YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/7062
KARAR NO : 2023/11873
KARAR TARİHİ : 13.09.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1845 E., 2023/238 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 10. … Mahkemesi
SAYISI : 2021/279 E., 2022/288 K.

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davacılar ve davalı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince tarafların istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar ve davalı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 03…..2002 tarihinde Ulucak Belediyesinde işe başladığını, … sözleşmesinin emeklilik nedeniyle 14.10.2014 tarihinde sona erdiğini, temizlik işlerinde çalıştığını, Belediye-… Sendikasına üye olduğunu, bordrolarda gösterilen ücreti aldığını, toplu … sözleşmesi hükümlerine göre eksik ücret ödendiğini, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun (6772 sayılı Kanun) uyarınca ilave tediye verilmediğini, Ulucak Belediyesinde çalışmaya başlamasına rağmen muvazaalı olarak alt işverenlerde çalışıyor gösterildiğini, bu Belediyenin 2009/Nisan sonunda Kemalpaşa Belediyesine devredildiğini, Kemalpaşa Belediyesinde çalışırken …. İmar Teknik Tur. Hiz. İnş. San. Ltd. Şti.nin işçisi olarak gösterdiğini, onanan mahkeme kararlarında muvazaanın tespit edildiğini, Belediyenin alt işveren işçisi oldukları gerekçesiyle birçok işçiyi Belediyenin taraf olduğu 2012/Ocak-2013/Aralık yürürlük süreli toplu … sözleşmesinden yararlandırmadığını, üyesi olduğu sendikayla … Ltd. Şti. arasındaki 01.03.2013- 28.02.2015 tarihlerini kapsayan toplu … sözleşmesinin 13.11.2013 tarihinde imzalandığını, Belediyenin kendisini ve diğer işçileri 2013/Ekim ayı başına kadar …. Ltd. Şti.nde çalışıyor gösterdiğini, kısa süre sonra işçileri bu toplu sözleşmeden de yararlandırmamak için muvafakatlerini dahi almadan, sendikal ayrım yaparak farklı alt işverenlerde gösterdiğini, çalışma şartlarını değiştirdiğini ve sendikal ayrımcılık yapıldığını, Belediye Şirketlerinin sermayesinin %99’unun Belediyeye, %1’inin Belediye Başkanı’na ait olduğunu, sözde alt işveren işçilerinin kullandığı araçların Belediye Başkanlığı tarafından temin edildiğini, fesih kararını Belediye Başkanlığının verdiğini, işçi temin edildiğini, asıl işlerde çalıştığını, alt işverenlerin toplu … sözleşmelerini dahi Belediye yetkililerinin imzaladığını, muvazaa iddiası kabul edilmese bile asıl işveren Belediyenin … Ltd. Şti.nin taraf olduğu 2013/Mart-2015/Şubat yürürlük süreli toplu … sözleşmesinden müştereken sorumlu olduğunu, kıdem tazminatının eksik hesaplandığını, çalıştığı sürede yıllık izinlerini kullanamadığını ve kullanmadığı izinlerin ücretlerini alamadığını, normal çalışmanın haftada 6 gün 08.00-17.00 saatleri arasında olduğunu, Salı günleri 19.00-24.00 arasında … temizliği yaptığını, haftada en az iki gün 2 saat fazladan çalıştığını, kiraz zamanlarında yılda 2 ay boyunca 22.00’ye kadar çalışıp kiraz yerlerini temizlediğini, Belediyenin düzenlediği tüm etkinliklerde gece 01.00’e kadar çalıştığını, hafta tatili olan pazar günleri ayda en az 2 hafta Belediye garajında 08.00-17.00 saatlerinde nöbet tuttuğunu, dinî bayramlar dâhil tüm resmî bayram, arife günleri ve yılbaşı tatilinde çalıştığını, fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil çalışma ücretlerinin ödenmediğini ileri sürerek kıdem tazminatı ile yıllık izin, fark ücret, fazla çalışma, … bayram ve genel tatil, ikramiye, ilave tediye, yakacak yardımı, yemek yardımı, yol yardımı, giyim yardımı, çocuk yardımı ve eğitim yardımı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’ini ileri sürmüş, davacının işvereni olan Şirketlerle muvazaalı bir ilişki bulunmadığını, bu Şirketlerin yasal düzenlemelere göre yapılan ihalelerle hizmet alım sözleşmesi akdettiklerini, davacının da bu ihale gereğince işvereni tarafından çalıştırıldığını, Belediyenin … sözleşmesinin tarafı olmadığını, ilave tediye talep edilemeyeceğini, 5393 sayılı Belediye Kanunu’na göre hizmetlerin hizmet alımı yoluyla yaptırılabileceğini, verilen hizmetlerin özelliklerine göre araçların Belediyeye ait olmasının zorunluluk olduğunu, muvazaayı göstermediğini, yapılan işin kamu hizmeti olduğunu, İdarenin sorumluluğu göz önüne alındığında puantajları ve fazla çalışmaları kontrol etme yetki ve sorumluluğunun bulunduğunu, Belediye ile … İmar Tur. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. arasında ihale mevzuatına göre personel temini için sözleşme imzalandığını, davacının Belediyenin taraf olduğu sözleşmeden yararlanamayacağını, davacı … personeli olmadığı gibi sözleşmenin imzalandığı tarihte sendika üyesi bile olmadığını, dava dilekçesinde iddia edilen şekilde bir çalışmanın hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, fazla çalışma ve tatil çalışması yapıldığında ücretlerinin ödendiğini, yıllık izin taleplerinin haksız olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin 16.05.2019 tarihli ve 2015/255 Esas, 2019/328 Karar sayılı ilâmı ile; kesinleşen emsal kararlar birlikte değerlendirildiğinde … İmar Tur. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile davalı … arasındaki hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğu, davacının işe giriş tarihinden itibaren Belediye işçisi sayılması ve Belediyenin tarafı olduğu toplu … sözleşmesinden yararlanması gerektiği gerekçesiyle bilirkişi tarafından yapılan hesaplamaya göre davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

2. İlk Derece Mahkemesi kararının taraflarca istinaf edilmesi üzerine … Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 03.09.2021 tarihli ve 2019/2509 Esas, 2021/1296 Karar sayılı ilâmı ile Mahkeme kararında gerçek anlamda bir gerekçenin bulunmadığı, raporda Belediyenin taraf olduğu toplu … sözleşmesi yerine Şirketin taraf olduğu toplu … sözleşmesine göre hesap yapılmasının çelişkili olduğu, Belediye ile dava dışı Şirketler arasındaki hizmet alım sözleşmesinin muvazaalı olduğunun kabulü hâlinde, davacının artık alt işverenin değil, asıl işverenin taraf olduğu toplu … sözleşmesinden yararlanabileceğinin kabulü gerektiği, bu itibarla, aynı anda iki toplu … sözleşmesinden yararlanmanın mümkün olmadığı da göz önünde bulundurulmak suretiyle, davacının mülga 2822 sayılı Toplu … sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nun 9 uncu maddesi ve 07.10.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 39 uncu maddesi bağlamında 01.01.2012-31.12.2013 ve 01.01.2014-31.12.2015 dönemini kapsayan toplu … sözleşmelerinden yararlanma şartlarını taşıyıp taşımadığı belirlenerek, sonucuna göre usuli kazanılmış haklar da gözetilerek davacının talepleri ile ilgili olarak bir karar verilmesi gerektiği ve yargılama sırasında davacı vefat ettiği hâlde ölü kişi taraf kabul edilerek hüküm kurulmasının da hatalı olduğu gerekçeleriyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve yeniden görülmesi için dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

3. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine mirasçılar yönünden usulüne uygun taraf teşkili sağlanmış, davacının sendika üyeliğinin asıl işverene bildirilmediği ve davalı işverenin sendika üyesi olmayan işçisi bulunmadığı kabul edilerek davacının … İmar Tur. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin tarafı olduğu 13.11.2013 tarihinde imzalanan 01.03.2013-28.12.2015 yürürlük süreli toplu … sözleşmesine göre alacakları hesaplanıp davanın kısmen kabulü yönünde hüküm kurulmuştur.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; davacının muvazaa nedeniyle Belediye işçisi sayıldığından Belediyenin tarafı olduğu toplu … sözleşmelerinden yararlanması gerektiğini, Mahkemece davacının sendika üyeliğinin Belediyeye bildirilmediği kabulünün de hatalı olduğunu, davacı müvekkilinin üyeliğinin davalı işverene en geç 22.02.2012 tarihinde bildirildiğinin kabul edilmesi gerektiğini, çünkü davacının üyesi olduğu Belediye-… … Belediyeler ve Genel Hizmetler İşçileri Sendikasının 22.02.2012 tarihli ve 2.2012/5.D.579 sayılı yazısı ve yazının ekindeki isim listesinden anlaşılacağı üzere, davacının üyeliğinin Kemalpaşa Belediye Başkanlığının adresine gönderilip bu işçiler için toplu … sözleşmesi imzaladıkları Kemalpaşa Belediye Başkanlığının yetkililerine 22.02.2012 tarihinde bildirildiğinden davacının 22.02.2012 tarihinden itibaren Belediyenin toplu … sözleşmesi hükümlerinden yararlanması gerektiğini ileri sürerek hükmün bozulmasını istemiştir.

2. Davalı … vekili istinaf başvuru dilekçesinde; muvazaalı bir durum bulunmadığını, muvazaa tespitinin hukuka aykırı olduğunu, dosyaya gelen müzekkere cevabı ile sabit olduğu üzere davacının sendika üyeliğinin İdarenin taraf olduğu 01.01.2012-31.12.2013 tarihlerini kapsayan toplu … sözleşmesinin imza tarihi olan 18.01.2012’den sonra olup ve bu üyeliğin İdareye bildirilmediği de sabit olduğu için İdarenin taraf olduğu toplu … sözleşmesi hükümlerine göre işlem yapılmasının mümkün olmadığını, davacı Şirket çalışanı olduğundan ilave tediyeye hak kazanamadığını, tüm ödemelerin Şirket tarafından kendisine yapıldığını, tanıkların davalıya karşı davaları olduğunu, ödemelerin faiziyle mahsubu gerektiğini, fark alacağı bulunmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi hükmünün bozulmasını ve davanın reddini talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesi kararı usul ve esas yönünden hukuka uygun bulunduğundan davacılar vekili ve davalı vekilinin istinaf başvurularının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.

B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz başvuru dilekçesinde istinaf başvuru dilekçesini tekrar ederek davacının en geç 19…..2013 tarihinden itibaren Belediyenin taraf olduğu toplu … sözleşmelerinden yararlanması gerektiğini ileri sürmüştür.

2. Davalı vekili temyiz başvuru dilekçesinde, istinaf başvuru sebeplerini tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, davacının davalı Belediyenin taraf olduğu toplu … sözleşmesinden yararlanıp yararlanamayacağı, buna göre dava konusu alacakların ispatı ve hesabına ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.

2. Mülga 1475 sayılı … Kanunu’nun 4857 sayılı … Kanunu’nun (4857 sayılı Kanun) 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan 14 üncü maddesi, 4857 sayılı Kanun’un 2, 32, 37, 41, 44, 46, 53 ve 59 uncu maddeleri, 6772 sayılı Kanun’un 1 vd. maddeleri, 6356 sayılı Kanun’un 39 uncu maddesi.

3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin tüm, davacılar vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2. Davacının sendika üyeliğinin davalı Belediyeye bildirilmediği gerekçesiyle davacının Belediyenin tarafı olduğu toplu … sözleşmesinden yararlanmasının mümkün olmadığına karar verilmiş ise de dosyada mevcut yazışmalara ve kesinleşen emsal kararlara göre davacının sendika üyeliğinin 19…..2013 tarihinde davalıya bildirildiği anlaşılmaktadır. Buna göre, davacının 01.01.2012-31.12.2013 tarihleri arasında yürürlükte bulunan toplu … sözleşmesinden 19…..2013 tarihinden itibaren yararlanabileceği dikkate alınarak 19…..2013-14.10.2014 tarihleri arasında ve davacılar murisinin Mart 2014’ten itibaren raporlu olduğu da gözetilerek Belediyenin taraf olduğu 01.01.2012 – 31.12.2013 ve 01.01.2014 – 31.12.2015 dönemini kapsayan toplu … sözleşmeleri uyarınca hesaplama yapılarak karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

13.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.