YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/5667
KARAR NO : 2023/5033
KARAR TARİHİ : 05.04.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 03.07.2018 tarihli ve 2017/205 Esas, 2018/896 Karar sayılı kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 15.05.2019 tarihli ve 2018/3804 Esas, 2019/1176 Karar sayılı kararıyla İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve eksikliğin giderilerek sonucuna göre yeniden karar verilmesi için dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar vermiştir.

Bölge Adliye Mahkemesinin gönderme kararı doğrultusunda yeniden yapılan yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı … İşletmelerine bağlı Garp Linyitleri İşletmesi Müdürlüğünün lavvar tesislerinde, davalı Kurum yetkililerinin … ve talimatları altında 4857 sayılı … Kanunu’nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesine aykırı olarak muvazaalı şekilde görünüşte alt işveren işçisi olarak çalıştığını, hizmet alım sözleşmelerinin geçersiz olduğunu, davacı ve arkadaşlarının başlangıçtan itibaren davalı Kurumun işçisi olarak muamele görmeleri gerektiğinden bahisle dengi kadrolu işçiye göre yoksun kaldığı hakların tahsili için işbu davayı açtıklarını, işyerine ilişkin alt işverenlik sözleşmesinin muvazaalı olduğu hususunda … 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin dosyasında karar verildiğini ve kararın kesinleştiğini, davalı Kurumda davacının dengi işçi bulunduğunu ileri sürerek fark ücret, ikramiye, ilave tediye alacakları ile toplu … sözleşmesinden kaynaklı bir kısım işçilik alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’i ve husumet itirazında bulunduklarını, davanın hukuki yarar yokluğundan reddi gerektiğini, müvekkili Kuruma dayanışma aidatı kesilmesine dair hiçbir belge veya bilginin sendika tarafından gönderilmediğini, davacının Kurumları işçisi olmadığını ve ücretlerini Kurumlarının ödemediğini, müvekkili Kurumun ihale makamı olduğunu, işveren sıfatını haiz olmadığını, davacı ile müvekkili Kurum arasında herhangi bir bağ veya sözleşme olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğu, … Bölge Adliye Mahkemesinin bekletici mesele yapılması gerektiği belirtilen, tarafları aynı olan … … Mahkemesinin 2017/268 Esas ve 2017/415 Karar sayılı dava dosyası ile davacının muvazaa nedeniyle … itibaren Kurum işçisi olarak kabul edildiği ve kararın Yargıtay 9. Hukuk Dairesi tarafından onandığı, bu doğrultuda davacının davalı Kurum işçisi olduğu gerekçesiyle Kamu İşletmeleri İşverenleri Sendikası ile … … Sendikası arasında imzalanan toplu … sözleşmesine göre tespit edilen ücret üzerinden işçilik alacaklarının kısmen hüküm altına alınmasına karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; husumet, hukuki yarar yokluğu itirazları ile zamanaşımı def’in dikkate alınmadığını, davacının sendika üyeliğinin Kuruma bildirilmediğini, Kurumun ihale makamı olduğunu, muvazaa iddiasının yerinde olmadığını, yemek ve iaşe bedeli talebinin reddi gerektiğini, Kurum işçilerine yapılan 6 ton kömür yardımının aynî olarak verildiğini, bugüne kadar hiçbir işçiye ücretinin verilmediğini, davacının toplu … sözleşmesinden kaynaklı alacağının bulunmadığını ve hesaplamanın hatalı olduğunu, alacakların brüt değil net olarak hüküm altına alınması gerektiğini, faiz başlangıcı ve türünün hatalı olduğunu, yargılama giderlerinin ve vekâlet ücretinin hatalı belirlendiğini belirterek İlk Derece Mahkemesince verilen kararın kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Dairelerinin iade kararında bahsedilen dosyada dava konusu ilave tediye alacağının kabülüne ve ücret fark alacaklarının reddine dair verilen hükmün kesinleştiği, bu nedenle taraf ve maddi sebep birliği olan bu dava için, ilk davada kesinleşen muvazaa tespiti ve 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan işçilere İlave Tediye Yapılması Hakkında Kanun
‘dan (6772 sayılı Kanun) kaynaklanan alacakların karara bağlanmasının kesin delil teşkil ettiği, bu yönleri kapsayan husumet ve muvazaa olgusuna ilişkin tüm itirazların Mahkemece kesin hükmün varlığından reddedilmesinin yerinde olduğu, alacakların brüt olarak hüküm altına alınmasında kanuna aykırı bir durum olmadığı, yine yargılama harç ve giderleri ile vekâlet ücreti bakımından Mahkeme kararının yerinde olduğu, davacının 10.02.2014 tarihli dilekçesiyle o dönemki toplu … sözleşmesinin yürürlük tarihi boyunca (10.02.2014-31.12.2014) dayanışma aidatı ödeyerek faydalanmak istediğini Kuruma bildirmesi ile anılan dönemde yürürlükte bulunan toplu … sözleşmesi hükümlerinden faydalandırılması gerektiği, ancak davacının sonradan 29.01.2015 tarihinde … … … sendikasına üye olduğu, bu döneme ilişkin (29.01.2015-16.02.2017) üyeliğini asıl işverene bildirilmediği gibi toplu … sözleşmesinden faydalanmak istediğini asıl işveren Kuruma bildirmediği ve bu durumda anılan döneme ilişkin toplu … sözleşmesi hükümlerinden davacının faydalandırılmasının hatalı olduğu gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.

B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; müvekkilinin … … Mahkemesinin 2017/205 Esas sayılı dosyası ile açtığı davada işyerinde örgütlü sendikaya üye olduğu için toplu … sözleşmesi hükümlerinden yararlandırıldığını, bu dosya üzerinden müvekkilinin işyerinde örgütlü sendikaya üye olduğunun davalıya bildirildiğini, her dönem için ayrı ayrı bildirim yapılmasına gerek olmadığını, müvekkilinin toplu … sözleşmesinin imza tarihinde sendikaya üye olduğunu ve yararlanması için üye olmasının yeterli olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı Kurumun dava dışı firmalarla yaptığı hizmet alım ihalelerine dayalı asıl işveren alt işveren ilişkisinin geçerli olup olmadığı; bu bağlamda hizmet alım ihalelerinin geçersiz olması hâlinde davacının Kurum işçisi olarak kabulü ile davalı Kurumla … … Sendikası arasında bağıtlanan toplu … sözleşmelerinden faydalanıp faydalanamayacağı ve faydalanacağı süre, faiz, yargılama gideri ve vekâlet ücreti hususlarında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 … maddeleri.

2. 6772 sayılı Kanun
‘un 1 … maddesi şöyledir:
“Umumi, mülhak ve hususi bütçeli dairelerle mütedavil sermayeli müesseseler, sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlarla belediyeler ve bunlara bağlı teşekküller, 3460 ve 3659 sayılı kanunların şümulüne giren İktisadi Devlet Teşekkülleri ve diğer bilcümle kurum, banka, ortaklık ve müesseselerinde müstahdem olanlardan … Kanununun şümulüne giren veya girmiyen yerlerde çalışmakta olan ve … Kanununun muaddel birinci maddesindeki tarife göre işçi vasfında olan kimselere, ücret sistemleri ne olursa olsun, her yıl için birer aylık istihkakları tutarında ilave tediye yapılır.”

3. 4857 sayılı Kanun’un “Tanımlar” kenar başlıklı 2 nci maddesinin yedinci fıkrası şöyledir:
“Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde … … ve bu … için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile … aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, … sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu … sözleşmesinden … yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.”

4. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu
‘nun “Toplu … Sözleşmesinden Yararlanma” başlıklı 39 uncu maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
“(1) Toplu … sözleşmesinden taraf işçi sendikasının üyeleri yararlanır.
(2) Toplu … sözleşmesinden, sözleşmenin imzalanması tarihinde taraf sendikaya üye olanlar yürürlük tarihinden, imza tarihinden sonra üye olanlar ise üyeliklerinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten itibaren yararlanır.
(3) Toplu … sözleşmesinin imza tarihi ile yürürlük tarihi arasında … sözleşmesi sona … üyeler de, … sözleşmelerinin sona erdiği tarihe kadar toplu … sözleşmesinden yararlanır.
(4) Toplu … sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye olmayanlar, sonradan işyerine girip de üye olmayanlar veya imza tarihinde taraf işçi sendikasına üye olup da ayrılanlar veya çıkarılanların toplu … sözleşmesinden yararlanabilmeleri, toplu … sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına dayanışma aidatı ödemelerine bağlıdır. Bunun için işçi sendikasının onayı aranmaz. Dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu … sözleşmesinden yararlanma, talep tarihinden geçerlidir.
…”

4. Alt İşverenlik Yönetmeliği’nin “Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulma şartları” kenar başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi şöyledir:
“Alt işverene verilen …, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen … işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir … olmalıdır.”

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 … maddesinde yer … sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup taraf vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 … maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davalı tarafa yükletilmesine,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

05.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.