YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/15526
KARAR NO : 2023/14569
KARAR TARİHİ : 16.10.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1118 E., 2023/1070 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 4. … Mahkemesi
SAYISI : 2021/329 E., 2021/540 K.

Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar … (Bakanlık) vekili ile davalı … vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlıkça 27.11.2021 tarihli ve 31672 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/157 Karar No.lu işkolu tespit kararında; … … Çevre Enerji İhtiyaç Maddeleri San. ve Tic. AŞ (… Şirketi) unvanlı işverenliğe ait (1128370.054) sicil No.lu işyerinde insan sağlığına yönelik hizmetlerin verildiği, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 17 sıra numaralı sağlık ve sosyal hizmetler işkolunda yer aldığı, (1113474.054) sicil No.lu işyerinde özel güvenlik faaliyetlerinin yürütüldüğü, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda yer aldığı, (1036082.054) sicil No.lu işyerinde belediye hizmetleri kapsamında işlerin yapıldığı, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığı yönünde tespitte bulunulduğunu, işverenliğe ait (1128370.054) ve (1113474.054) sicil No.lu işyerlerine ilişkin işkolu tespiti kararının 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’na (6356 sayılı Kanun), İşkolları Yönetmeliği’ne ve Yargıtay içtihatlarına açıkça aykırı olduğunu, davalı … Şirketi işyerlerinde yürütülen işlerin tamamının, niteliği itibarıyla, 5393 sayılı Belediye Kanunu (5393 sayılı Kanun) ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nda (5216 sayılı Kanun) yer alan düzenlemeler gereğince genel işler işkoluna girdiğini, davalı … Şirketinin belediye hizmetlerini yürütmek üzere kurulduğunu ve Şirketin hisselerinin tamamının, yönetim ve denetim yetkisinin … Büyükşehir Belediyesine ait olduğunu, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılacağı kuralı gereği davalı … Şirketi işyerlerinin genel işler işkoluna girdiğini beyanla 27.11.2021 tarihli ve 31672 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/157 Karar No.lu işkolu tespit kararının; (1128370.054) sicil No.lu işyerinde yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 17 sıra numaralı sağlık ve sosyal hizmetler işkolunda yer aldığı, (1113474.054) sicil No.lu işyerinde yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda yer aldığı yönündeki kısmının iptaline, (1128370.054) ve (1113474.054) sicil No.lu işyerlerinde yürütülen işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davanın süresinde açılmamış olması hâlinde usulden reddine karar verilmesini talep ettiklerini, davalı … Şirketine ait işyerlerinin hangi işkoluna girdiğinin tespiti için yapılan inceleme neticesinde davalı … Şirketinin (1128370.054) sicil No.lu işyerinde poliklinik faaliyetinin yürütüldüğü, (1113474.054) sicil No.lu işyerinde özel güvenlik faaliyetinin yürütüldüğünün tespit edildiğini, söz konusu işyerlerinin tespit edilen faaliyetlerin Belediyenin vermiş olduğu zorunlu hizmetlerden olmadığını, tamamen özel sektördeki firmalar gibi özel hizmet ürettiklerini ve işyerlerinin verdikleri hizmete göre işkollarının tespit edilmesi gerektiğini, Bakanlığın işleminin hukuk ve mevzuata uygun olduğunu beyanla davanın reddini istemiştir.

2. Davalı … Şirketi vekili cevap dilekçesinde davada müvekkiline husumet yöneltilmesinin doğru olmadığını beyan ederek; zamanaşımına yönelik def’i ile beraber davanın müvekkili Şirket yönünden öncelikle usulden mümkün olmaması hâlinde esastan reddine karar verilmesini istemiştir.

3. Davalı … (… Sağlık-… Sendikası) vekili cevap dilekçesinde; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının davalı … Şirketine ait (1128370.054) sicil No.lu işyerinde insan sağlığına yönelik hizmetlerin verildiğini, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 17 sıra numaralı sağlık ve sosyal hizmetler işkolunda yer aldığı tespitinin kanuna, fiili duruma ve emsal kararlara uygun olduğunu, zira bahsedilen işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 17 sırasında yer alan sağ1ık ve sosyal hizmetler ana başlığı altında belirtilen insan sağlığı ile ilgili diğer hizmetler alt başlığı içerisinde yer aldığının görüleceğini, Belediye hizmetlerine ilişkin işlerin sağ1ık ve sosyal hizmetler işkoluna giren işler hariç genel işler işkoluna girdiğinin kabul edilmesi gerektiğini, 6356 sayılı Kanun ve İşkolları Yönetmeliği’ne göre insan sağlığı ile ilgili diğer hizmetlerin sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girdiğini, … Şirketi ile imzalanan ihale şartnamesi, teknik şartname ve … sağlığı ve güvenliği şartnamesinden de anlaşılacağı üzere ihale konusu edilen görevler incelendiğinde (1128370.054) sicil No.lu işyerinde çalışan işçilerin sağlık ve yardımcı sağlık hizmetlerini ifa ettiklerini, yapılan işin niteliği, bütünlüğü, verilen hizmetlerin niteliği çalışanların fiilen yaptıkları işler, çalıştırılan işçilerin görev tanımları birlikte değerlendirildiğinde adı geçen işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 17 sıra numaralı sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girdiğini beyanla davanın reddini istemiştir.

4. Diğer davalılar cevap dilekçesi sunmamışlardır.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerektiğini, 5393 sayılı Kanun’un 14 üncü maddesindeki “mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapar veya yaptırır.” ifadesi kapsamında Belediye Şirketi niteliğini haiz … Büyükşehir Belediyesi iştiraki olan … Şirketine ait olan tespit konusu işyerlerinde belediye hizmeti niteliğinde faaliyetler yürütüldüğünden, tespit konusu işyerinin genel işler işkoluna dâhil olduğundan bahisle dava konusu işyerlerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespiti ile davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı …, davalı … Sağlık-… Sendikası ve davalı … vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.

B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili istinaf dilekçesinde; işkolu tespitinde müvekkili Bakanlık tarafından görevlendirilen alanında uzman bir … müfettişince bahse konu firmanın işyerlerinde yapılan detaylı incelemede, işyerlerinin özel hizmet ürettiklerini ve her ne kadar büyük hissedarın … Büyükşehir Belediye Başkanlığı olduğu tespit edilmişse de yapılan hizmetin Belediyenin vermiş olduğu zorunlu hizmetlerden olmadığını ve tamamen özel sektördeki firmalar gibi özel hizmet ürettikleri ve işyerlerinin verdikleri hizmete göre işkollarının tespit edilmesi gerektiği sonucuna varılarak işkolu tespiti yapıldığını, müvekkili Bakanlığın verdiği davaya konu işkolu tespit kararının, … müfettişinin yerinde yapılan inceleme raporuna dayandığını, verilen kararın hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.

2. Davalı … Sağlık-… Sendikası vekili istinaf dilekçesinde; 6356 sayılı Kanun, İşkolları Yönetmeliği, uluslararası normlar, yapılan işin niteliği, bütünlüğü, verilen hizmetlerin niteliği çalışanların fiilen yaptıkları işler, nitelik olarak ağırlıklı …, çalıştırılan işçilerin görev tanımları birlikte değerlendirildiğinde adı geçen işyerinde yapılan işlerin sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girdiğinin anlaşıldığını, davanın reddine karar verilmesi gerekirken davanın kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.

3. Davalı … vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu işyerlerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 17 sıra numaralı sağlık ve sosyal hizmetler işkoluna girdiğinin daha önce açılmış olan davalarda verilen kararlarla sabit olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; tespit konusu işyelerinin ait olduğu işveren Şirketin … pay sahibinin … Büyükşehir Belediyesi olduğu ve buna göre Şirketin 5393 sayılı Kanun’un 70 inci maddesi kapsamında belediye şirketi olduğu, belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerektiği, dava konusu (1128370.054) sicil No.lu işyerinin … Büyükşehir Belediyesi Tıp Merkezi olduğu, çalışanların belediye tarafından sunulan hizmetlerde çalıştıkları, (1113474.054) sicil No.lu işyerinde yine belediye çeşitli hizmet alanlarında güvenlik görevlilerin çalıştığı, … Büyükşehir Belediyesi dışında başkaca bir işyerine hizmet verilmediği, anılan işyerlerinde yürütülen faaliyetlerin niteliği itibarıyla asıl … ve asıl işe yardımcı … olarak değerlendirilmesi gerektiği ve asıl işin dâhil olduğu işkolu olan genel işler işkolunda yer aldığı kabulünde isabetsizlik olmadığından bahisle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ve davalı … Sağlık-… Sendikası vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.

B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

2. Davalı … Sağlık-… Sendikası vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) … Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
…”

2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”

3. 6356 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“…
Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu … artık asıl işveren yönünden yardımcı … olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl … kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.
…”

4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu … sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu … sözleşmesini etkilemez.”

5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şu şekildedir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”

6. 5216 sayılı Kanun’un 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (v) bendi şu şekildedir:
“Sağlık merkezleri, hastaneler, gezici sağlık üniteleri ile yetişkinler, yaşlılar, engelliler, kadınlar, gençler ve çocuklara yönelik her türlü sosyal ve kültürel hizmetleri yürütmek, geliştirmek ve bu amaçla sosyal tesisler kurmak, meslek ve beceri kazandırma kursları açmak, işletmek veya işlettirmek, bu hizmetleri yürütürken üniversiteler, yüksek okullar, meslek liseleri, kamu kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile işbirliği yapmak.”

7. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Mahkemece, 667 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi ile kapatılan … Sağlık İşçileri Sendikasının gerekçeli karar başlığında davalı olarak belirtilmesi doğru değil ise de bu husus mahallinde düzeltilebilir yazım hatası niteliğinde görülmüştür.

3. Dava konusu (1128370.054) sicil numaralı ve … Büyükşehir Belediyesi Tıp Merkezi isimli işyerinin belediye şirketi niteliğini haiz … Büyükşehir Belediyesi iştiraki olan … Şirketine ait bir poliklinik olduğu, burada halka açık ve ücretsiz bir şekilde hastalık tanı ve tedavi faaliyetlerinin sürdürüldüğü, çalışan işçilerin biyolog, acil tıp teknisyeni, laboratuvar teknikeri, röntgen teknisyeni, doktor, hemşire, ambulans şoförü olarak görev yaptıkları değerlendirilerek 5216 sayılı Kanun’un 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (v) bendi gereği yapılan işin büyükşehir belediyelerinin görev ve sorumlulukları arasında sayıldığı ve genel işler işkolunda yer alan belediye hizmetleri kapsamında olduğu anlaşılmıştır.

4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar vekillerinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Davalı … harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

16.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.