YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/3706
KARAR NO : 2023/7596
KARAR TARİHİ : 23.05.2023
MAHKEMESİ :… Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece … Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 23.05.2023 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalı vekili Avukat … … ile davacı vekili Avukat … … … duruşmaya geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 2002 ila 2015 yılları arasında davalı işverenin yurt dışı projelerinde boyacı ustası olarak 4,50 USD/saat ücretle çalıştığı, dönem içerisinde günde 3 öğün yemek barınma, ısınma, aydınlatma gibi imkânların davalı işveren tarafından karşılandığını, … sözleşmesinin işveren tarafından haksız olarak sonlandırıldığını belirterek kıdem ve ihbar tazminatı ve yıllık izin ücretinin davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; dava konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının 13.08.2003-02.09.2015 tarihleri arasında aralıklı olarak çalıştığını, en son 4,50 USD/saat ücret aldığını, aralıklı çalışma söz konusu olduğunda, davacının bütün bu dönem için kıdem tazminatı talep edebilmesi için, … sözleşmesinin her fesih dönemine ilişkin olarak bu fesih sebebiyle kıdem tazminatına hak kazandığını ispat etmesi gerektiğini, … sözleşmesinin en son davacının da yazılı rızası ile … bitimi sebebiyle sona erdirildiğini ve davacının ibraname verdiğini, sözleşmenin fesih tutanağının da deliller arasında olduğunu, davacının 2011 yılından önceki izinlerinin zamanaşımına uğradığını, yıllık izinlerini kullandığını, kullanmak istemediği izinler için izin ücretinin ödendiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 12.07.2017 tarihli ve 2016/249 Esas 2017/368 Karar sayılı kararı ile; … sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatını gerektirmeyecek şekilde feshedildiğinin ispatının davalı işveren üzerinde olduğunu, davalı yanca bu hususun ispatlanamadığını, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, davacının yıllık izin kullandığına dair imzasını taşıyan izine ayrılış ve başlama tarihlerini içeren onaylı izin defteri ibraz edilemediği, bu nedenle 82 … bakiye yıllık izin ücreti alacağının kabul edildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
… Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin 23.10.2019 tarihli ve 2017/3548 Esas 2019/2416 Karar sayılı kararı ile; davacının davalı işyerinde ayrı ayrı çalışma döneminde çalıştığı, davacının … sözleşmesinin her bir çalışma dönemi için kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmayacak şekilde sonlandığı, ispat yükü kendisinde olan davalı işverenlikçe dosya kapsamındaki deliller ile ispatlanamadığı, … sözleşmelerinde ve bordrolarda gösterilen saat ücretinin net olduğunun kabulü gerektiği, İlk Derece Mahkemesince dava konusu alacaklara esas davacı saat ücretinin net olarak değerlendirilmesinde, davalı işverenlikçe karşılanan sosyal yardımlar toplamının 200,00 USD olarak belirlenmesinde, davacının kullandırılmayan ve fesih sonrası karşılığı ödenmediği anlaşılan hak kazandığı 82 … yıllık ücretli izin alacağına hükmedilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 01.12.2020 tarihli ve 2020/441 Esas, 2020/17215 Karar sayılı ilâmı ile; davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi ile kıdem tazminatı tavanının fesih tarihindeki kura göre belirlenecek … doları karşılığı üzerinden kıdem tazminatı hesaplanması gerektiği, uyuşmazlık konusu alacakların yabancı parayla tahsili talep edildiğinden söz konusu alacaklara 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun’un (3095 sayılı Kanun) 4 üncü maddesinin (a) bendi uyarınca, “Devlet bankalarınca USD üzerinden açılmış bir yıllık vadeli mevduata uygulanan en yüksek faize” hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması ve hesap raporuna göre dava konusu kıdem ve ihbar tazminatı taleplerinin brüt ücret üzerinden hesaplandığı gözetilmeksizin anılan alacaklar yönünden “net” oldukları belirtilerek hüküm kurulmasının isabetli olmadığı gerekçesi ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmı uyarınca kıdem tazminatı tavanı dikkate alınarak yeniden hesaplama yapılması için dosyanın bilirkişiye tevdi edildiği, hükmün bozma konusu yapılmayan kısımları muhafaza edilerek 30.09.2021 tarihli bilirkişi ek raporu esas alınarak hüküm kurulduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; davacının … sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacak şekilde sona erdirildiğini, davacının brüt ücreti brütleştirilerek hata yapıldığını, davacının yıllık izin ücretinin tamamının ödendiğini, kıdem tazminatının yabancı para birimi olarak istenemeyeceğini, giydirilmiş ücret tespitinde 200,00 USD yan hak alacağının eklenmesinin hatalı olduğunu, bozma ilâmına aykırı olarak faiz türünün belirlendiğini, brüt olarak hesaplanan kıdem ve ihbar tazminatı ile yıllık izin alacağının net olarak hüküm altına alınmasının hatalı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, kıdem tazminatı tavanı ile tazminatların hesaplanması ve alacaklara uygulanarak faiz türü noktasındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 … maddeleri.
2. Mülga 1475 sayılı … Kanunu’nun 4857 sayılı … Kanunu’nun 120 nci maddesi atfı ile hâlen yürürlükte bulunan 14 üncü maddesi, 3095 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin (a) bendi.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olmasına, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmamasına, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmamasına göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Yabancı para borcuna hangi faizin uygulanacağı 3095 sayılı Kanun’un “Yabancı para borcunda faiz” kenar başlıklı 4 üncü maddesinin (a) bendinde düzenlenmiş olup ilgili düzenlemede; “Sözleşmede daha yüksek akdi veya gecikme faizi kararlaştırılmadığı hallerde, yabancı para borcunun faizinde Devlet Bankalarının o yabancı para ile açılmış bir yıl vadeli mevduat hesabına ödediği en yüksek faiz oranı uygulanır.” kuralına yer verilmiştir.
3. Somut olayda, Mahkemece uyulan bozma ilâmında da belirtildiği üzere uyuşmazlık konusu alacakların yabancı parayla tahsili talep edildiğinden söz konusu alacaklara 3095 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin (a) bendi uyarınca Devlet bankalarınca USD üzerinden açılmış bir yıllık vadeli mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanması gerekirken dava konusu alacaklara yazılı şekilde faiz türü uygulanarak hüküm altına alınması isabetsiz olmuştur.
4. Yine bozma ilâmında belirtildiği üzere Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda kıdem ve ihbar tazminatının brüt olarak hesaplanmasına rağmen net olarak hüküm altına alınması da hatalıdır.
Ne var ki bu yanlışlıkların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 … maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı tarafın İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (1) , (2) ve (3) numaralı bentleri hükümden tamamen çıkartılarak yerine;
“1-10.262,73 USD (… Doları) brüt kıdem tazminatının … akdinin fesih tarihi 02.09.2015 tarihinden itibaren işleyecek Devlet Bankalarınca USD üzerinden açılmış bir yıllık vadeli mevduata uygulanan en yüksek faiz oranıyla birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine,
2- 2.512,19 USD (… Doları) brüt ihbar tazminatının 100 USD’lik kısmının dava, kalan kısmının ıslah tarihinden itibaren işleyecek Devlet Bankalarınca USD üzerinden açılmış bir yıllık vadeli mevduata uygulanan en yüksek faiz oranıyla birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine,
3-2.767,50 USD (… Doları) net yıllık izin ücreti alacağının 100 USD’lik kısmının dava, kalan kısmının ıslah tarihinden itibaren işleyecek Devlet Bankalarınca USD üzerinden açılmış bir yıllık vadeli mevduata uygulanan en yüksek faiz oranıyla birlikte davalıdan alınarak davacıya ödenmesine,” bentlerinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı yararına takdir edilen 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
23.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.