YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/3699
KARAR NO : 2023/3859
KARAR TARİHİ : 14.03.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ :… Mahkemesi
SAYISI : 2022/113 E., 2022/502 K.
DAVA TARİHİ : 04.12.2014
KARAR : Davaların kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Davacı ve davalılardan … Taş Kömürü Kurumu Genel Müdürlüğü vekilleri
BİRLEŞEN DAVA
MAHKEMESİ : … 2. … Mahkemesi
SAYISI : 2016/785 E., 2016/684 K.
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce … Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl ve birleşen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı … Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğü tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairemizce 19.01.2022 tarihli ve 2021/12479 Esas, 2022/596 Karar sayılı karar ile İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı ve davalı … vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili dava dilekçesi ile, davacının asıl işveren TTK Genel Müdürlüğüne ait sahada sözleşme ile faaliyette bulunan diğer davalı Şirket bünyesinde usta yedeği olarak işe başladığını, … sözleşmesinin 14.8.2014 tarihinde haksız olarak feshedildiğini, davalılar arasında muvazaa bulunduğunu, ücretinin emsale göre ödenmediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık ücretli izin, ücret, ücret farkı, akdi ikramiye, ilave tediye ve kömür yardımı alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleşen dava dilekçesinde; davalılar arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğunu ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık ücretli izin, ücret, ücret farkı, akdi ikramiye, ilave tediye ve kömür yardımı alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı … vekili cevap dilekçelerinde; diğer davalı ile yapılan yapım ihalesi sonucu sözleşme imzalandığını, bu sözleşmeye göre diğer davalı yanında çalışan işçilerin hak ve alacaklarından sorumlu olmayacaklarını, alacakların zamanaşımına uğradığını, husumetin yanlış yöneltildiğini, Kurumun işveren sıfatının bulunmadığını, diğer davalı Şirket ile muvazaalı bir ilişkinin bulunmadığını savunarak davaların reddini istemiştir.
2. Davalı … İnşaat ve Ticaret Anonim Şirketi (Star AŞ) vekili cevap dilekçelerinde; davaların gerek usulden gerekse esastan reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 01…..2017 tarihli ve 2014/1067 Esas, 2017/458 Karar sayılı kararıyla; galeri sürme ve ıslahı işinin davalı Kuruma ait yeraltı maden ocağı işletmesi işinin bir parçası olduğu, bu suretle maden ocağı işletilmesi işiyle birbirinden farklı ve bağımsız işler olarak kabul edilemeyeceği, Yargıtay (Kapatılan) 7. Hukuk Dairesinin 01.12.2015 tarihli ve 2015/39401 Esas, 2015/23937 Karar sayılı ilâmı ve buna benzer pek çok kararı doğrultusunda davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu gerekçesiyle dava ve birleşen davaların kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı … vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
… Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 02.05.2018 tarihli ve 2017/3307 Esas, 2018/1082 Karar sayılı kararıyla; 11.11.2008 tarihli Üzülmez Taş Kömürü İşletme Müessesesi Asma-Dilaver-250 Kat Galerilerinin Islahı Yapım İşi Sözleşmesinin incelenmesinde, sözleşme konusu işin 1. Sınıf gazlı kömür ocaklarında 5.812 metre farklı kesit, tahkimat ve meyilde galeri sürülmesi işi olarak tanımlandığının görüldüğü, Yargıtay (Kapatılan) 7. Hukuk Dairesinin 01.12.2015 tarihli ve 2015/39401 Esas ve 2015/23937 Karar sayılı kararında da belirtildiği üzere; hizmet alımına konu işin, büyük hazırlık denilen ve kömür üretim aşamasının bir parçası niteliğinde asıl … olduğu, yüklenici davalı … AŞ’nin gerekli ve yeterli uzmanlığa ve teknolojik alt yapıya sahip olmadığı, araç ve gereçlerin bir kısmını davalı Kurumdan kiraladığı ve bu hâli ile üretimin bir parçası olan işin üstlenildiği, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı bir ilişki olduğu, davacının … sözleşmesinin başlangıç tarihinden itibaren davalı Kurumun işçisi olduğu gerekçesiyle davalı … vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 20.01.2021 tarihli ve 2020/3922 Esas, 2021/1637 Karar sayılı ilâmıyla; muvazaa araştırması yapılmasına yönelik olarak Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin 29.07.2021 tarihli ve 2021/223 Esas, 2021/488 Karar sayılı kararıyla; bozma ilâmına uyulmasına karar verildikten sonra yargılamaya devam edilerek, emsal dosyada yapılan keşif sonrası alınan bilirkişi raporunda davalılar arasındaki hizmet alım sözleşmesinin muvazaalı olduğunun belirtildiği, Şirket tarafından kullanılan bir kısım araç gerecin davalı Kuruma ait olduğu, işin niteliğinin Kurumun sahip olduğu teknoloji ve uzmanlık alanını aşacak boyutta olmadığı, galeri açma işinin 150 yıldır davalı Kurum tarafından bizzat kendi işçileri ve araç gereçleri ile yapılmakta iken üretim hedeflerinin tutturulması amacıyla alt işverene devredildiği bu nedenle davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun kabulü gerektiği gerekçesiyle dava ve birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1.İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 19.01.2022 tarihli ve 2021/12479 Esas, 2022/596 Karar sayılı ilâmıyla; taraflar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığı, kanunen geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu kabul edilerek talep konusu alacaklar hakkında karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. İlk Derece Mahkemesince İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; bozma kararı, toplanan deliller ve dosya kapsamına göre galeri sürme işinin alt işverene gördürülebileceği, salt bu nedenle ilişkinin muvazaalı olduğunun kabulünün mümkün olmadığı, davalılar arasındaki ilişkinin geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu, alacakların davacının son ücreti esas alınarak hesaplandığı, taleple bağlılık ilkesi gereğince Yapım İşleri Şartnamesinin dikkate alınmadığı gerekçeleriyle asıl ve birleşen davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı … vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu, daha önce verilen kararlar ile muvazaanın kesinleştiğini, Mahkemece asıl işveren alt işveren ilişkisinin geçerli olduğu kabulüne göre verilen kararının adil yargılanma hakkı ihlal ettiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı … vekili; emsal Yargıtay kararları gereğince kıdem tazminatından sorumlu olmadıklarını, müvekkili ile diğer davalı Şirket arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi olmadığını, müvekkilinin işveren sıfatı bulunmadığını ve alacaklardan sorumlu olmadığını, verilen işin anahtar teslim … olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının davalı Kurumun işçisi sayılıp sayılmayacağı ve buna göre davalı Kurumun dava konusu alacaklardan sorumlu olup olmadığı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı … Kanunu’nun “Tanımlar” kenar başlıklı 2 nci maddesinin yedinci fıkrası şöyledir:
“Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde … alan ve bu … için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile … aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, … sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu … sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.”
3. Alt İşverenlik Yönetmeliği’nin “Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kurulma şartları” kenar başlıklı 4 üncü maddesinin (b) bendi şöyledir:
“Alt işverene verilen …, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen … işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir … olmalıdır.””Alt işverene verilen …, işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen … işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir … olmalıdır.”
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı ve davalı … vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
14.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.