YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/448
KARAR NO : 2023/8093
KARAR TARİHİ : 31.05.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar Gama … Sistemleri Mühendislik ve Taahhüt AŞ (Gama … AŞ) ve Gama Holding AŞ vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar Gama … AŞ ve Gama Holding AŞ vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalılara ait Cezayir’deki işyerinde 750 MW Boufarik Basit Çevrim Elektrik Santrali projesinde çalıştığını, … sözleşmesinin … bitimi gerekçesiyle feshedildiğini, tazminat ve işçilik alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kısmi dava olarak kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, belirsiz alacak davası olarak fazla çalışma ücreti, … … ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalılar Gama … AŞ ve Gama Holding AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, husumet itirazında bulunduklarını, kabul anlamına gelmemek kaydıyla davacının dava dilekçesindeki davalılardan Gama … AŞ’nin asıl işveren olarak sorumlu olduğu ifadesinin kabul beyanı olarak değerlendirilmesi gerektiğini, davalı … AŞ nezdinde çalışması olmadığını, hiçbir hak ve alacağı olmadığını, hak ettiği alacakların ödendiğini, iddia ettiği çalışma düzeninin hayatın olağan akışına aykırı ve ücret miktarının fahiş olduğunu, talebinin döviz üzerinden yapılmasının hukuki dayanağı olmadığını, davacıya yol, yemek, barınma vs. nakdi ödeme yapılmadığını, kabul anlamına gelmemek kaydıyla yıllık iznini …’de kullandığını, yurda giriş ve yurttan çıkış kayıtlarının incelenmesi gerektiğini, tüm kalemler yönünden en yüksek mevduat faizi talep edemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı tasfiye hâlinde Erkons Yapı San. ve Tic. Ltd. Şti. (Erkons Şti.) vekili cevap dilekçesinde; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, yetki itirazında bulunduklarını, taleplerin belirlenebilir olmasından ötürü belirsiz alacak davasına konu edilemeyeceğini, işverenin ücretlendirmeyi bordro üzerinden yapıp ödemeyi banka kanalıyla gerçekleştirdiğini, Erkons Şti. nezdinde çalışmasına karşın sorumlunun asıl işveren olduğunu, Erkons Şti. ile davacı arasında … sözleşmesi bulunmadığını, bu sebeple husumet itirazlarının olduğunu, istisnai olarak fazla çalışma yapılması hâlinde fazla çalışma ücretinin bordroya yansıtılıp banka kanalıyla ödendiğini, bu durumun hafta tatili ile genel tatil çalışmaları için de geçerli olduğunu, … bitimi sebebiyle yasal bildirim yapıldığından ihbar tazminatı talep hakkının olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının, davalı … … AŞ ve Gama Holding AŞ’den alınan … kapsamında diğer davalı Erkons Şti.nin yurt dışı şantiyesinde çalıştığı, 150,00 USD barınma yardımı dâhil giydirilmiş brüt ücretinin 2.323,66 USD olduğu, 4857 sayılı … Kanunu’nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesi uyarınca davalı işverenler arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu, bu nedenle işçilik alacaklarından birlikte sorumlu oldukları, … sözleşmesinin tazminat hak etmeyecek şekilde sona erdiği ile ihbar öneli verildiği davalı işveren tarafından ispat edilemediğinden davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, kullandırıldığı ya da karşılığının ödendiği ispat edilemeyen yıllık izin ücret alacağı olduğu, tanık anlatımları ile haftalık 45 saati aşan çalışma yaptığı, ayda iki hafta tatili ile … … ve genel tatil günlerinde çalıştığı ispat edildiğinden bilirkişi raporunda yapılan hesaplamaya itibar edildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar Gama … AŞ ve Gama Holding AŞ vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar Gama … AŞ ve Gama Holding AŞ vekili; uyuşmazlığın çözümünde çalışılan ülke hukukunun uygulanması gerektiğini, davacının müvekkili çalışanı olmadığını, kıdem tazminatı alacağının döviz olarak hüküm altına alınmasının hatalı olduğunu, tespit olunan ücretin hatalı olduğunu, tanık beyanlarından da anlaşılacağı üzere fazla çalışmanın ücrete dâhil edilerek ödendiğini, ücretin hatalı brütleştirildiğini, 5510 Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereği sigorta yükümlülüğünün bulunmadığını, yemek ve barınma gideri olarak 150,00 USD değil 150,00 TL alınması gerektiğini, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile … … ve genel tatil ücreti alacağı bulunmadığını, davacı ile menfaat birliği içinde olan tanık beyanlarına itibar edilemeyeceğini, günlük çalışmada ara dinlenmenin 1 saat kabulünün hatalı olduğunu, kabul anlamına gelmemekle bu alacaklar yönünden her dönem için farklı ücrete göre hesaplama yapılması gerektiğini, çalışılmayan hafta tatili günlerinin fazla çalışma ile … … ve genel tatil ücreti hesabında dikkate alınmaması gerektiğini, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, indirim oranının %50 olması gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dosyaya sunulan bir yurt dışı … sözleşmesinin bulunmadığı, … … Kurumu Genel Müdürlüğünden gelen müzekkere cevabında da yurt dışı … sözleşmesine rastlanmadığının bildirildiği, taraflar arasında uyuşmazlıklarda uygulanacak hukuka ilişkin bir seçim yapılmadığından uyuşmazlığa … hukukunun uygulanmasının isabetli olduğu, Cezayir’de kurulan bağlı Şirket ile davalı Erkons Şti. arasında imzalanan “Service Agreement” (Hizmet sözleşmesi) ile inşaat ve mimari işler konusunda hizmet alımı yapıldığı, böylece taraflar arasında asıl alt işveren ilişkisi kurulduğunun kesinleşen kararlardan anlaşıldığı, sözleşmenin tarafı olan Cezayir Şirketinin davalılar Gama Şirketlerinin bağlı Şirketi olması ve aralarında organik bağ bulunması nedeniyle davacının işçilik alacaklarından sorumlu olduğu sonucuna varıldığı, ispat külfeti üzerinde bulunan davalı işverence … sözleşmesinin haklı nedenle ve bildirim yapılarak feshedildiği kanıtlanmadığından kıdem ve ihbar tazminatının kabulüne ilişkin kararının dosya kapsamına uygun olduğu, davacının ücreti brütleştirilirken %5 sigorta primi eklenerek ve 150,00 USD yemek ve barınma gideri eklenmek suretiyle davacının brüt ücretinin 2.040,00 USD olduğu, kıdem tazminatı tavan ücreti dikkate alınarak emsal kararlar doğrultusunda USD üzerinden belirlendiğinden miktarda değişen bir durum söz konusu olmadığı, emsal dosyalar dikkate alındığında aynı şantiyede çalışan davacının fazla çalışma, hafta tatili ile … … ve genel tatil çalışması yaptığı, dinlenen tanık beyanları doğrultusunda haftalık ortalama 17,5 saat fazla çalışma yapıldığı kabulünün isabetli olduğu, günlük 12 saatlik çalışmada ara dinlenmenin 2 saat alınmasının yerinde olduğu, fazla çalışma İlk Derece Mahkemesince davacı ile menfaat birliği içinde bulunan tanık beyanlarına göre belirlendiğinden indirim oranının %30 yerine %50 olmasının uygun olacağı gerekçesiyle davalılar Gama … AŞ ve Gama Holding AŞ vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar Gama … AŞ ve Gama Holding AŞ vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar Gama … Şirketi ve Gama Holding vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçelerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; dava türü, davacının talep ettiği tazminat ve işçilik alacaklarının ispatı, davalıların dava konusu taleplerden sorumlu olup olmadığı ve davacının ücret miktarı noktalarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 107 nci maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 … maddesi.
2. 5718 sayılı Milletlerarası … Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24 ve 27 nci maddeleri, 4857 sayılı Kanun’un 2, 25, 32, 41, 44, 46, 47, 53, 59 ve 63 üncü maddeleri, 4857 sayılı Kanun’un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı … Kanunu’nun 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Taraflar arasında, davalı … AŞ’ye husumet yöneltilip yöneltilemeyeceği noktasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
3. Grup şirketleri veya holdingler bünyesinde yer … çalışmalar açısından; çalışma hayatında işçinin sigorta kayıtlarında yer … işverenin dışında grubun başka şirketlerine hizmet verdiği, yine işçinin bilgisi dışında birbiri ile bağlantısı olan bu şirketler tarafından sürekli giriş çıkışlarının yapıldığı sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Sadece şirketler arasında organik bağdan söz edilerek işçilik alacaklarından aralarında bağlantı bulunan işverenlerin birlikte sorumluluğuna gidilmesi veya birden fazla şirkette geçen çalışmalar için sadece bir şirketin sorumluluğunun yeterli görülmesi mümkün değildir. Belirtmek gerekir ki aynı gruba ait olan şirketlerin aralarında organik bağ bulunması olağandır. İşçilik alacaklarının belirlenmesi noktasında, kural olarak aynı gruba ya da holdinge bağlı farklı tüzel kişiliği haiz şirketlerde geçen hizmetlerin birleştirilmesi mümkün olmaz. Bu gibi durumlarda işçilik alacaklarının hesabında, hizmetlerin değerlendirilmesi ve işverenlerin sorumluluklarının belirlenmesi için şirketler/işverenler arasında işyeri devri, … sözleşmesi devri, asıl işveren alt işveren ilişkisi veya birlikte istihdam olgularının bulunup bulunmadığının somut olarak belirlenmesi gerekir.
4. Tüzel kişiler arasında sadece organik bağ bulunması, çalışma döneminin tamamına ilişkin alacaklardan işçinin çalışmış olduğu her bir tüzel kişinin müteselsilen sorumlu olması sonucunu doğurmaz. Zira sadece organik bağın varlığı tüzel kişilik perdesinin kaldırılması için yeterli değildir.
5. … uyruklu kişilerin yabancı ülkelerde o ülke vatandaşları ya da şirketleriyle birlikte kurdukları şirketler aracılığıyla aldıkları işler kapsamında çalıştırdıkları … işçilerinin alacaklarından yabancı kişinin şirketteki pay durumuna göre … firmasının sorumluluğunun irdelenmesi gerekir. Yabancı kişinin ortaklığı; … bir ortaklık olmayıp o ülkede … yapabilmek amacıyla salt bir formalitenin yerine getirilmesinden ibaret ise işçilik alacaklarına karşı tüzel kişilik perdesinin arkasına sığınmak hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilebilir. Bu durumda … firmasının sorumluluğu söz konusu olur.
6. Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda somut uyuşmazlık değerlendirildiğinde, İlk Derece Mahkemesi ve Bölge Adliye Mahkemesince davalı … AŞ ve davalı … … AŞ arasında organik bağ olduğundan hareketle davalı … AŞ’nin sorumlu tutulduğu anlaşılmaktadır. Davacı tanıkları; davalı Erkons Şti. tarafından yurt dışına götürüldüklerini ve davalı … … AŞ işyerinde çalıştırıldıklarını beyan etmişlerdir. Davacı vekili dava dilekçesinde davalı … … AŞ’nin asıl işveren olduğunu iddia etmiş, davalı … AŞ’nin sorumluluğuyla ile ilgili beyanda bulunmamıştır.
7. Şu hâlde hizmet alım sözleşmesi nedeniyle aralarında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunan Gama … AŞ ile davalı Erkons Şti.nin davacının alacaklarından 4857 sayılı Kanun’un 2 nci maddesinin yedinci fıkrasına göre birlikte sorumlu tutulmalarında bir isabetsizlik bulunmamakta ise de; davacının fiilen Gama Holding AŞ’de çalışması olduğuna veya birlikte istihdamın bulunduğuna yahut davalı … AŞ’nin davacının alacaklarından sorumluluğunu gerektirir bir başka hukuki ilişkinin varlığına dair dosyada somut delil bulunmadığından, davalı … AŞ hakkında açılan davanın ispat yokluğu nedeniyle husumetten reddi gerekirken hüküm altına alınan alacak kalemlerinden bu davalının da sorumlu tutulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
31.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.