YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/9188
KARAR NO : 2023/8709
KARAR TARİHİ : 06.06.2023

MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlık bünyesinde 01.01.1993 tarihinde çalışmaya başladığını ve hâlen davalı Bakanlık nezdinde çalışmaya devam ettiğini, davacının çalıştığı tarihlerde yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmeleri hükümleri çerçevesinde yapılması gereken artışların ücretine tam olarak yansıtılmadığını, bu nedenle ücret alacaklarının eksik ödendiğini ileri sürerek, ücret farkı, ikramiye farkı ile ilave tediye fark alacağının en yüksek banka işletme kredi faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’inde bulunduklarını, davacıya normal ücreti ve toplu iş sözleşmeleri hükümleri dışında bir ödeme yapılmadığını, davacının eksik veya fark alacak talebinin kabul edilemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının özlük dosyası içeriğine göre yürürlükteki toplu iş sözleşmelerinden faydalandığının görüldüğü, dosyaya sunulan bilirkişi raporunda, davacının fark ilave tediye alacakları, fark ikramiye alacakları ve ücret fark alacaklarının hesaplandığı, hazırlanan raporun ve tespit edilen miktarların denetime elverişli olması ve dosya içerisinde yer … delillerle uyumlu olması nedeniyle rapordaki hesaplamalara itibar edildiği, davalı tarafın zamanaşımı def’i dikkate alınarak talep edilen alacakların hüküm altına alındığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; hükme esas alınan raporun hatalı olduğunu, gerek zamanaşımı gerekse de kıdem terfinin 2002 yılından sonra uygulanması kuralı uyarınca hesaplamanın 2001 yılından itibaren yapılmasının makul ve hukuka uygun olmadığını, 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin geçici 2 nci maddesine göre geçmiş yıllarda ödenen ücretin fazla olduğunun tespiti hâlinde toplu iş sözleşmesi ile yapılacak zamlarla olması gereken ücreti ile eşitleninceye kadar ücretlerin dondurulmasının kararlaştırıldığını, toplu iş sözleşmesi hükmü ve buna dayalı olarak yapılan ödemelerin hatalı olduğu yönündeki kararın hatalı olduğunu, eksik ödenen hiçbir ücretinin bulunmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmelerinden yararlandığı, davacının kadroya geçtikten sonra 01.01.2002 tarihinden itibaren toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre kıdem terfi hakkından yararlandığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda yapılan hesaplamanın dosya kapsamına uygun olduğu, İlk Derece Mahkemesince verilen kararda bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nden davacının yararlanma hakkı bulunup bulunmadığı ile işyerinde 01.01.2015-31.12.2016 tarihleri arasında yürürlükte olan 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin geçici 2 nci maddesinin değerlendirilmesine ve buna göre dava konusu alacakların hesaplanmasına ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 … maddesi.

2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 33 üncü maddesinin birinci fıkrası ile 39 uncu maddesi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 32 nci maddesi, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun
‘un 1 vd. maddeleri.

3. Değerlendirme
1. İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda; davacının 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nden faydalandığı kabulüne göre sonuca gidilmiştir.

2. Kural olarak, toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya imza tarihi itibarıyla üye olmayanlar dayanışma aidatı ödeyerek toplu iş sözleşmesinden yararlanabilir. Ne var ki; dayanışma aidatı ödeyerek yararlanma durumu talep tarihinden itibaren geçerli olduğundan yürürlük süresi biten bir toplu iş sözleşmesinden yararlanma söz konusu olamaz. 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin imza tarihi yürürlük süresinin bitiminden sonra olduğundan işçiler açısından 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nden dayanışma aidatı ödeyerek yararlanma imkânı bulunmamaktadır. Bu durumda 02.03.2009 imza tarihli 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nden yararlanma hakkı sadece imza tarihinde toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya üye olunmasına ya da toplu iş sözleşmesi gereği taraf sendika olan … Orman İş Sendikasının muvafakatına bağlıdır.

3. Somut uyuşmazlıkta; davacı, 06.03.2009 tarihi itibarıyla … Orman İş Sendikası üyeliğine kabul edilmiştir. Şu hâlde 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin imza tarihinde sendika üyesi olmayan davacının 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nden faydalanabilmesi ancak Sendika muvafakati ile mümkündür. … Orman İş Sendikasından; davacının muvafakat ile 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nden yararlanma talebi olup olmadığı ve sendikanın da muvafakat verip vermediği sorulup tespit edilmeden 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinin uygulanması eksik incelemeye dayalıdır.

4. Davalıya ait işyerinde 01.01.2015-31.12.2016 tarihleri arası yürürlükte olan 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesinin geçici 2 nci maddesi, “T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü ve bağlı işyerlerine ilişkin olarak 25.07.2013 tarihinde Hak-İş Konfederasyonu ile yapılan Kamu Çerçeve Anlaşma protokolünün 5. maddesine konulan hüküm gereğince yapılan çalışmalar sonucunda, bu işyerlerinde geçmiş yıllarda ödenen ücretin fazla olduğunun tespiti halinde toplu iş sözleşmesi ile yapılacak zamlarla olması gereken ücreti ile eşitleninceye kadar geriye doğru farklar kesilmemek kaydıyla 31.12.2014 tarihi itibariyle bu ücretler dondurulmuştur. Bu maddeye göre oluşacak farklar üç ay içinde ödenecektir.” şeklindedir.

5. Davalı işveren ücret zamlarının uygulanmamasına gerekçe olarak 01.01.2015-31.12.2016 tarihleri arasında yürürlükte bulunan 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin geçici 2 nci maddesini göstermiştir. İlgili hükümde, yapılan çalışmalar sonucunda kapsamdaki işyerlerinde geçmiş yıllarda ödenen ücretin fazla olduğunun tespitinden söz edilmektedir. Fazlalılığın tespiti durumunda, toplu iş sözleşmesiyle yapılacak zamlarla olması gereken ücreti ile eşitleninceye kadar, geriye doğru farklar kesilmemek kaydıyla, 31.12.2014 tarihi itibarıyla ücretlerin dondurulduğu ifade edilmektedir. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda bu maddenin daha önceki dönemde olması gerekenden daha yüksek yevmiye ile ücret alanlar için düzenlendiği şeklinde bir açıklama yapılmış ise de davacı ile ilgili açıkça bir değerlendirme yapılmamıştır. Davalının bu savunması üzerinde durulmadan karar verilmesi hatalı olmuştur.

6. Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda, 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi’nin geçici 2 nci maddesi de değerlendirmeye tâbi tutularak denetime elverişli hesap raporu alınmak suretiyle oluşacak sonuca göre dava konusu alacaklar hakkında bir karar verilmesi gerekmektedir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

06.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.