YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/3735
KARAR NO : 2023/6713
KARAR TARİHİ : 08.05.2023
MAHKEMESİ :… Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece … Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı ve davalı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Şirket bünyesinde elektrik teknisyeni olarak 20.01.2011 tarihinde işe başladığını, … sözleşmesinin 31.05.2016 tarihinde haksız ve hukuka aykırı olarak feshedildiğini, davacının bu süreçte kesintisiz çalıştığını, davalı … AŞ’nin asıl işveren olduğunu, davacının tüm alacaklarından müteselsilen sorumlu olduğunu, ilgili şartname uyarınca davacının ücretinin asgari ücretten en az %60 fazla olması gerektiğini ancak 01.01.2016 tarihinden itibaren buna uyulmadığını, davacı işe alınırken kendisine aylık net 300,00 TL yemek yardımı ile aylık net 200,00 TL yol ücreti ödeneceği hususu belirtilmesine rağmen ihâle şartnamesi uyarınca verilmesi gereken yol ve yemek yardımı ücretinin ödenmediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin ücreti, fazla çalışma, … … ve genel tatil, hafta tatili, ücret farkı, yemek ve yol ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; husumet, kesin hüküm, derdestlik, zamanaşımı, hak düşürücü süre, görev ve yetki itirazlarının bulunduğunu, davacının talep ettiği alacak kalemlerinin zamanaşımına uğradığını, davacı tarafın davalı Şirketten ihale usulü ile … almakta olan yüklenici firmalarda çalıştığını, davacı tarafça dile getirilen muvazaa iddialarının yersiz olduğunu, davalı Şirketin yüklenici firmaları sadece işin sözleşme ve şartnameye uygun olarak yapılıp yapılmadığı yönünden denetleme yetkisinin olduğunu, dolayısıyla ortada bağımsız bir işveren ve davalı Şirketin dâhil olmadığı bir … ilişkisinin bulunduğunu, davacının ne sebepte işten ayrıldığı veya ne sebeple işten çıkarıldığı ve ihbar süresinin tanınıp tanınmadığı hususlarının yüklenici firmalardan sorulması gerektiğini, yine davacı tarafça yol ve yemek ücreti alacaklarını ispatlama adına dosyaya hiçbir bilgi ve belge sunulmadığını, davacının çalıştığı işte üçlü vardiya sisteminin uygulandığını bu nedenle fazla çalışma iddiasının yerinde olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 20.03.2018 tarihli ve 2016/1107 Esas, 2018/161 Karar sayılı kararıyla; davacının 20.01.2011-31.05.2016 tarihleri arasında davalı Şirketin alt işverenlerinde arıza bakım ve onarım işinde dava dışı alt işverenlerde hizmet alım sözleşmesine binaen çalıştığı, bu nedenle alacaklardan davalı Şirketin asıl işveren olarak sorumlu olduğu, … sözleşmesinin fesih sebebi davalı tarafça kanıtlanmadığından davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, … arama izin ücretine ise hak kazanmadığı, işyerinde üçlü vardiyayla çalışılmışsa da işin arazide gerçekleşen bir … olması, dinlenen tanık beyanlarında açıkça vardiyaların çakıştığının ve vardiya saatlerinden fazla çalışıldığının ifade edilmesi, emsal onama ilâmları ve çalışma süresiyle ilgili belge tutma sorumluluğu olan işverenin puantaj kayıtlarını sunmaması dikkate alınarak davacının 7 … çalıştığı günlerde haftada 21 saat, 6 … çalıştığı günlerde ise haftada 18 saat fazla çalışma yaptığı, davacının Haziran ve Ağustos aylarında bir ay ayda 1 kez, 1 ay ayda 2 kez izin yaptığı, diğer dönemlerde hafta tatili izni kullanmadığı, dinî bayramlarda 1 … izin yapıp diğer tüm … … ve genel tatil günlerinde çalıştığı, davacının yol ve yemek ücretine hak kazandığı, 40 … yıllık izin alacağının ve 01.01.2016-31.05.2016 tarihleri arasında fark ücret alacağının bulunduğu, fazla çalışma, hafta tatili ve … … ve genel tatil çalışmalarından %30 oranında indirim yapıldığı gerekçesiyle 24.08.2017 ve 04.01.2018 tarihli bilirkişi raporları doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 18.07.2018 tarihli ve 2018/1019 Esas, 2018/622 Karar sayılı kararıyla; işçinin üçlü vardiya sistemi ile çalışması durumunda fazla çalışma yapıp yapmadığının yapılan işin niteliğine, işyeri kayıtlarına ve tanık beyanlarına göre değerlendirilmesi gerektiği, dosyaya her hangi bir kayıt ibraz edilmediği, işyeri çalışma koşulları ile ilgili iddianın tanık beyanları ile doğrulandığı, asıl işveren tarafından … 2. … Mahkemesine hitaben yazılmış olan 31.10.2012 tarihli ve ihaleli elemanlara servis tahsis edilmediği ancak yol ve yemek ücretlerinin nakdi olarak ödendiği yönündeki cevabi yazı ile alt işveren işçilerinin yol ve yemek ücretini asıl işverenden talep edebileceklerinin kabulüne ilişkin emsal yargı kararına göre davacı işçinin yol ve yemek ücreti alacağı bulunduğu, … Elektrik Dağıtım AŞ Genel Müdürlüğü ve bağlı dağıtım şirketlerinin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 3 üncü maddesinin (g) bendi kapsamında yapacağı mal ve hizmet alımları hakkında Yönetmelik’e göre hazırlanan ve ihale edilen hizmet alımlarında uygulanacak tip idari şartnamede %60 fazlası olması gerektiği kararlaştırılması nedeni ile ücretin asgari ücretin %60 fazlası olarak alındığı ve hesaplama yapıldığı, İlk Derece Mahkemesinin bu ücret üzerinden ücret alacağına ve diğer alacaklara hükmetmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 19.01.2021 tarihli ve 2020/4319 Esas, 2021/1444 Karar sayılı ilâmı ile; davacının yol ve yemek ücreti alacaklarının bulunup bulunmadığı hususunda eksik inceleme yapıldığı gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı tarafa verilen kesin süre içerisinde davaya konu dönemi kapsayacak şekilde ihale dokümanlarının nizami şekilde ve eksiksiz sunulmadığı, dosyanın mali müşavir ve ihale uzmanı tarafından incelenmesini gerektirir delil ibraz edilmediği, dosyada mevcut 2014 yılı Şubat, 2016 yılı Mayıs ayları arasındaki döneme ait ücret bordrolarında yemek ve yol sütununun bulunduğu, fakat bu kalem alacaklara dair ücret taahhukunun yapılmadığı, hizmet alım sözleşmesinde işçilerin mevzuattan kaynaklanan tüm personel gideri ve ulaşım giderinin sözleşme bedeline dâhil olduğunun düzenlendiği, fakat bu sözleşmede yol ve yemek rayiçlerinin belirtilmediği, buna göre emsal yol ve yemek rayiçlerinin tespiti için Lokantacılar, Kebapçılar ve Tatlıcılar Odası ve Şoförler ve Otomobilciler Odasından gelen yazı cevapları nazara alınarak tanzim olunan bilirkişi raporu doğrultusunda davacı işçi lehine 2.802,00 TL yol ücreti 5.409,00 TL yemek ücreti alacağının tespit edildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; emsal dosyalarda yol ve yemek ücretinin aylık 300,00 TL’nin üzerinde belirlendiğini, müvekkilinin çalışma süresi ve ücretinin düşük hesaplandığını, çalıştığı süre boyunca izin kullanmadığını ve fazla çalışma yaptığını ve müvekkiline … arama izni verilmediğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, alacakların zamanaşımına uğradığını, davanın yüklenici firmalara ihtarı ile belgelerin bu firmalardan istenilmesi gerektiğini, davacı ile aralarında … ilişkisinin olmadığını, yüklenici firmalardan davacıya tazminatlarının ve izin alacaklarının ödenip ödenmediğinin sorulması gerektiğini, davacının kesintisiz çalışmasının olmadığını, fazla çalışmasının bulunmadığını, yol ve yemek ücreti ile muvazaaya yönelik iddialarının yersiz olduğunu, ayrıca yüklenici firmalar ile yapılan sözleşme örneklerinin dosyaya celbi sağlanmadan karar verilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; yol ve yemek yardımı alacaklarının ispatı ile davalının bu alacak kalemlerinden sorumluluğuna ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 … maddeleri.
2. 4857 sayılı … Kanunu’nun 32 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 … maddesinde yer … sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
08.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.