YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/16274
KARAR NO : 2023/15689
KARAR TARİHİ : 23.10.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1642 E., 2023/2657 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen tespit davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı, davalı Bakanlık ve davalı … Elektrik İletim AŞ (…) vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; … … Kurumu İl Müdürlüğünün 20.04.2021 tarihli cevabı yazısında “… grev oylamasına talebine ilişkin o işyerinde çalışan işçi sayısının tespitinin yapılabilmesi için … Sosyal Hiz.Sağ.İnş.Tic.İth.İhr.San.ve Tic. Ltd. Şti’ nin … 8. Bölge Müdürlüğü hizmet alımı işverenliğinin grev ilan tarihinin 03.02.2021 tarihi itibarıyla çalışan listesinin istendiği, işverenlik tarafından İl Müdürlüğüne yapılan bildirimde ihale süresine göre işin devam etmediği bilgisinin alındığını, konunun Bakanlık ve SGK İl Müdürlüğüne intikal ettiğini, … Sosyal Hiz.Sağ.İnş.Tic.İth.İhr.San.ve Tic. Ltd. Şti” unvanlı işyerinin 01.08.2020 tarihi itibarıyla 5510 sayılı yasa kapsamına alındığı işyerinin 31.10.2021 tarihinde aynı kanun kapsamından çıktığı ve 2020/10 döneminden sonra bildirimde bulunulmadığının bildirildiği, bu itibarıyla grev oylamasının yapılmasının öncelikle yetki belgesine konu işyerinin faaliyetini sürdürüyor olmasına ve sonrasında ise grev oylaması talebinde bulunan işçilerin o işyerinde çalışıyor olması şartına bağlı olduğunun …” ifade edilerek grev oylaması taleplerinin reddedildiğini, asıl işveren … Genel Müdürlüğü 8. Bölge Müdürlüğünün … Hizmet Alımı ihalesi ile Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 1382115.006 sicil numaralı işyerinde faaliyette bulunan alt işveren … Sosyal Hiz. Sağ. İnş. Tic. İth. İhr. San. ve Tic. Ltd. Şti. (… Şirketi) işçilerinin müvekkili Sendika üyesi olduğunu, bu Şirketle toplu … sözleşmesi süreci yürütmekte iken hizmet alım ihale süresinin sona erdiğini, … … Kurumunun dava konusu işleminin 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’na (6356 sayılı Kanun) aykırı olduğunu, ihale süresinin bitmiş olmasının toplu … sözleşme sürecini sona erdirmeyeceğini, … Kurumunun herhangi bir takdir yetkisi tanınmaksızın grev oylaması için tarih, gün ve saat bildiriminin yapılması gerektiğini, verilen cevabın ilgili kanunlara ve Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımlarında Sözleşmeden Kaynaklanan Fiyat Farkının Ödenmesine Dair Yönetmelik hükümlerine, 2709 sayılı … Cumhuriyeti Anayasası’na (Anayasa) ve uluslararası sözleşmelere aykırı olduğunu iddia ederek dava konusu işlemin hukuka aykırı olduğunun tespiti ile toplu … sözleşmesi prosedürünün grev aşamasından itibaren kaldığı yerden devamı gerektiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı … vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’inde bulunduklarını, kadroya geçiş sonrası Yüksek Hakem Kurulu kararınca karara bağlanan toplu … sözleşmesi dikkate alınarak ücretin belirlendiğini, hukuka aykırı bir uygulamanın söz konusu olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı … vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Sendikaya husumet yöneltilemeyeceğini, süresi sona ermiş bir ihale sözleşmesine dayanarak müvekkili Sendikaya yapılmış olan yetkilendirmenin hukuki dayanağının olmadığını, müvekkili Sendika tarafından toplu … sözleşmesi sürecinin yürütülmesine ve sonuçlandırılmasına hukuken imkân bulunmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
3. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; kanunun amir hükümleri yerine getirilemeyeceğinden grev oylaması yapılamayacağı bilgisinin görevli makam tarafından Sendikaya bildirildiğini, ilgili kanun hükümleri çerçevesinde Bakanlıkça yapılan işlemin hukuka uygun olduğunu dava dilekçesinde ileri sürülen iddialara katılma imkânı olmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
4. Davalı … vekili cevap dilekçesinde; müvekkili …’ın dava konusu … ile ilgisi bulunmadığını, bozma ilâmında da müvekkili Kuruluşa husumet yöneltilmesine ilişkin bir hüküm kurulmadığı belirterek davanın reddini istemiştir.
5. Davalı … Şirketi ve … Grup Enerji Kurumsal Hiz. … Sağ. İnş. Taah. San. Tic. Ltd. Şti.nin (… Şirketi) vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Şirketler ile davalı … arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi olmadığını, … ile yapılan sözleşmenin anahtar teslim niteliğinde olduğunu, grev oylamasını işyerinde çalışan işçilerin talep edebileceğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
… 9. … Mahkemesinin 04.08.2022 tarihli ve 2022/246 Esas, 2022/552 Karar sayılı kararıyla; 6356 sayılı Kanun’un 61 inci maddesinde hüküm altına alındığı üzere, grev ilanının yapıldığı tarihte işyerinin hâlen açık ve … olması ve ilan tarihinde grev ilanının yapıldığı işyerinde çalışanların 1/4’ünün müracaatı hâlinde grev oylaması yapılabileceği, gelinen aşama itibarıyla söz konusu işyerinde grev uygulamasında bir yarar da bulunmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne … 8. Bölge Müdürlüğü (… Hizmet Alımı 2020/276522 İHK) işyerinde ihale süresi ile sınırlı olarak toplu … sözleşmesi sürecinin kaldığı yerden devamına söz konusu işyerinde grev kararı uygulanması gerektiğinin tespiti talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı … davalı … vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
… Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesinin 16.01.2023 tarihli ve 2022/4804 Esas, 2023/15 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi tarafından 17.03.2022 tarihli ve 2022/840 Esas, 2022/658 Karar sayılı kaldırma kararı doğrultusunda SGK kayıtları ve yeni ihale sözleşmesi ile ilgili hizmet alım sözleşmeleri, teknik ve idari şartnameler getirilerek değerlendirildiği, … 8. Bölge Müdürlüğü hizmet alımı kapsamında işyeri devri bulunduğunun tespit edildiği, hâl böyle olunca … 8. Bölge Müdürlüğü işyerinde ihale süresi ile sınırlı olarak toplu … sözleşmesi sürecinin kaldığı yerden devamına, söz konusu işyerinde grev kararı uygulanması gerektiğinin tespiti talebinin reddine karar verilmesinin isabetli olduğu; ancak davalı …, 4904 sayılı … … Kurumu Kanunu’nun 23 üncü maddesinin (b) bendi uyarınca harçtan muaf olmasına rağmen İlk Derece Mahkemesince davalı Kurum aleyhine harca hükmedilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı … davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 29.03.2023 tarihli ve 2023/6237 Esas, 2023/4608 Karar sayılı ilâmı ile; davalı … Müdürlüğünün pasif husumet ehliyeti bulunmadığı, taraf gösterilmesinin hatalı olduğu ancak bu hatanın kabul edilebilir bir yanılgıya dayandığı bu sebeple davacıya davasını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yöneltmesi ve bu suretle taraf değişikliği sağlaması için süre verilmesi gerektiği, yargılama sonucunda verilecek karardan yetki tespit tarihindeki alt işveren … Ltd. Şti. ile son alt işveren … Şirketi hukuki menfaatinin etkileneceği açık olmasına ve yine yürürlükteki mevzuat hükümlerine göre … Ltd. Şti. tarafından toplu … sürecinin yürütülmesi için … yetkilendirilmiş olmasına karşın taraf teşkili sağlanmaksızın işin esasının incelenmesinin doğru olmadığı, bu nedenle davayı … Şirketi, … ve … Şirketinde de yöneltmesi için davacı Sendikaya kesin süre verilmesi ve taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esası incelenmesi gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile uyulmasına karar verilen bozma ilâmı doğrultusunda taraf teşkili sağlandığını, SGK kayıtları ve yeni ihale sözleşmesi ile ilgili hizmet alım sözleşmeleri, teknik ve idari şartnamelerinin değerlendirmesi sonucu … 8. Bölge Müdürlüğü … Hizmet Alımı kapsamında “işyeri devri” bulunduğunu, toplu … sözleşme sürecinin tamamlanması amacıyla davalı Kurumca 6356 sayılı Kanun’un 61 inci maddesine göre işlem yapılmasına karar verilmesi hâlinde süreç devam ederek Anayasa ve ILO hükümleri doğrultusunda çalışanların ihale süresi ile sınırlı bir toplu … sözleşmesine ulaşması mümkün hâle gelebileceği gerekçe gösterilerek toplu … sözleşmesi sürecinin kaldığı yerden devamına, söz konusu işyerinde grev kararı uygulanması gerektiğinin tespiti talebinin ise reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı, davalı Bakanlık ve davalı … vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; işyeri devri kabul edildiği halde işyerinde grev kararı uygulanması gerektiğinin tespiti talebinin reddinin hatalı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı Bakanlık vekili temyiz dilekçesinde; davaya konu işlemin hukuka uygun olduğunu yargılama giderleri noktasından kararın hatalı olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
3. Davalı … vekili temyizinde; bozma ilâmında müvekkiline husumet yöneltilmesi hakkında bir hüküm bulunmadığı hâlde davaya dâhil edilmelerinin hatalı olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının talebinin dışında karar verilmesi ile davalının pasif husumet ehliyetinin olup olmadığı hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un “Grev oylaması” başlıklı 61 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Grev kararının işyerinde ilan edildiği tarihte o işyerinde çalışan işçilerin en az dörtte birinin ilan tarihinden itibaren altı … günü içinde işyerinin bağlı bulunduğu görevli makama yazılı başvurusu üzerine, görevli makamca talebin yapılmasından başlayarak altı … günü içinde grev oylaması yapılır.”
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 26 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Hâkim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlıdır; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. Duruma göre, talep sonucundan daha azına karar verebilir.”
3. 6100 sayılı Kanun’un “Hukuki dinlenilme hakkı” kenar başlıklı 27 nci maddesi şu şekildedir:
“(1) Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler.
(2) Bu hak;
a) Yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını,
b) Açıklama ve ispat hakkını,
c) Mahkemenin, açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini,
içerir.”
4. 6100 sayılı Kanun’un “Tarafta iradî değişiklik” kenar başlıklı 124 üncü maddesinin dördüncü fıkrasının birinci cümlesi ise şöyledir:
“Dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebilir.”
5. Uluslararası Çalışma Örgütünün 98 sayılı Örgütlenme ve Toplu Pazarlık Hakkı Sözleşmesi’nin dördüncü maddesi ise şöyledir:
“Çalışma şartlarını kollektif mukavelelerle tanzim etmek üzere işverenler veya işveren teşekkülleriyle işçi teşekkülleri arasında ihtiyari müzakere usulünden faydalanılmasını ve bu usulün tam bir surette geliştirilmesini teşvik etmek ve gerçekleştirmek için lüzumu halinde milli şartlara uygun tedbirler alınacaktır.”
6. Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı’nın “Toplu Pazarlık Hakkı” kenar başlıklı 6 ncı maddesi de şöyledir:
“Âkit Taraflar, toplu pazarlık hakkının etkili bir biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla;
1- Çalışanlar ve işverenler arasındaki ortak görüşmeleri teşvik etmeyi;
2- Gerekli ve uygun olduğu durumlarda, toplu sözleşme yoluyla ücretlerin ve … koşullarının düzenlenmesi amacıyla işverenlerin ya da işveren örgütlerinin çalışanların örgütleriyle isteğe bağlı görüşmelerini sağlayacak yolları teşvik etmeyi;
3- … uyuşmazlıklarının çözümü için uygun uzlaştırma ve isteğe bağlı hakemlik sisteminin kurulmasını ve işletilmesini teşvik etmeyi;
taahhüt eder ve
4- Menfaat uyuşmazlığı durumunda çalışanların ve işverenlerin, daha önce yapılan toplu sözleşmelerden doğabilecek yükümlülüklere bağlı olmak koşuluyla grev hakkı dahil, toplu eylem hakkını tanır.”
7. Dairemizin 12.10.2023 tarihli ve 2023/16518 Esas, 2023/14388 Karar sayılı ilâmı.
8. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemesince uyulmasına karar verilen bozma ilâmı uyarınca yargılama sonucunda verilecek karardan yetki tespit tarihindeki alt işveren … Şirketi, son alt işveren … Şirketi ile …’in hukuki menfaatlerinin etkileneceği ve davacının 31.05.2023 tarihli talebi değerlendirilerek anılan tüzel kişilerin davaya dâhil edilmek suretiyle taraf teşkili sağlanmasında isabetsizlik bulunmamaktaysa da bozma ilâmında belirtilmeyen ve yargılama sonucunda verilecek karardan hukuki menfaati etkilenmeyecek …’a pasif husumet yöneltilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
2. Davacı vekilince dava dilekçesinde; toplu … sözleşmesi prosedürünün kaldığı yerden devamına, yargılama sonunda dava konusu işlemin hukuka aykırılığının tespiti ile iptaline ve toplu … sözleşmesi prosedürünün grev aşamasından itibaren devamının gerektiğinin tespitine karar verilmesi talep edilmiştir.
3. Bölge Adliye Mahkemesince “… 8. Bölge Müdürlüğü (… Hizmet Alımı 2020/276522 İHK) işyerinde ihale süresi ile sınırlı olarak Toplu … Sözleşmesi sürecinin kaldığı yerden DEVAMINA, Söz konusu işyerinde grev kararı uygulanması gerektiğinin tespiti talebinin REDDİNE,” karar verilmiştir.
4. Somut olayda, Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğü tarafından, 04.08.2020 tarihi itibarıyla alt işveren işçisi olup yetki tespitinde dikkate alınan ve hâlen asıl işveren yanında çalışmaya devam eden işçiler dikkate alınarak grev oylaması yapılması gerektiğinden, Bölge Adliye Mahkemesince işyeri devri bulunduğu kabulü ile toplu … sözleşmesi sürecinin kaldığı yerden devamına karar verilmesi isabetli ise de 6100 sayılı Kanun’un 26 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca tarafların talep sonuçlarıyla bağlı kalınarak talep sonucu dışında bir şeye karar verilemeyeceği ve davacının toplu … sözleşmesi sürecinin kaldığı yerden devamı dışında bir talebi bulunmadığı değerlendirilmeksizin “işyerinde grev kararı uygulanması gerektiğinin tespiti talebinin reddine” karar verilmesi ve yine sürecin “ihale süresi ile sınırlı” olduğu yönünde bir açıklama ile davacının talep sonucu dışında ve talebi aşacak şekilde karar verilmesi isabetli bulunmayıp bir kez daha bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde …’a iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.