YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/13843
KARAR NO : 2023/16102
KARAR TARİHİ : 26.10.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 25. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/100 E., 2023/427 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
TEMYİZ EDENLER : Davalılar …, … Orman-… Sendikası ile … vekilleri
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 23. … Mahkemesi
MAHKEMESİ : … 16. … Mahkemesi
SAYISI : 2020/307 E., 2020/340 K.
MAHKEMESİ : … 28. … Mahkemesi
SAYISI : 2020/600 E., 2020/89 K.

Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve ikinci birleşen davanın kabulüne, birinci birleşen davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı … vekili, davalı … Orman … Sendikası vekili ve davalı … vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı … vekili, davalı … Orman … Sendikası vekili ve davalı … vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
1. Asıl davada davacı … Sendikası vekili dava dilekçesinde; 2709 sayılı … Cumhuriyeti Anayasası ve Kanun hükümleri gereğince dava konusu belediye şirketinin yaptığı işin tartışmasız bir şekilde belediye hizmeti olduğunu, belediye şirketlerinin belediye hizmetleri dışında bir … yapmasının ilgili mevzuat gereğince mümkün olmadığını, açık kanun hükmüne dayalı bu hukuki durum karşısında, belediye şirketlerinin genel işler işkolu dışındaki işkolları ile irtibatlandırılmasının kanuna aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle 22.09.2020 tarihli ve 31252 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2020/97 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptali ile tespite konu işyerinin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

2. Birinci birleşen davada davacı … vekili dava dilekçesinde; … (… Ağaç AŞ) tarafından 5393 sayılı Belediye Kanunu (5393 sayılı Kanun), 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu ve diğer mevzuatta belediyelerin hak, görev ve sorumluluğu altında olan belediye hizmetlerinin … Büyükşehir Belediye Başkanlığı (İBB Başkanlığı) adına yürütüldüğünü, belediye hizmetlerinin tamamının İşkolları Yönetmeliği’nde genel işler işkolu içerisinde sayıldığını, yerleşik Yargıtay içtihatlarının, niteliği gereği belediye hizmeti niteliğinde olan işlerin, doğrudan belediyelerin iştirakleri ve/veya üçüncü kişiler tarafından yapılabileceği, yürütülen faaliyetin salt belediye hizmeti niteliğinin değişmeyeceği, İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra No.lu genel işler işkolundan işyerinin bildirimlerin yapılması gerektiği yönünde olduğunu, İBB Başkanlığına ait davalı Şirket işyerlerinde yapılan işlerin tamamının niteliği itibarıyla genel işler işkoluna girdiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle 22.09.2020 tarihli ve 31252 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2020/97 Karar No.lu işkolu tespit kararının; iptaline, … Ağaç AŞ’ye ait 1035149.034 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil No.lu işyerlerinde yürütülen işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

3. İkinci birleşen davada davacı … … Sendikası vekili dava dilekçesinde; … Ağaç AŞ’nin İBB Başkanlığına ait bir belediye iktisadi teşekkülü olduğunu, İBB Başkanlığının hizmetlerini hizmet alım işleri yoluyla gerçekleştirdiğini, 5393 sayılı Kanun ile norm kadro sınırlaması getirildiğini, belediyelerin 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile iktisadi teşekkül kurarak hizmet alımı yöntemiyle faaliyetlerini sürdürdüğünü, bu şirketlerin piyasaya hizmet vermediğini, belediye hizmetlerinin genel işler işkoluna girdiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle 22.09.2020 tarihli ve 31252 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2020/97 Karar No.lu işkolu tespit kararının; iptaline, … Ağaç AŞ’ye ait 1035149.034 SGK sicil No.lu işyerlerinde yürütülen işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
1. Davalı … vekili asıl ve birleşen davalara cevap dilekçesinde; Bakanlık … Teftiş Kurulu Başkanlığı … müfettişince yapılan işkolu incelenmesi neticesinde düzenlenen 28.02.2020 tarihli … müfettişi raporu ile “… Ağaç Peyzaj Eğitim Hizmetleri ve Hayvanat Bahçesi İşletmeciliği San. ve Tic. A.Ş. unvanlı işverenliğe ait 1035149.034 SGK sicil nolu işyerinde koru, … ve bahçe, kavşak ve refüj, mezarlık, süs havuzları, modüler saksı ve duvar bahçe peyzajı proje ve uygulamaları, hava ağaçlandırması, bunlara yönelik bitki yetiştirilmesi, üreticilerden alıp iyileştirilmesi ve … karışım malzemesi üretim işleri ile ağaç, süs bitkileri ve peyzaj materyallerinin perakende satış işlerinin yapıldığı, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin … Kolları Yönetmeliği’nin 01 sıra nolu “Avcılık, balıkçılık, tarım ve ormancılık” işkolu kapsamında yer aldığı” tespitinde bulunulduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.

2. Davalı … Orman … Sendikası vekili asıl ve birleşen davalara cevap dilekçesinde; … Ağaç AŞ’nin İBB Başkanlığına ait iştiraklerden birisi olduğunu, asıl faaliyet alanının Şirketin kendi sitesinde “1997 yılında … Büyükşehir Belediyesi’nin bir iştirak şirketi olarak, …’un yeşil alan çalışmalarını yürütmek, ağaç ve süs bitkileri yetiştirmek ve bu konuda bilimsel araştırmalar yapmak amacıyla kurulduk. Çevre düzenlemeleri ve peyzaj çalışmalarının projelendirilmesi ve uygulanması yanında, nitelikli bitkilerin teminini sağlıyor, ihtiyaç duyulan peyzaj ürünlerini üretiyor, bu ürün ve hizmetlerin satışını yapıyoruz.” şeklinde açıklandığını, 300.000 m2’lik alana kurulu olan Alibeyköy Fidanlığının, üç milyon adet saksılı bitki kapasitesi ile …’nin en büyük fidanlığı konumunda olduğunu, bitkisel … üretim tesisleri, peyzaj ve proje çizim atölyeleri, yaptığı başarılı peyzaj uygulamaları ve oluşturduğu marka değeri ile tüm …’nin üretim gücünü arkasına alan sektörün lokomotif şirketlerinden olduğunu, bu faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nde 01 No.lu avcılık, balıkçılık, tarım ve ormancılık işkoluna girdiğini, işkolu tespit kararının isabetli olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.

3. Davalı … Ağaç AŞ vekili asıl ve birleşen davalara cevap dilekçesinde; zorunlu dava arkadaşlığı dolayısıyla dava kendilerine yöneltilmiş olsa da, dava konusu işlemin Bakanlık tarafından tesis edildiğini, dolayısıyla Şirketin bu sürece müdahalesi bulunmadığından yargılama giderlerinden sorumluluğunun da bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.

4. Davalı … … Sendikası vekili asıl ve birleşen davalara cevap dilekçesinde; Bakanlık işkolu tespit kararında hata bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.

5. Diğer davalılar cevap vermemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Bakanlık tarafından … Ağaç AŞ unvanlı işverenliğe ait 1035149.034 SGK sicil numaralı işyerinde İBB Başkanlığı ile yapılan sözleşme gereğince … geneli çevre düzenlemeleri, koru, … ve bahçe, kavşak ve refüj, mezarlık, süs havuzları, modüler saksı ve duvar bahçe peyzaj proje ve uygulamalarını yapmak, peyzaj materyallerini üretmek ve satmak amacıyla faaliyet yürütüldüğü, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğinin tespit edildiği, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun’un) 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.” hükmünü ihtiva ettiği, teftiş raporunda, işyeri ve bağlı işyerinde çalışanların idari personel, mühendis, mimar, bahçıvan, teknik personel, yardımcı destek hizmet personeli, şoför, büro personeli gibi gruplardan oluştuğu ve 2019 yılı genel mizanına göre toplam satış gelirlerinin koru, … ve bahçe, kavşak ve refüj, mezarlık, süs havuzları, modüler saksı ve duvar bahçe peyzajı proje ve uygulamaları ile ağaç ve süs bitkileri ile peyzaj materyallerinin perakende satışından elde edildiği, Şirketin sermayesinin tamamının İBB Başkanlığı ve bağlı şirketleri tarafından taahhüt edilerek ödendiği, inceleme raporunda işyerinde çalışan personelin, belirtilen meslek kırılımının da söz konusu faaliyetlerin gerçekleştirilmesine uygun olduğu gözetildiğinde, Bakanlığın tespite konu işyerinde, kamunun ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik belediyelerin hizmet alanı içerisindeki görev ve sorumluluklarla uyumlu olarak, çevre düzenlemesi ve bakım faaliyetleri işlerinin yapılmakta olduğu kanaatine varıldığı, birinci birleşen davanın açıldığı tarihte Yeni Orman-… sendikasının feshedildiğinin anlaşıldığı gerekçesiyle asıl ve ikinci birleşen davaların kabulü ile … Ağaç AŞ unvanlı işverenliğe ait 1035149.034 SGK sicil numaralı işyerinde yapılan asıl ve yardımcı işlerin niteliği gereği İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğinin tespitine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 22.09.2020 tarihli ve 31252 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2020/97 Karar sayılı işkolu tespit kararının iptaline; birinci birleşen davanın kısmen kabulüne, … Ağaç AŞ unvanlı işverenliğe ait 1035149.034 SGK sicil numaralı işyerinde yapılan asıl ve yardımcı işlerin niteliği gereği İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğinin tespitine, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 22.09.2020 tarihli ve 31252 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2020/97 Karar sayılı işkolu tespit kararının iptaline, Yeni Orman-… Sendikası bakımından açılan davanın pasif husumetten reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … vekili, davalı … Orman … Sendikası vekili ve davalı … vekili istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.

B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı … vekili istinaf dilekçesinde; bilirkişi raporunda her ne kadar söz konusu Şirketin satış ve alacaklarının ağırlıklı olarak İBB Başkanlığı bünyesinde olduğu, bu sebeple yapılan işin kamu hizmeti sayılacağı belirtilmiş ise de hukuki değerlendirme çerçevesinde bu hususun işkolu tespitine ilişkin belirleme yapılırken faaliyet konusunun belirlenmesine etki edecek öncelikte bulunmadığından Bakanlık tarafından verilen işkolu tespitinin iptaline gerekçe oluşturacak mahiyette olmadığı şeklinde beyanda bulunduklarını, tüm mevzuat ve fiili durum karşısında verilen işkolu tespit işleminin hukuki dayanağı birlikte değerlendirildiğinde gerek bilirkişi raporunda yer alan tespitler gerekse de dosya içerisinde yer alan diğer olguların işkolu tespit kararı öncesinde … müfettişi tarafından hazırlanan teftiş raporunda yer alan değerlendirmeleri bertaraf edecek mahiyette olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

2. Davalı … Orman … Sendikası vekili istinaf dilekçesinde; davanın reddinin gerektiğini, gerekçeli karara esas alınan bilirkişi raporunun eksik ve hüküm kurmaya elverişli olmadığını, işyerinde keşif yapılmadığını, sermaye yapısı dikkate alınarak yapılan değerlendirmenin hatalı ve eksik olduğunu, hizmet alım sözleşmesi ve teknik şartnamenin dosyaya kazandırılmadığını, işyerinin 01 No.lu işkolunun alt sınıflarına girdiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

3. Davalı … vekili istinaf dilekçesinde; işyerinde keşif yapılmasının gerektiğini, sermaye yapısı dikkate alınarak yapılan değerlendirmelerin hatalı ve eksik olduğunu, işverenlik bünyesinde devam eden faaliyetlerin sadece İBB Başkanlığı için yürütülmediğini, müstakil üretim, tasnif, yetiştirme, bakım ve satış yapıldığının sabit olduğunu, işyerinin 01 No.lu işkolunun alt sınıflarına girdiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 6356 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağı, davalı Şirketin … Büyükşehir Belediyesi iştiraki olduğu, belediye teşkilatının mevzuatına göre oluşturulduğu, belediyenin kendisine verdiği görev ve hizmet alanında ve sınırlı olarak faaliyette bulunduğu, mevzuatta belediyenin görevleri içerisinde ağaçlandırma, … ve yeşil alanlarla ilgili hizmetin verilmesinin de yer aldığı, tespite konu işyerinin koru, … ve bahçe, kavşak, refüj, mezarlık, süs havuzları, modüler saksı, duvar bahçe peyzajı proje ve uygulamaları yaptığı, sermayesinin tamamının İBB Başkanlığına ve bağlı şirketleri tarafından taahhüt edilerek ödendiği, çalışan personelin yaptığı işin de söz konusu faaliyetlerin gerçekleştirilmesine yönelik olduğu, Bakanlığın tespitine konu işyerinde kamunun ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik belediyenin hizmet alanı içerisindeki görev ve sorumluluklarına uygun olarak çevre düzenlemesi ve bakım faaliyetlerinin yapıldığı, davalı Şirketin satışlarının %96’sını … Büyükşehir Belediyesine yaptığı, alacakların %91 oranından … Büyükşehir Belediyesinden yapıldığı, dolayısıyla davalı Şirketin %90’ın üzerinde bir kapasite ve … hacmi ile kamu hizmeti yapan … Büyükşehir Belediyesine sağlanan işler bazında faaliyet gösterdiği ve … yaptığı, böylece ilgili işyerinin … Büyükşehir Belediyesine tâbi olduğu, genel işler işkoluna girdiğinin anlaşıldığı gerekçesiyle başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı … vekili, davalı … Orman … Sendikası vekili ve davalı … vekili temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı … vekili, davalı … Orman … Sendikası vekili ve davalı … vekili; cevap ve istinaf dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

2. 6356 sayılı Kanun’un “Kuruluş serbestisi” kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.”

3. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”

4. 6356 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“…Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu … artık asıl işveren yönünden yardımcı … olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl … kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. …”

5. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu … sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu … sözleşmesini etkilemez.”

6. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”

7. Belediye şirketlerine ait işyerlerinin dâhil olduğu işkolunun açıklandığı Dairemizin 13.10.2022 tarihli ve 2022/12975 Esas, 2022/12276 Karar sayılı kararının ilgili kısmı şöyledir:
“…
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 70 inci maddesi ile 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 26 ncı maddesine göre belediye şirketleri, kendi görev ve hizmetlerini yerine getirmek amacıyla belediyeler ile büyükşehir belediyeleri tarafından kurulmaktadır. Diğer taraftan İşkolları Yönetmeliği’ne göre de Belediye hizmetleri, 20 sıra numaralı Genel işler işkoluna dahildir. Açıklanan düzenlemeler karşısında belirtmek gerekir ki, belediyeler ile büyükşehir belediyelerinin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerlerinin gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin Genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerekmektedir.
…”

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Davalı … harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,

Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalılardan … ile … Orman … Sendikasına yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

26.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.