarında dış etkenlere dayanamayacaklarından kullanılmamalarının gereğini yerine getirme konusunda olay yerindeki panoda KAKŞ olmamasının önüne geçemediği, koruyucu malzeme verildiği ileri sürülse de olay sırasında ölen işçilerin ellerinde eldiven olsaydı çarpma durumunun söz konusu olamayacağı düşünüldüğünde koruyucu malzemelerin kullanılmasında yeterli gayreti göstermediği ve böylece dikkat ve özen yükümlülüklerini yerine getirmediği için Teknik Nezaretçi Rapor Defteri’nde işveren veya vekiline bu eksiklikleri iletmemiş olduğu takdirde tali kusurlu, Teknik Nezaretçi Rapor Defterinin incelenmesinde anılan eksiklikleri iletmesi hâlinde ise herhangi bir kusuru olmadığı,
Aynı bilirkişi kurulu tarafından 23.03.2012 havale tarihli ek rapora göre; inceleme dışı sanık …’nun mevzuat gereği teknik nezaretçi olarak, 3213 sayılı Maden Kanunu ve 4857 sayılı … Kanunu hükümleri kapsamında yürütmüş olduğu ruhsat sahasındaki faaliyet ve üretimleri on beş günde en az bir defa denetlediği, tespitlerini ve önerilerini teknik nezaretçi defterine not etme zorunluluğunu eksiksiz ve usulüne uygun olarak yerine getirdiği, atanmış olduğu … Linyit Madencilik San.ve Tic. A.Ş. uhdesinde bulunan . köyü sınırları içinde olan yer altı kömür ocağı işyerindeki faaliyetler ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, öneri ve önlemleri belirlemiş ve noter onaylı “Teknik Nezaretçi Defteri”ne rapor ederek ruhsat sahibine bildirerek, eksiklik ve aksaklıkların, öneri ve önlemleriyle birlikte rapor ederek görev ve sorumluluğunu yerine getirmiş olduğu, 4857 sayılı … Kanununda belirtilen … güvenliği uzmanı görev ve sorumluluklarını da eksiksiz olarak yürüttüğü anlaşıldığından meydana gelen olayda herhangi bir kusurunun bulunmadığı,
Adli Tıp Kurumu … Adli Tıp Grup Başkanlığınca düzenlenen 12.05.2010 tarihli ve 18.05.2010 tarihli raporlara göre; ölen …’nin kanında 0,33 promil etil alkol bulunduğu,
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı … Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından düzenlenen 20.08.2010 tarihli rapora göre; elektrik kablolarının metal örgülü … zırha sahip olması gerekirken bu tip kablonun kullanılmadığı, gerilim taşıyan kabloların izolasyonlarının zarar gördüğü, gerek kabloların izolasyonlarının bozulması gerekse nemli yer altı çalışma şartları, terli ve tuzlu ıslak elbise içerisindeki işçilerin düşük geçiş dirençli hâlde ortamdan geçiş için hareket hâlinde olmaları sonucunda elektrik çarpılması olayının meydana geldiği,
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı … Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından olaydan önce düzenlenen yapılan genel teftiş üzerine düzenlenen 11.01.2008 tarihli tutanakta; … yerinde ocak içinde kullanılan elektrikli ekipmanın alev sızdırmaz niteliğinde olmadığı, elektrikle ilgili olarak muayene, denetim ve deneylerin yapılmadığı, ocak içerisinde elektrikle çalışan bazı su pompalarının ve zincirli konveyörlerin koruma topraklamalarının yapılmadığı, elektrik dağıtım panolarında kaçak akım rölesinin olmadığı; 11.02.2010 tarihli tutanakta ise; ocak içinde kullanılan elektrikli ekipmanın alev sızdırmaz niteliğinde olmadığı, yer altı ocağının bazı kısımlarında sıcaklık ve nemin yüksek olduğuna ilişkin tespitlerin yapıldığı,
Dosyadaki mevcut … Linyit Kömür İşletmesi Anonim Şirketinin personel görev tanımlarını içeren belgelere göre; … yerinde elektro-mekanik başmühendisi olarak görev yapan …’ın, genel müdür veya yönetimden gelen üretim planına göre kapalı işletme, açık işletme ve lavvar tesisindeki tüm makine ve tesisin imalat, revizyon ve bakım programlarını yapmak, gerekli elektro-mekanik hazırlıkların yapılmasının, montaj ve bakımlarının zamanında yapılmasını sağlamak, … yerinde kullanılmakta olan her çeşit makine ve ekipmanların, teknik ve ekonomik olarak verimli bir şekilde çalışmalarını sağlamak, istenilen yedek parça ve malzemelerin zamanında … yerlerine gelmelerini sağlamak için gerekli girişimlerde bulunmak, çalışan tüm makine ve teçhizatları ile emniyet sistemlerinin ve uyarı sistemlerinin faal durumda olmalarını sağlatmak, beraber görev yapılan teknik elemanların görevlerini gereği gibi yapmaları konularında gerekli talimatları vermek, yazışmaları hazırlamak, … yerlerinde kullanılan demirbaş ve kayda tabi malzemelerden kullanılmaz duruma gelip fonksiyonlarını yitiren teçhizat, makine, alet edevat gibi malzemelerin kayıtlardan düşmesi için gerekli çalışmaları yapmak,
Elektrik şefi olarak görev yapan sanık …’in ise; elektrikle çalışan kurulu ünitelerin randımanlı çalışması ile tamir, bakım, montaj ve demontaj işlerini zamanında, programa ve tekniğe uygun olarak yapılmasını sağlamak, arızalı olanların, işin durumuna göre elektrik atölyesinde veya yerinde yapılmasını sağlamak, elektrik tesisatı, topraklamalar, kaçak akım röleleri vb. kontrollerin yapılmasını sağlamak ve uygun olmayan durumları gidermek, acil yapılması gereken tamir, bakım, montaj ve demontajlarda servis amiri ile irtibat kurarak işin devamını sağlamak, gerekli koruyucu malzemeleri kullanmak ve kullandırmak,
Şeklinde görev tanımlarının belirtildiği,
Bozma ilamından sonra yapılan yargılama sırasında sanık … vekilince müvekkili olan adı geçen sanığın kaza tarihinde anılan şirkette yasal temsilci olmadığı, kazadan bir ay sonra sanık ile ilgili tescil ve ilanın yapıldığı hususunun ileri sürüldüğü ve bu yöndeki beyanlarını içerir dilekçeye ilgili resmî evrakları eklendiği, belgelere göre; … Linyit Madencilik ve Sanayi Ticaret A.Ş.’nin 01.03.2010 tarihinde yaptığı olağan genel kurulu kararı gereğince imza sirkülerinin yenilenmesine karar verildiği, buna göre önceki imza yetkililerinden Niyazi Tanju Tüzün, … Binici ve … Yıldırım isimli kişilerin sirkülerden çıkarılarak sanık …’in sirkülere eklendiği, bu kişiler haricindekilerin imza yetkilerinin değişmediği hususunun 04.05.2010 tarihinde … Ticaret Sicili Memurluğuna bildirildiği, yine imza sirküleri başlıklı belge içeriğine göre, adı geçen şirket Yönetim Kurulunun 22.03.2010 tarihli ve 70 sayılı kararına göre sanık …’ın Kömür İşletmesi Sorumlusu ve İcra Kurulu Üyesi olarak şirket adına imzaya yetkili olan kişi olarak belirtildiği ve bu sirkülerin … 2. Noterliğince 7 Mayıs 2010 tarihinde tescil olunduğu,
Anlaşılmaktadır.
Katılan …; ölen …’nin eşi olduğunu, ölenin 6 yıldır bu … yerinde çalıştığını, kendisinin ve çocuklarımın psikolojisi bozulduğunu, eşinin evlendikten sonra alkol aldığını görmediğini, içki ortamına bile girmediğini, kanında alkol çıkmasına şaşırdığını, olay nedeniyle sorumluların cezalandırılmasını istediğini, şikâyetçi olduğunu,
Katılan vekili bozmadan sonra Mahkemede; bozma ilamının sanık …’in cezasının paraya çevrilmesi hususundaki kısmına katılmadıklarını, her ne kadar zarar karşılanmış olsa da kendilerince açılan tazminat davası sonrasında sulh durumunun söz konusu olduğunu,
Mağdur .; ölen …’in eşi olduğunu, ölenin 2004 yılından beri madende çalıştığını, … yerinin bildiği kadarıyla gerekli malzemeleri eğitimleri verdiğini, şikâyetçi olmadığını,
Hakkında ek takipsizlik kararı verilen tanık . kollukta; vardiya mühendisi olduğunu ve bu nedenle 16-24 vardiyasında işçilerin yeraltına inmeden gerekli olan hazırlıkları yapmaları ve … dağılımı yapmalarına nezaret ettiğini, daha sonra yer altı nezaretçilerinden … güvenliği konusunda ve … alanlarının kontrolünü yapan görevlilerden olumlu rapor aldığını, ardından saat 17.30 sıralarında maden ocağında bulunan işçilerin vardiyada yapılan faaliyetlerin kontrolünü yapmak için madene girmek üzere maden ağzı olarak tabir edilen bölgeye geldiğini, o sırada … yerimize ait olan ambulansın maden ağzına geldiğini gördüğünü ve … kazası olayını bu şekilde öğrendiğini, … yerinde çalışan ve her vardiyada görevli bulunan eğitimli ve sertifikalı iki adet elektrikçilerinin bulunduğunu, bu kişilerin elektrik arızalarının bildirilmesi üzerine gerekli tamiratı ve güvenlik tedbirini aldıklarını,
Savcılıkta; madenin döşenen tüm elektrik tesisatının projesi ve kontrolünün … . tarafından yapıldığını, bunun haricinde sistemin genel işleyişi ve kontrolünün elektro mekanik baş mühendisi … ve elektrik atölye şefi sanık … tarafından yapıldığını, vardiyadaki tüm işçilere … eldivenin dağıtıldığını, ayrıca maden ocağının iç kısımlarında her 20 metrede “Kablolara çıplak elle dokunmayın”, “Banda binmek yasaktır”, “Konvörlere basmak tehlikeli ve yasaktır”, acil çıkış gibi levhaların asıldığını, yine her birimde kullanma talimatının bulunduğunu,
Mahkemede; … yerinde maden mühendisi olarak 2008 yılı Eylül ayından itibaren çalıştığını, … yerinde işe alınan yada alınacak işçilere işe alınmadan önce ve … sırasında gerekli eğitimlerin verildiğini, olay yerinin 5-6 metre gerisinde küçük bir su birikintisinin olduğunu, olay yerinde ise işin doğası gereği rutubet bulunduğunu, olay yerine gittiğinde kabloya müdahale edildiğini ve sarılmış olduğunu gördüğünü, olay öncesinde de herhangi bir kablo arızası gibi bir belirti yada kendilerine bildirilen bir arızanın olmadığını,
Tanık …, … Cumhuriyet Başsavcılığındaki 03.05.2010 tarihli ifadesinde; … Linyit İşletmesinde elektrik makine başmühendisi olarak çalıştığını, sorumluluğunun makinelerin ve ekipmanların bakım, onarım ve işletilmesi ile ilgili olduğunu, elektrik ile ilgili bir sorumluluğunun bulunmadığını, maden içine ve dışında döşenen elektrik sistemleri ile ilgili projelendirme işinin anlaşmalı elektrik mühendisi … . tarafından yapıldığını, işletmede sürekli kadrosu olan bir elektrik mühendisinin bulunmadığını, … yerinde elektrik atölye şefi ve elektrik işçilerinin hiyerarşik olarak kendisine bağlı olduğunu, ancak işçilerin kendisinden sadece malzeme talebinde bulunduklarını, kendisinin de gerekli malzemenin tedariki için yazışmalar yaptığını, bunun haricinde herhangi bir sorumluluğunun olmadığını,
Tanık …; madende … olarak çalıştığını, olay günü akşam 16.00-24.00 vardiyasında olduğunu, olayı görmediğini, kaza olayını duyması üzerine olay yerine gittiğini, ölenlerin üzerinde çalışma elbiseleri, çizmeleri, eldivenleri olduğunu, madende gerekli malzeme ile eğitimlerin verildiğini,
Tanık …; yaklaşık 5 yıldır bu … yerinde çalıştığını, olay günü 16.00-24.00 vardiyasında olduğunu, … yerinin kendilerine gerekli malzemeleri ve eğitimlire verdiğini, olay yerine ilk olarak kendisinin gittiğini, ölenlerin ikisin de namaz kılar ve secdeye gider vaziyette yan yana yatar hâlde gördüğünü, olay yerinde su birikintisi değil hafif ıslaklık şeklinde rutubet olduğunu,
Hakkında beraat kararı verilen inceleme dışı sanık … soruşturma aşamasında; … Linyit A.Ş.’de elektrikçi olarak çalıştığını, olayın meydana geldiği 16-24 vardiyasında görevli olduğunu, görevi gereği ayak ve baca tabir edilen yerler ile üretim yollarını kontrol ettiğini, … yerinde malzemeci olarak görev yapanların malzeme yolunda kullanılacak tüm malzemeyi banta kadar taşıdıklarını, kürekçilerin de gelen bu malzemeyi ayağa taşıdıklarını, ölenlerin de kürekçi olarak görev yaptıklarını, çalışma sırasında malzeme yolundaki iki kişiye elektrik çarptığının söylenmesi üzerine koşarak malzeme yoluna gittiğinde ölen işçileri yerde gördüğünü ve olay yerine 35-40 metre mesafedeki şarteli indirdiğini, ardından tekrar olay mahalline dönerek ölen işçileri çıkarttıklarını, daha sonra olay yerini incelediğinde tünelin sol yan duvarında konvöre giden enerji kablosunun üzerinde mercimek tanesi kadar delik gördüğünü,
Mahkemede; kabloların değişmesiyle ilgili kararlardan haberinin olmadığını, ölen işçileri görünce hemen şarteli indirip elektriği kestiğini, kahverengi kabloda bulunan kuş gözü kadar açıklık kısmı bantlayıp dört kabloyu üzerlerindeki kabloyla birlikte sardığını,
Hakkında beraat kararı verilen inceleme dışı sanık …; maden ocağında olayın meydana geldiği 16-24 vardiyasında elektrikçi olarak görevli olduğunu, ölen …’nin de kardeşim olduğunu, kendisinden başka vardiyada … isimli bir elektrikçinin daha görevli olduğunu, kendisinin yer altında …’ın ise yer altında olduğunu, olayın nasıl gerçekleştiğini bilmediğini, bildiği kadarıyla kabloda herhangi bir kaçak olmadığını,
Hakkında verilen beraat kararı onanan inceleme dışı sanık … kollukta; söz konusu işletmede kapalı ocak baş mühendisi olarak 2000 yılı Şubat ayından beri çalıştığını, bilirkişiler tarafından kaçak akım röleleri olmadığının belirtildiğini ancak 2010 yılında olaydan önce yapılan denetimde buna ilişkin eksikliklerin giderildiği, bilirkişi raporlarında bahsedilen kabloların özel imalat gerektirir kablolar olduğunu, yönetim tarafından bu hususta karar alınmasına rağmen yaklaşık bir yıl süren imalat sebebiyle kabloların yapımının yetişmediğini, her vardiyada elektrikçi bulunduğunu, … yerinde tüm çalışanlara yeterli eğitimin verildiğini, her vardiya da yeteri kadar eğitimli elektrikçilerinin bulunduğunu, vardiya teslimi sırasında ve sonrasında herhangi bir elektrik kaçağı veya arıza raporu bildirilmediği,
Savcılıkta; kömür işletmesinde baş maden mühendisliğinden sorumlu baş mühendisi olarak görev yaptığını, kapalı ocak dedikleri yer altındaki tüm faaliyetlerin sorumlusu olduğunu, işletmenin elektrik işlerinden sorumlusunun elektro mekanik baş mühendisi … olduğunu, ayrıca bunun altında elektrik atölye şefi olan sanık …’in görev yaptığını, bunun haricinde her vardiyada en az iki tane yeterliliği olan elektrikçilerin de bulunduğunu, olayın meydana geldiği anda görevde olan elektrikçilerin … ve … olduğunu, maden ocağında işçi sağlığı ve işçi güvenliği ile ilgili tüm koruyucu tedbirlerin, uyarı levhalarının, kullanma talimatlarının bulunduğunu ve personele gerekli kişisel koruyucu malzeme olarak eldiven, baret, elbise, çizme ve maske verildiğini, olayın meydana geldiği yerdeki elektrik kablosu tavana yakın yan duvardan geçtiğini, ölen işçilerin bu kablolara temas etmesini gerektirecek herhangi bir görevlerinin olmadığı gibi, temasını gerektirecek bir pozisyonlarının da bulunmadığını,
Mahkemede; bilirkişilerin belirttiği söz konusu kabloların özel imalat gerektirir kablolar olduğunu ve yönetim tarafından bu hususta karar alınmasına rağmen yaklaşık bir yıl süren imalat sebebiyle kabloların yetişemediğini, kaza sebebi olarak gösterilen kabloların kullanılmaması gerektiğine dair rapor olmadığını, ancak acil olmamakla birlikte değiştirilmesi gerektiğinin belirtildiğini,
İfade etmişlerdir.
Sanık … kollukta; . Holding’in İcra Kurulu Üyesi olduğunu ve aynı zamanda … Linyit Kömür işletmesinde görevli olduğunu, … Linyit Kömür işletmesinin kendisine ait olduğunu, …’ de bulunan evime varmak üzere iken olayın meydana geldiği öğrendiğini, tansiyon hastası olduğu için kendimi kötü hissettiğini ve … kullanamayacak durumda olması nedeniyle geri dönemediğini, ertesi gün mesaiye geldiğinde olay hakkında ayrıntılı bilgi aldığını ve konu hakkında kömür madeninde üretimin durdurularak, bakım çalışmalarının yeniden gözden geçirilmesi talimatını verdiğini, vardiyada görevli yeteri kadar eğitimli ve belgeli elektrikçinin bulunduğunu, olay öncesi herhangi bir elektrik kaçağı olayının bildirilmediğini,
Savcılıkta; kömür ocağının bulunduğu yerin … Linyit Madencilik Sanayi Anonim Şirketi’ne ait olduğunu, bu şirketin ise Atay Holding’in bir alt şirketi olduğunu, … Linyit’in temsil yetkisinin kendisine ait olduğunu,
Mahkemede; esasen jeoloji mühendisi olduğunu, ancak kadro boş olduğu için 2009 yılının Ağustos ayından 2010 yılının Haziran ayının 15’ine kadar yönetici olarak görevlendirildiğini, görevim gereği ve mesleğinin niteliği gereği meydana olayın alanı dahilinde olduğunun düşünülemeyeceğini, konuyla ilgili en alttan en üste kadar elektrik görevlileri mühendislerin bulunduğunu, görevi devraldığı andan itibaren başlatılmış yaptırımlarının bir an evvel sonuçlandırılması için adımları atıp devamını sağladığını, bilirkişi raporunda belirtilen kabloların alımıyla ilgili ön alımlar ve çalışmaların başlatıldığını, buna ilişkin belgelerin dosyada mevcut olduğunu, aksaklıkların giderildiğini, son yıllardaki maden kazaları sebebiyle işletmenin sık sık denetlendiğini, belirtilen noksanlıkların sonraki raporlardan anlaşılacağı üzere hep giderildiğini,
Sanık … Savcılıkta; … Linyit Madencilik Sanayi Anonim Şirketi Bünyesi’nde elektrikçi olarak görev yaptığını ve aynı zamanda atölye şefi olduğunu, bu şirketin … Linyit . Holding Şirketi’ne bağlı olduğunu, kömür ocağında toplam 8 elektrikçi işçinin çalıştığını, her vardiyada iki elektrikçinin bulunduğunu, maden ocağındaki kablolama sistemini, makine arızalarını ve makine çalışmalarım sağlamak işçilerin görevi olduğunu, kendisinin de genel kontrolden sorumlu olduğunu, kazanın meydana geldiği vardiyada görevli olan elektrikçilerin … ve … olduğunu, kazanın meydana geldiği malzeme yoluna döşenen kablolama sistemi ve tüm kabloların açıktan duvara tutturulma şeklinde yapıldığını, bunların ayrı bir muhafazasının bulunmadığını,
Mahkemede; işletmenin sık sık denetlendiğini ve görülen eksikliklerin giderildiğini, kabloların değişmesi gerektiği yönünde de araştırma ve çalışmaya başlandığını, 2000 yılından beri maden yer altı kabloları … zırhlı olması gerektiğinin yönetmeliklerde belirtildiğini, ancak bunların üretiminin uzun zaman aldığını, kabloların alımı işinin kendi görevlerini aştığını, kendilerinin ellerindeki malzemeleri en sağlıklı şekilde kullanmaya çalıştıklarını,
Savunmuşlardır.
Ceza muhakemesinin amacı, her somut olayda kanuna ve usulüne uygun olarak toplanan delillerle maddi gerçeğe ulaşıp adaleti sağlamak, suç işlediği sabit olan faili cezalandırmak, kamu düzeninin bozulmasının önüne geçebilmek ve bozulan kamu düzenini yeniden tesis etmektedir. Gerek 1412 sayılı CMUK, gerekse 5271 sayılı CMK, adil, etkin ve hukuka uygun bir yargılama yapılması suretiyle maddi gerçeğe ulaşmayı amaç edinmiştir. Bu nedenle ulaşılma imkânı bulunan bütün delillerin ele alınıp değerlendirilmesi gerekmektedir. Diğer bir deyişle adaletin tam olarak gerçekleşebilmesi için, maddi gerçeğe ulaşma amacına hizmet edebilecek tüm kanuni delillerin toplanması ve tartışılması zorunludur.
Bu açıklamalar ışığında uyuşmazlık konusu değerlendirildiğinde;
Sanık …’in icra kurulu üyesi ve işletme sorumlusu olduğu … Linyit Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin uhdesinde bulunan yer altı kömür ocağında gece vardiyasında çalışan işçiler … ve …’ün, 2.5 metre genişliğindeki yer altı tünelinden geçtikleri sırada ocağın tavan ve yan duvar kısımlarında bulunan elektrik kablosu üzerindeki açıklıktan kaçak elektrik akımına kapılmaları sonucunda hayatlarını kaybettikleri olayda;
Olayı meydana geldiği kömür ocağında kapalı ocak baş mühendisi olarak çalışan ve hakkında verilen beraat kararı onanan inceleme dışı sanık … ile aynı yerde vardiya mühendisi olarak çalışan tanık Adem Tosun’un, işletmenin elektrik işleri sorumlusunun elektro mekanik baş mühendisi olan … olduğunu ifade etmeleri, dosya içinde yer alan, … Linyit Kömür İşletmesi Anonim Şirketi’nin sorumlu sıralı amirlerin organizasyon şemasına göre, şemanın en üstünde, şirketin elektro-mekanik başmühendisi olarak …’ın, altında ise elektrik şefi olarak sanık …’in bulunması karşısında, sanıkların yanı sıra söz konusu işletmede elektro mekanik baş mühendisi olan görev yapan …’ın da kusurlu olduğunun tespit edilmesi hâlinde hukuki durumlarının birbiriyle bağlantılı olduğunda kuşku bulunmayan sanıklar ile …’ın birlikte yargılanıp, kömür ocağının işleyişi ve görev dağılımı kesin bir şekilde tespit edildikten sonra elde edilecek tüm delillerin bir bütün hâlinde değerlendirilmesinin sağlıklı bir hukuki sonuca ulaşılması bakımından gerekli olduğunun anlaşılması karşısında, eksik araştırma sonucu karar verildiğine ilişkin Özel Daire bozma kararının isabetli olduğu kabul edilmelidir.
Bu itibarla, Yerel Mahkemenin direnme kararına konu hükümlerinin, eksik araştırmayla hüküm kurulması isabetsizliğinden sair yönleri incelenmeksizin bozulmasına karar verilmelidir.
Ulaşılan bu sonuç karşısında, sanık … hakkında hükmolunan hapis cezasının 50/4. maddesi uyarınca adli para cezasına çevrilip çevrilmeyeceğinin yeniden değerlendirilmesi gerekip gerekmediğine dair uyuşmazlık konusu değerlendirilmemiştir.
Çoğunluk görüşüne katılmayan Ceza Genel Kurulu Başkanı; “Her ne kadar Özel Dairece, … Linyit Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin sorumlu sıralı amirlerini gösteren organizasyon şemasının en üstünde yer alan elektro mekanik başmühendisi … hakkında, maden mühendisi Adem Tosun’un soruşturma aşamasındaki beyanlarına dayanılarak kamu davası açılması ve açılan kamu davasının sanıklar hakkındaki dava ile birleştirilmesi gerektiğinden bahisle bozma kararı verilmiş ise de;
Yerel Mahkemece hükme esas alınan elektrik ve maden mühendisleri tarafından düzenlenen 29.04.2011 tarihli bilirkişi kurulu raporunda elektrik şefi olan sanık Alaattin Önen ile şirketin icra kurulu üyesi ve sorumlu işletme müdürü olan sanık …’in kusur durumlarının birbirlerinden ve işletmede görev yapan diğer sorumlulardan bağımsız olarak belirlenmesi, bu bağlamda direnme kararına konu …’a herhangi bir kusur izafe edilip edilmemesinin sanıkların hukuki durumunu etkilemeyecek olması, dolayısıyla … hakkında açılması muhtemel kamu davasının, sanıklar hakkındaki davanın birleştirilmesinde hukuki yarar bulunmaması, usul ekonomisi ilkesi de gözetildiğinde somut olayda salt bu nedene dayalı eksik araştırma ile karar verilmediği kabul edilmelidir.”,
Çoğunluk görüşüne katılmayan iki Ceza Genel Kurulu Üyesi de; sanıklar hakkında eksik araştırmayla hüküm kurulmadığının kabul edilmesi gerektiği,
Düşünceleriyle karşı oy kullanmışlardır.

SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
1- … 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 09.06.2015 tarihli ve 173-180 sayılı direnme kararına konu hükümlerinin, sanıklar hakkında eksik araştırma ile hüküm kurulması isabetsizliğinden BOZULMASINA,
2- Dosyanın, mahalline gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİ EDİLMESİNE, 02.11.2022 tarihinde yapılan müzakerede oy çokluğuyla karar verildi.