YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/13729
KARAR NO : 2023/15850
KARAR TARİHİ : 25.10.2023
MAHKEMESİ :… Mahkemesi
SAYISI : 2021/84 E., 2023/46 K.
KARAR : Davalı … yönünden davanın husumet nedeniyle reddi, davalı … Ticaret Limited Şirketi yönünden davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı işverenlerden … İnşaat Nak. Ltd. Şti.nin (… Şirketi) asıl işveren, … İnşaat Tic. Ltd. Şti.nin (… Şirketi) alt işveren olduğunu ancak Karayolları Genel Müdürlüğünün işini yaptıkları için farklı şantiyelerde çalıştırıldığını ve farklı işyerlerinden sigortalı olarak gösterildiğini, … sözleşmesine haklı bir neden olmaksızın son verildiğini ve alacaklarının ödenmediğini öne sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma, hafta tatili ile … bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı … Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davacının davalı Şirketle hukuki ve fiili hiçbir bağı olmadığından bu davanın husumet yokluğu nedeniyle reddini istemiştir.
2. Davalı … Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davalı Şirket ile diğer davalı Şirket arasında hiç bir hukuki ilişkinin bulunmadığını, davacının davalı Şirketin ihale ile almış olduğu yol, asfalt çalışmaları için zaman zaman mevsimlik işçi alımlarında Şirkete başvurduğunu ve bu işler için işe alındığını, ihale süresince çalıştığını ve ücretlerini aldığını, Şirkette herhangi bir hak ve alacağı bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
… 13. … mahkemesinin 18.09.2015 tarihli ve 2013/198 Esas, 2015/1760 Karar sayılı kararı ile; davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu kabul edilerek bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 07…..2018 tarihli ve 2015/32787 Esas, 2018/14588 Karar sayılı kararıyla; davalıların sair temyiz itirazları reddedilerek, Mahkemece, hükme esas alınan bilirkişi raporunda davalılardan … Şirketinin yol yapım işini, Karayolları Bölge Müdürlüğünden ihale sözleşmeleri ile yüklendiği ve ihale kapsamında aldığı işi diğer davalı Şirkete yaptırdığı, davacının da sözü edilen yol yapım işinde çalıştığı gerekçesiyle davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu kabul edilerek sonuca gidilmiş ise de; davalılar arasındaki hukuki ilişki konusunda yapılan araştırmanın eksik incelemeye dayandığı, öncelikle, Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda kabul edilen hizmet süresi boyunca davacının Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtlarına göre çalışması gözüken işyerlerine ait Şirket unvanları, ortakları, işyeri bilgileri ile ticaret sicil kayıtları getirtilerek davalılar ile bu işyerleri arasındaki hukuki ilişkinin belirlenmesi sonrasında davacının belirlenen hizmet süresi boyunca Karayolları Bölge Müdürlüğünün hangi ihale/ihaleleri kapsamında çalıştığı, davacının kapsamında çalıştığı ihale/ihalelerin Karayolları Bölge Müdürlüğünden hangi şirket/şirketler tarafından yüklenildiği, ihale yüklenicisi Şirket ile davalılar arasında davalıların sorumluluğunu gerektirecek hukuki bir ilişki bulunup bulunmadığının tespit edilerek ilgili işverenliklerle ilgili tüm ticaret sicil kayıtları ve mevcutsa aralarındaki ilişkiyi gösteren hizmet alım sözleşmesi ve ekleri gibi tespite dayanak yapılan belgeler dosya içerisinde alınarak, tanıklar yeniden dinlenerek fiili çalışma ve Şirketler arasındaki bağ hususunda beyanları alınarak sonucuna ve tüm dosya kapsamına göre deliller hep birlikte değerlendirilerek davalılar arasındaki ilişki, hüküm altına alınan alacaklardan sorumlu olup olmadıkları ve var ise sorumlu oldukları sürenin netleştirilerek hüküm kurulması gerektiği gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmına uyularak yapılan araştırma sonucuna göre mevcut bilirkişi raporlarından en son alınan rapora göre Karayolları Genel Müdürlüğünden ihale ile … alan şirketin … Şirketi olduğu ve davacının bu Şirkette çalıştığı, … Şirketi ile asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığı gerekçesiyle … Şirketi hakkında açılan davanın husumet nedeniyle reddine, … Şirketi yönünden ise davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz başvuru dilekçesinde; … Şirketi hakkında husumetten ret kararının hatalı olduğunu, bu Şirketin asıl işveren olduğunun Karayolları Genel Müdürlüğü yazısında da belirlendiğini, Kütahya-Bozüyük arasındaki yolun …, …, …, … ve başkaca Şirketler tarafından üstlenildiği, …-Bozüyük arasındaki yolun … ve … Şirketlerince, Kütahya-Afyon yolunun ise …, … ve başka Şirketlerce üstenildiğinin bildirildiğini, …, …, … ve … Şirketlerinin faaliyet konuları ve ortaklarının aynı olduğunu, işi … Şirketine yaptırdıklarını, ayrıca bozma sebepleri arasında hizmet süresinin yer almadığını, fazla çalışma ücretinin hesabında haftalık çalışma 28,5 saat tespit edilmesine rağmen günlük 3 saatle sınırlandırılmasının hatalı olduğunu, bilirkişi raporunda bozma konusu olmayan alacakların yeniden hesaplanmasının ve bu raporda göre hüküm kurulmasının hatalı olduğunu ileri sürerek hükmü temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, … Şirketi yönünden husumetten ret kararının doğru olup olmadığı, bozma ile davacı yararına oluşan usuli kazanılmış hakkın ihlal edilip edilmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı … Kanunu’nun 17, 41, 44 ve 47 nci maddeleri.
3. Dairemizin 14.12.2022 tarihli ve 2022/16498 Esas, 2022/16753 Karar sayılı ilâmında usuli kazanılmış hak ilkesi şu şekilde açıklanmıştır:
“…
4. Bilindiği üzere 6100 sayılı Kanun’da usuli kazanılmış hak kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri hâline gelmiştir. Anlam itibarıyla bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan hakkı ifade etmektedir.
5. Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 09.05.1960 tarihli ve 1960/21 Esas, 1960/9 Karar sayılı karar). Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usuli kazanılmış hakları oluşturup, korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 04.02.1959 tarihli ve 1959/13 Esas, 1959/5 Karar sayılı karar).Bilindiği üzere 6100 sayılı Kanun’da usuli kazanılmış hak kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri hâline gelmiştir. Anlam itibarıyla bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan hakkı ifade etmektedir.
4. Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 09.05.1960 tarihli ve 1960/21 Esas, 1960/9 Karar sayılı karar). Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usuli kazanılmış hakları oluşturup, korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 04.02.1959 tarihli ve 1959/13 Esas, 1959/5 Karar sayılı karar).
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen Mahkemesi kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı, ayrıca işin Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından … Şirketine ihale edilmiş olması karşısında … İnşaat Şirketi hakkında verilen husumetten ret kararının isabetli olduğu anlaşılmakla; davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Bozma kararına uymuş olan Mahkemenin bozma gereklerini yerine getirmesi usuli bir zorunluluktur. Bu müesseseye usuli müktesep hak veya usule ilişkin kazanılmış hak denir. Bir başka ifadeyle Mahkemece Yargıtay bozma ilâmına uyulmasıyla bozma doğrultusunda taraflar yararına usuli kazanılmış hak doğar.
3. Somut uyuşmazlıkta; Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 07…..2018 tarihli bozma ilâmında davalılar arasındaki hukuki ilişkinin belirlenmesi yönünde araştırma yapılması ve davacının … Şirketinde çalıştığı dönem tespit edilerek hüküm kurulması gerektiği gerekçesiyle karar bozulmuş, fazla çalışma, hafta tatili ve genel tatil alacaklarının hesaplama unsurları, yapılan indirim hususu ile ücret bozma kapsamı dışında kalmıştır. Mahkemece bozma ile davacı lehine usuli kazanılmış hak oluştuğu gözetilmeksizin hüküm kurulması hatalı olup kararın bu sebeple bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacıya iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
25.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.