YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/18536
KARAR NO : 2023/17844
KARAR TARİHİ : 23.11.2023
MAHKEMESİ :… Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen işkolu tespitine itiraz davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece … Bölge Adliye Mahkemesi 31. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; Mahkemenin yetkisizliğine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı … … Havalandırma Endüstri San. ve Tic. AŞ (… AŞ) vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Sendikanın davalı … AŞ’ye ait metal işkolunda bulunan işyerlerinde örgütlendiğini, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 42 nci maddesi uyarınca 07.10.2020 tarihinde yetki tespiti için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına başvurduklarını, Bakanlığın 09.10.2020 tarihli ve …-553.02-E… sayılı yetki tespit yazısıyla müvekkili Sendikanın başvuru tarihi itibarıyla işyerinde çalışan işçilerin çoğunluğunun üyeliğini sağladığını tespit ettiklerini, yetki yazısının tebliğini takiben davalı işverenin daha önce ticaret, büro, eğitim ve … sanatlar ve inşaat işkollarında bildirdiği işyerleri için Bakanlığa başvuruda bulunarak işkolu tespit talebinde bulunduğunu, işverenin bu talebi ile müvekkili Sendikanın işyerinde toplu … sözleşmesi bağıtlamasını engellemeyi ve işyerindeki örgütlülüğü zayıflatmayı amaçladığının açık olduğunu, davalı işverenin başvurusu neticesinde diğer davalı … Bakanlığının 30…2021 tarihli ve 31527 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/109 sayılı işkolu tespit kararı ile davalı … AŞ’ye ait 1116967.006, …, …, …, …, … Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerlerinin metal işkolunda olduğunun tespit edildiğini, 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin birinci fıkrasına göre Resmî Gazete’de yayımlanma tarihinden itibaren 15 günlük yasal sürede dava açılabildiğini, Bakanlığın işkoluna ilişkin tespitinin hukuka aykırı olduğunu iddia ederek Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 30…2021 tarihli ve 31527 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/109 sayılı işkolu tespit kararı ile 1116967.006 ve … ile … SGK sicil numaralı işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve … sanatlar işkolunda, … ve … SGK sicil numaralı işyerlerinin ise 13 sıra numaralı inşaat işkolunda kurulu olduğuna karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı … vekili cevap dilekçesinde; … … Havalandırma Endüstri San. ve Tic. AŞ ünvanlı işverenliğin teftişe konu işyerinde davalı Bakanlıkça yapılan inceleme sonucu düzenlenen raporda; …., … ve … SGK sicil numaralı satış ofisi işyerlerinde işverenlikçe fabrika işyerinde üretilen ürünlerin satışının, … ve … SGK sicil numaralı işyerlerinde montajının, … SGK sicil numaralı işyerinde satış sonrası montaj (yönlendirme), servis, … ile finans ve muhasebe hizmetlerinin yürütüldüğünü, fabrika işyeri (… SGK sicil numaralı havalandırma sistemlerinin üretiminin yapıldığı) ile diğer işyerlerinin havalandırma sistemi ürünlerinin üretim ve satış sonrası işlemlerini yerine getirmek üzere bir arada örgütlendiğini, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 12 sıra numaralı metal işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, davalı Bakanlıkça usul ve hukuka uygun olarak tesis edilen dava konusu işlemin iptalini gerektirecek bir husus bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı … AŞ vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin faaliyet alanını iklimlendirme cihazlarının üretim, montaj, satışı ile satış sonrası süpervizörlük, devreye alım, bakım ve servis hizmetleri oluşturduğunu, bu kapsamda Şirketin, üretim ve montaj işlerini, “Dilovası/…” adresinde kain fabrikasında icra ettiğini ve fabrikasında üretilen ürünlere ilişkin pazarlama, satış ve satış sonrası destek hizmetlerini …, …, …, … ofislerinden yapmakta olduğunu, ülkemizde son dönemdeki büyük şehir hastaneleri projelerinin tamamına yakınında davalı Şirketin iklimlendirme cihazlarının kullanıldığını, işkolunun tespitine yönelik davalı Bakanlığa başvuru yapıldığını, başvuru neticesinde değerlendirme için işyerine gelen müfettişçe incelemeler ve keşif yapıldığını, müfettiş tarafından resen seçilen çalışanların dinlendiğini, yapılan kapsamlı ve titiz araştırma neticesinde Bakanlıkça bu kararın verildiğini, başvuru kapsamında işyerinin … bir işyeri niteliğinde olduğundan müvekkiline ait tüm işyerlerinin aynı metal işkolunda tespitinin gerçekleştiğini, işyerinde üretilen mal ve hizmetin birden fazla işkolunu ilgilendirmesi hâlinde, ağırlıklı işin ne olduğunun tespiti gerektiğini, asıl … tespit edildikten sonra, işyerinin hangi işkoluna girdiği bu tespite göre belirlenmesi ve yardımcı işlerin de bu işkolundan sayılması gerektiğini, …’un … ilçesindeki işyerinin, davalı Şirketin üstlendiği fonksiyon ve verdiği hizmet ile nitelik yönünden Dilovası’nda bulunan işyeri dâhil diğer tüm işyerleri ile doğrudan bağlı olup asıl işin ayrılmaz parçasını oluşturmakta olduğunu, bir kısım departman çalışanlarının ayın bir dönemini fabrikada, ayın belli bir dönemi ise … ofiste geçirmekte olduğunu, davalıya ait bu lokasyonlarda da aynı çalışanlar değişik zamanlarda … yaptıkları olduğunu, davalı Şirket işyerleri bu kapsamda bir bütünlük arz ettiğinden Çalışma Bakanlığının 30…2021 tarihli ve 31527 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/109 sayılı işkolu tespiti kararının hukuka uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 03.09.2021 tarihli ve 2021/669 Esas, 2021/645 Karar sayılı kararı ile; davalı işveren tarafından ticaret, büro, eğitim ve … sanatlar ve inşaat işkollarında bildirilen işyerlerinin ticaret sicil kayıtlarından yapılan incelemesinde, sicil numarası …. ve …. olan işyerleri adreslerinin … olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
… Bölge Adliye Mahkemesi 31. Hukuk Dairesinin 31.12.2021 tarihli ve 2021/3334 Esas, 2021/2980 Karar sayılı kararı ile davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 11.05.2022 tarihli ve 2022/5042 Esas, 2022/5832 Karar sayılı ilâmı ile; İlk Derece Mahkemesi tarafından tarafların hukuki dinlenilme hakkını ihlal eder şekilde, ön inceleme duruşması icra edilmeksizin dosya üzerinden yetkisizlik kararı verilmesinin isabetsiz olduğu gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; uyulan bozma kararı doğrultusunda ön inceleme duruşması icrası suretiyle, sicil numarası …. ve … olan işyerleri adreslerinin … olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … AŞ vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı … AŞ vekili; cevap dilekçesinde belirttiği sebeplerle ve Şirketin merkez adresindeki Mahkemenin yetkili olduğu gerekçesiyle kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 4 ve 5 inci maddeleri kapsamındaki işkolu tespitine itiraz davasında yetkili mahkemenin belirlenmesine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6356 sayılı Kanun’un “Kuruluş serbestisi” kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.”
3. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“…Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu … artık asıl işveren yönünden yardımcı … olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl … kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. …”
5. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu … sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu … sözleşmesini etkilemez.”
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı … AŞ vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
23.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.