YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/2196
KARAR NO : 2023/2029
KARAR TARİHİ : 13.02.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/4662 E., 2022/4463 K.
DAVA TARİHİ : 01.04.2022
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 46. … Mahkemesi
SAYISI : 2022/196 E., 2022/747 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı asılın davalı … Bakanlığına bağlı işyerinde hizmet alım sözleşmesi kapsamında çalışmaktayken 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) hükümlerine göre 02.04.2018 tarihinde sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, davalı Bakanlık ile davacı arasında sürekli işçi kadrosuna geçirilirken imzalanan belirsiz süreli … sözleşmesinde asgari ücretin belirli bir oran fazlasının davacının ücreti olarak öngörüldüğünü, sözleşme hükmüne göre ücretin her yıl asgari ücretin belirli bir oran fazlası olarak belirlenmesi gerekmesine karşın sözleşmeye aykırı olarak davacının ücretinin asgari ücret seviyesine çekilmek ve bu ücrete %4 oranında ücret zammı uygulanmak suretiyle eksik ödeme yapıldığını ileri sürerek davacının eksik ödemeden kaynaklı fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’inde bulunduklarını, kadroya geçiş sonrası Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu … sözleşmesi dikkate alınarak ücretin belirlendiğini, hukuka aykırı bir uygulamanın söz konusu olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı ile davalı İdare arasında imzalanan belirsiz süreli … sözleşmesinin 7 nci maddesinde, davacının ücretinin asgari ücretin belirli bir oran fazlası olacağına dair düzenleme olduğundan hareketle belirsiz süreli … sözleşmesinin ve toplu … sözleşmesinin ilgili hükümleri uyarınca yapılan hesaplama doğrultusunda davanın kabulüne karar verilmiştir
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve yasaya aykırı olduğunu, davacının ücretinin yasal düzenlemelere uygun şekilde belirlendiğini, toplu … sözleşmesinde öngörülen zamların uygulandığını ve davacının diğer ücret eklerinden faydalandığını, davacı işçinin fark ücret ya da sair bir alacağının bulunmadığını ve davanın reddi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taraflar arasında imzalanmış belirsiz süreli … sözleşmesinin ve uygulanan toplu … sözleşmesinin ilgili hükümleri dikkate alındığında, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas bakımından hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçinin, kadroya geçişte düzenlenen belirsiz süreli … sözleşmesi hükümlerine göre ücretinin tespiti ile buna bağlı olarak hüküm altına alınan fark alacakların hesap yöntemi ve fark ikramiye alacağına işletilecek faizin başlangıç tarihi hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı … Kanunu’nun 22 ve 34 üncü maddeleri, 696 sayılı KHK ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye (375 sayılı KHK) eklenen geçici 23 üncü madde, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun’un 1 vd. Maddeleri, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’nun 39 uncu maddesi ile 53 üncü maddesinin ikinci fıkrası, 7036 sayılı … Mahkemeleri Kanunu’nun 3 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dairemiz uygulamasına göre kadroya geçiş sırasında düzenlenen … sözleşmesinde ücretin sadece asgari ücretin belli bir oranda fazlası yahut geçiş öncesindeki hizmet alım sözleşmesinde öngörülen ücret veya bu ücretin katları olarak belirlenmesi hâlinde, bu ücretin işçinin kadroya geçiş aşamasındaki ilk (temel) ücreti olduğu, taraflar arasında sonraki dönemler yönünden işvereni ücret artışı yapmakla yükümlü kılan bir düzenleme olmadığı kabul edilmektedir. Diğer taraftan … sözleşmesinde ücretin her ay için asgari ücretin belli bir oranda fazlası şeklinde ödeneceğine yönelik hükümler ileriye etkili hükümler olarak değerlendirilmeli, bu hükümlerin sonraki dönemlere ilişkin ücret artışları yönünden işvereni bağlayacağı kabul edilmelidir.
3. Uygulamada da … sözleşmesinde her ay için asgari ücretin belli bir oranda fazlası şeklinde ücret ödeneceğinin kararlaştırıldığı hâllerde, önce uyuşmazlık konusu dönemdeki asgari ücret oranı dikkate alınarak işçinin alması gereken ücreti belirlenmekte, daha sonra bu ücrete uygulanması gereken zam oranları ilave edilerek sonuca gidilmektedir.
4. 08.09.2021 imza tarihli ve 01.01.2021-31.12.2022 yürürlük süreli toplu … sözleşmesinin 33 üncü maddesine göre 01.01.2021 tarihindeki işçi ücretinin en düşük taban ücret olan 136,67 TL’den az olması durumunda, ücretin önce 136,67 TL olan taban ücrete yükseltilerek bundan sonra 01.01.2021-30…..2021 tarihleri arasındaki dönem için öngörülen %12 oranında ücret zammının uygulanması gerekir. Ücretin, … … sözleşmesinde kararlaştırılan asgari ücret oranı ile bağlantısının kesilmesi, 2021 yılında … … sözleşmesindeki asgari ücret oranının uygulanması ile bulunan tutarın 136,67 TL olan taban ücretin altında kalması hâlinde mümkündür. Aksi hâlde toplu … sözleşmesinin 33 üncü maddesindeki taban ücrete ilişkin bu düzenlemenin, işçi ücretinin … … sözleşmesinde kararlaştırılan asgari ücret oranı ile olan bağlantısını kestiğinden söz edilemeyeceği açıktır.
5. Somut uyuşmazlıkta 01.01.2021 tarihi itibarıyla davacının … … sözleşmesi uygulanarak bulunan ücretinin, bir diğer ifadeyle 2021 yılı asgari ücret oranı dikkate alınarak belirlenen ücretinin, toplu … sözleşmesinde kararlaştırılan taban ücret olan 136,67 TL’den yüksek olduğu görülmektedir. Şu hâlde 2022 yılı itibarıyla işçiye ödenmesi gereken ücret tespit edilirken önce 2022 yılı asgari ücretinin belirli bir oran fazlası ücret belirlenmeli, bundan sonra 2022 yılı için toplu … sözleşmesinde öngörülen ücret zamları uygulanmalıdır. Açıklanan husus gözetilmeden bilirkişi tarafından yanılgılı değerlendirme ile 2022 yılında … … sözleşmesindeki oran uygulanmadan 31.12.2021 tarihindeki ücrete doğrudan 2022 yılı için toplu … sözleşmesinde öngörülen ücret zamlarının uygulanması hatalı ise de temyiz edenin sıfatı gözetildiğinde bu husus bozma nedeni yapılmamıştır.
6. Davacının fark ücret alacağının hesap yöntemi hususunda uyuşmazlık bulunmaktadır. 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu … Sözleşmesi Hükümleri’nin ilgili bölümü şöyledir:
“375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23. maddesinin altıncı fıkrasında; geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu … sözleşmesinin, anılan madde kapsamında yer alan idarelerce sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesinde esas alınacağı düzenlemiştir. Geçiş işlemleri tamamlanan işçilere idarelerce uygulanmak üzere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve 31.10.2020 tarihine kadar uygulanacak olan toplu … sözleşmesinin ücret, mali ve sosyal haklara ilişkin hükümleri aşağıda yer almaktadır.
ÜCRET ZAMMI:
…
01.07.2018- 31.12.2018 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30…..2018 tarihinde almakta olduklan günlük çıplak ücretlerine 01.07.2018 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.01.2019- 30…..2019 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.07.2019- 31.12.2019 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30…..2019 tarihinde almakta olduklan günlük çıplak ücretlerine 01.07.2019 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.01.2020-30…..2020 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2020 tarihinde atmakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.07.2020- 31.10.2020 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30…..2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine 01.07.2020 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır. …”
7. Taraflar arasında daimi kadroya geçiş sürecinde imzalanmış … sözleşmesinde her ay için asgari ücretin belli bir oranda fazlası şeklinde ücret ödeneceğinin kararlaştırıldığı hâllerde; önce uyuşmazlık konusu dönemdeki asgari ücret oranı dikkate alınarak işçinin alması gereken ücreti belirlenmekte, daha sonra bu ücrete uygulanması gereken zam oranları ilave edilerek sonuca gidilmektedir. 375 sayılı KHK’nın geçici 23 üncü maddesine göre sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçiler yönünden işçinin … … sözleşmesine göre alması gereken aylık ücret belirlendikten sonra, bu ücrete 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu … Sözleşmesi Hükümleri’nde öngörülen %4 oranındaki ücret zamları uygulanarak işçiye ödenmesi gereken ücret miktarı belirlenmelidir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, ilgili toplu … sözleşmesinde öngörülen %4 oranındaki ücret zamlarının 01 Ocak ve 01 Temmuz tarihlerinden itibaren geçerli olacağı hususudur.
8. Yapılan bu açıklama doğrultusunda hükme esas alınan bilirkişi raporu incelendiğinde; ücret farkı alacağı hesaplanırken 2019, 2020 ve 2021 yılları Haziran aylarının 14 gününde zamlı belirlenen ücretlerin esas alındığı bir başka anlatımla, zamlı ücretin erken uygulandığı tespit edilmiştir. Oysa ki az yukarıdaki (3) ve (4) numaralı paragraflarda açıklandığı üzere, işçinin … … sözleşmesine göre alması gereken aylık ücret belirlendikten sonra Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu … sözleşmesi hükümlerinde öngörülen %4 oranındaki ücret zamları Ocak ve Temmuz aylarının birinci gününden itibaren geçerli olacaktır. Dolayısıyla zamlı ücretin Temmuz ayından önce 14 gün erken uygulanması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
9. Davacının talep ettiği fark ikramiye alacağı, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu … sözleşmesi ve akabinde … Sağlık ve Sosyal Hizmet İşçileri Sendikası (… SAĞLIK-…) ile … Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (…) arasında 08.09.2021 tarihinde imzalanan 01.01.2021-31.12.2022 yürürlük süreli toplu … sözleşmesi hükümleri esas alınarak hesaplanmıştır. İlk Derece Mahkemesi karar gerekçesinde açıklandığı üzere 2021 yılına kadar hesaplanan miktara arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren, 2021 yılı için hesaplanan fark ikramiye alacağına ise toplu … sözleşmesinin 35 inci maddesi gerekçe gösterilerek 01.04.2021 ve 01.10.2021 tarihlerinden itibaren faiz işletilmiştir. Fark ikramiye alacağına toplu … sözleşmelerinin dönemlerine göre işletilen faiz türü yerinde ise de 2021 yılı için yapılan hesaplama açısından faizin başlangıç tarihi hatalıdır.
10. Şöyle ki … SAĞLIK-… ile … arasında 08.09.2021 tarihinde imzalanan 01.01.2021-31.12.2022 yürürlük süreli toplu … sözleşmesinin ikramiyeye ilişkin hükmünde “…İşçilere ayrıca bu ilave tediye dışında her yıl 60 günlük ücretleri tutarında ikramiye ödenir…Bu ödemeler işçilere yıl içindeki çalıştığı sürelerle orantılı olarak yapılır…İkramiyeler Mart ve Eylül aylarında işçilere iki eşit taksitte ödenir…” denilmektedir. Bu hükümde ödeme için tereddüde yer vermeyecek şekilde belirli ya da kesin bir vadeye yer verilmemiştir. Bu sebeple toplu … sözleşmesi hükmünde belirtilen tarihlerin temerrüt tarihi olarak kabulü yerinde olmaz.
11. Davacı ikramiye alacağına temerrüt tarihinden itibaren faiz işletilmesini talep etmiştir. Dairemizin yerleşik uygulaması uyarınca, işçi muaccel alacaklarını … … belirtmek kaydıyla ihtarname ile işvereni temerrüde düşürebilir. Söz konusu ihtarnamede alacak miktarlarının belirtilmesi gerekmez. Dava tarihinden önce yürütülen arabuluculuk süreci sonucunda anlaşma yapılamadığına dair düzenlenen son tutanak bu bağlamda değerlendirildiğinde, dava konusu alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk aracılığıyla talep edilmesi karşısında davalı işverenin arabuluculuk son tutanak tarihi itibarıyla temerrüde düştüğünün kabulü gerekmektedir. Bu sonuç davalı işverenin usulüne uygun davet edilmesine rağmen arabuluculuk görüşmelerine katılmadığı durumlarda da geçerlidir. Nitekim 2021 yılına kadar hesaplanan fark ikramiye alacağına arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faiz işletilmiştir. Dolayısıyla somut olayda, davalının daha önce temerrüde düşürüldüğü ispat edilemediğinden hüküm altına alınan fark ikramiye alacağının tamamına arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.