YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/6564
KARAR NO : 2023/9687
KARAR TARİHİ : 21.06.2023
MAHKEMESİ :… Mahkemesi
SAYISI : 2021/343 E., 2022/722 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece … Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davalı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin alt işveren Şirketlerde çalıştığını, Genel … Sendikasına üye olduğunu, davacının sigortasının alt işveren şirketler üzerinden gösterildiğini ancak … işverenin davalı Belediyesi olduğunu, … Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı … Kurumu İl Müdürlüğünün raporunda muvazaanın tespit edildiğini, bu karara karşı davalı ile alt işveren şirketler tarafından dava açıldığını, davalı … ile dava dışı alt işveren şirketler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun kesinleşen yargı kararı ile tespit edildiğini ileri sürerek ücret farkı, ikramiye farkı, yemek yardımı, sosyal paket yardımı, giyim yardımı, sorumluluk primi, eğitim yardımı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; dava şartının oluşmadığını, muvazaaya ilişkin kararın temyiz edildiğini ve kesin hüküm oluşmadığını, davacının dava dışı şirket çalışanı olduğunu, ihale kapsamında bu firmadan hizmet alındığını, davacının davalı … çalışanı olmadığını, bu nedenle davanın husumetten reddedilmesi gerektiğini, davacının ihale kapsamında tüm alacaklarını almış olduğunu ve davalı Belediyeden herhangi bir hak ve alacağının olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 22.10.2019 tarihli ve 2017/541 Esas, 2019/684 Karar sayılı kararıyla; kesinleşen … Anadolu 24. … Mahkemesinin 2016/130 Esas, 2017/432 Karar sayılı dosyasında verilen karar uyarınca davalı … ile … … Hizmetleri AŞ (… AŞ) arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaaya dayandığı ve davacının başlangıçtan itibaren davalı Belediyenin işçisi sayılması gerektiği gerekçe gösterilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
… Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesinin 29.04.2021 tarihli ve 2020/1025 Esas, 2020/1710 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve kanun ile dosya içeriğine uygun olup tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, İlk Derece Mahkemesinin objektif, mantıksal ve hayatın olağan akışına uygun, dosyadaki verilerle çelişmeyen tespitlerine ve uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile İlk Derece Mahkemesi kararında yazılı gerekçelere göre davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekilli temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 01.04.2021 tarihli ve 2021/424 Esas, 2021/7353 Karar sayılı ilâmı ile; davacının muvazaa tespit raporunda muvazaalı kabul edilen işlerden hangi sürede yürürlükte olan hangi … kapsamında çalıştığı belirlendikten sonra çalışma dönemini kapsayan tüm ihale sözleşmeleri, hesaplamaya esas dönem toplu … sözleşmeleri ve davacının sendika kayıt fişi dosya arasına celp edilerek kesinleşen muvazaa tespiti dışında kalan davaya konu olan dönemler bakımından, söz konusu dönemlere ilişkin ihalenin kapsamı tespit edilip her ihale dönemi kendi arasında değerlendirilmek sureti ile önceki ihale sözleşmelerinin kanuna uygun kurulmamış olması veya muvazaalı olmasının, sonrakilerin de aynı şekilde kanuna uygun kurulmadığını ya da muvazaaya dayandığını göstermeyeceği, daha sonra yapılan hizmet alım sözleşmelerinin ayrıca kanuna uygunluk ve muvazaa yönünden değerlendirmeye tâbi tutulması gerektiği, davalı Belediyenin görevine giren işlerin hizmet alım sözleşmesi ile gördürülmesinin mümkün olduğu, belediye şirketlerinden hizmet alımının kanuna aykırı olmadığı ve … başına muvazaaya delil de teşkil etmeyeceği, her ihale dönemi kendi arasında değerlendirmek suretiyle davalı ile … AŞ arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin usulüne uygun olarak kurulup kurulmadığı, muvazaaya dayanıp dayanmadığı hususunun tespitine yönelik olarak Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacıya ait sendika üyelik fişleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları ile ihale sözleşmeleri getirtilmiş, davacının temizlik ve destek hizmetleri (yardımcı …) ihaleleri kapsamında çalıştığı ve müfettiş raporunda bu işlerin muvazaalı kabul edildiği gerekçesi ile davacının dava tarihine kadar olan dönem için bilirkişi ek raporundaki hesaplama doğrultusunda tüm çalışma dönemi muvazaalı kabul edilerek raporun 1. seçeneğine göre davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; emsal işçilerin dosyalarında muvazaa bulunmadığının tespit edildiğini, belediye tarafından kurulan şirketlerin, yine belediye hizmetlerinde hizmet alımı yoluyla çalıştırılmasının ve şirket sermayesinin tamamının ya da bir kısmının belediyeye ait olmasının muvazaa sayılamayacağını, müvekkili tarafından yapılan hizmet alımlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na (4734 sayılı Kanun) ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’na (5393 sayılı Kanun) uygun olduğunu, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 126 ncı ve 127 nci maddeleri uyarınca alt işveren işçileri kadroya geçirildiğinden muvazaa kavramından söz etmenin mümkün olmadığını, davanın konusuz kaldığını, ayrıca davacının sendika üyeliğinin müvekkili Belediyeye bildirilmemesi sebebiyle de davacı işçinin Belediyenin tarafı olan toplu … sözleşmesi hükümlerinden yararlanmasının mümkün olmadığını, davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını belirterek Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, davalının tarafı olduğu asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı, muvazaaya dayanıp dayanmadığı, bunun sonucu olarak da davacının dava konusu alacaklara hak kazanıp kazanmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 … maddesi.
2. 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 8 … maddesi, 5393 sayılı Kanun’un ilgili maddeleri, 4857 sayılı … Kanunu’nun 2 nci maddesinin yedinci ve sekizinci fıkraları ile 6098 sayılı … Borçlar Kanunu’nun 19 uncu maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İlk Derece Mahkemesince Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı … Teftiş Kurulu Başkanlığınca düzenlenmiş 07.07.2014 tarih ve 4687 sayılı muvazaa raporunun geçersizliğinin tespiti talebiyle açılan davada … ile dava dışı Şirket arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğuna dair tespitin Yargıtay onamasından geçerek kesinleştiği, buna göre davacının dava dışı Şirket nezdinde geçen çalışmaları yönünden başlangıçtan itibaren davalı Belediyenin işçisi olarak kabul edilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
3. 4857 sayılı Kanun’nun 2 nci maddesinin yedinci fıkrasında asıl işveren alt işveren ilişkisi tanımlanmıştır. Muvazaa ise 6098 sayılı Kanun’da düzenlenmiş olup tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla ve kendi … iradelerine uymayan ve aralarında hüküm ve sonuç meydana getirmesini … etmedikleri görünüşte bir anlaşma olarak tanımlanabilir. Muvazaada üçüncü kişileri aldatmak kastı vardır ve sözleşmedeki … amaç gizlenmektedir. Muvazaanın ispatı genel ispat kurallarına tâbidir. İşverenler arasında muvazaalı biçimde asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulmasının önüne geçilmek istenmiş ve 4857 sayılı Kanun’un 2 nci maddesinin sekizinci fıkrasında bu konuda bazı muvazaa kriterlerine yer verilmiştir. Bu kriterler, asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi sureti ile haklarının kısıtlanması veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisinin kurulması olarak belirtilmiştir.
4. 5393 sayılı Kanun’un 67 nci maddesi ile Belediyelerin asıl işlerini sekizinci fıkradaki sınırlamalar olmaksızın alt işverenlere verebileceği düzenlenmiş olup bu hüküm uyarınca Belediyenin maddede yazılı asli işlerinin işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren … olup olmadığına bakılmaksızın üçüncü kişilere gördürülmesi mümkün kılınarak 4857 sayılı Kanun’un 2 nci maddesine istisna getirilmiştir.
5. 11.09.2014 tarihli ve 29116 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6552 sayılı Kanun ile 4734 sayılı Kanun’un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi ile 4735 sayılı Kanun’un 8 nci maddesinde yapılan değişiklikler ile de personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinin yapılabilmesine imkân tanınmıştır.
6. 5393 sayılı Kanun’un 70 nci maddesinde de “Belediye kendisine verilen görev ve … alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usûllere göre şirket kurabilir.” düzenlemesi yer almaktadır.
7. Belirtilen düzenlemeler dikkate alındığında davalı Belediyenin görevi kapsamına giren işlerin hizmet alım sözleşmesi ile gördürülmesinin ve belediyelerce Şirket kurulmasının yasal olarak mümkün olduğu; kurulan bu Şirketlerden hizmet alımı kanuna aykırı olmadığı gibi bu hususun … başına muvazaaya delil de teşkil etmediği sonuçlarına ulaşılmaktadır.
8. Somut uyuşmazlıkta; eksiklik talebiyle dosyaya kazandırılan Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı … Teftiş Kurulu Başkanlığının 07.07.2014 tarih ve 4687 sayılı raporu ile ekleri üzerinde yapılan incelemede; davacının muvazaalı olduğu kesinleşen 27.03.2013 imza tarihli 01.04.2013-30…..2014 tarihleri arasındaki dönemde 170 kişilik temizlik destek hizmetleri ihalesi kapsamında çalıştığı, listede davacı isminin bulunduğu ve temizlik işi yaptığı anlaşılmaktadır. İlâmın (5) numaralı paragrafındaki değerlendirme dikkate alındığında muvazaa kabulü en fazla 11.09.2014 tarihine kadar geçerli olduğundan hesaplamanın 01.04.2013- 11.09.2014 tarihleri arasında yapılması gerekirken ilgili yasal düzenlemeler dikkate alınmaksızın verilen İlk Derece Mahkemesi kararı hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
21…..2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.