YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/13111
KARAR NO : 2023/16872
KARAR TARİHİ : 08.11.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 52. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/4229 E., 2023/363 K.
DAVA TARİHİ : 03.12.2019
SAYISI : 2019/1596 E., 2020/251 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlığa bağlı işyerinde çalıştığını, 02.04.2018 tarihinde 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, alt işveren bünyesinde çalışmakta iken ücretinin asgari ücretin belirli bir oran fazlası olarak belirlendiğini ve ödendiğini, kadroya geçerken … … sözleşmesi imzaladığını ve ücretinin yine asgari ücretin belirli bir oran fazlası olarak belirlendiğini, ancak davalı tarafından eksik ödeme yapıldığını ileri sürerek ödenmeyen fark ücret alacağı ve fark ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; dava konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, hizmet alım sözleşmesi kapsamında çalışan davacının ücretinin kadroya geçiş sonrası Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve uygulamaya konulan toplu … sözleşmesi hükümleri dikkate alınarak belirlendiğini, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin (375 sayılı KHK) geçici 23 üncü maddesinin altıncı fıkrasında; geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu … sözleşmesinin, anılan madde kapsamında yer alan idarelerce sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesinde esas alınacağının düzenlendiğini, bu çerçevede belirlenen ücrette indirimin veya hukuka aykırı bir uygulamanın söz konusu olmadığını, … sözleşmenin “Ücret esası ve ödeme şekli” başlıklı 7 nci maddesinin üçüncü fıkrası gereği 2019 Ocak ve Temmuz ayı ile başlayan dönemler için iki kez mevcut ücretlere %4 oranında zam yapıldığını, sözleşmede ücretin asgari ücretin oransal fazlası olarak ödeneceğine dair her hangi bir hüküm bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçtiği, sürekli işçi kadrosuna geçirilirken işçilerle imzalanmış olan … … sözleşmesinde, asgari ücretin oransal fazlası ile çalışmanın kabul edildiği, her ne kadar belirli bir rakam yazmasa da imzalanan … sözleşmesinin ücret kısmında işçinin asgari ücretin oransal farkı ile çalıştığını gösterir ibarenin yer aldığı, imzalanan … sözleşmesinde ücret yeniden belirlenmediğinden işyeri uygulaması hâline dönen ücretlerin uygulanması gerektiği, davacının dava konusu dönemde aylar itibarıyla %34’lük dilimde yer aldığı, taraflar arasında yapılan sözleşmeye uygun bir şekilde davacının ücretinin asgari ücretin %34 fazlası olarak temel ücret tespit edildikten sonra ilave olarak toplu … sözleşmesinde belirlenen %4 zam uygulanarak davacıya ödenmesi gerekirken davalı Kurum tarafından davacının sözleşme ve toplu … sözleşmesi hükümlerine aykırı bir şekilde ücretlerin ve ilave tediye ücretinin eksik ödendiği, davacının 2018 yılı ücretleri arasında fark olmadığı, 01.01.2019 tarihinden dava tarihine kadar davacının fark ücret ve fark ilave tediye ücreti alacağının bulunduğu belirtilerek bilirkişi raporundaki hesaplamalar doğrultusunda hüküm altına alınmasına ve davanın kısmen kabulüne kesin olmak üzere karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf başvurusunda; davacının hâlihazırda davalı işyerinde çalışıyor olması nedeniyle kararın kesin nitelikte olmayıp istinaf yolunun açık olduğunu, 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 ve 24 üncü maddeler ile sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarına ilişkin şartları Yüksek Hakem Kurulunca karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu … sözleşmesi hükümleri esas alınmak sureti ile belirlendiğini ve müvekkili İdare tarafından ilan edilen esaslar doğrultusunda ve yasal düzenlemelere uygun olarak ödeme yapıldığını, davacı ücretinde herhangi bir azalmaya gidilmediğini, toplu … sözleşmesinde %4 olarak belirlenen oranın uygulanmasının, kamu yararı gözetilerek mevzuata, usulüne ve hakkaniyete uygun olduğunu, ayrıca zam uygulanacak olan miktarın süregelen şekilde günlük çıplak ücret üzerinden hesaplanmasının da hukuken isabetli olduğu, davacı talebinin yasal bir dayanağı bulunmadığını beyanla İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılarak davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı işçinin kadroya geçişi aşamasında işverenle imzalanan … sözleşmesinde açıkça asgari ücretin %34 fazlası ödeneceğinin kararlaştırıldığı, kadroya geçiş aşamasında işverenle imzalanan … sözleşmesinde asgari ücretin belli bir oranda fazlasının ödeneceği kararlaştırılmışsa sözü edilen kuralın, her asgari ücret artış dönemi için işvereni bağlayacağı, … sözleşmesinin açık hükmü gereği ücret farkı ve fark ilave tediye alacaklarının kabulüne karar verilmesinin yerinde olduğu belirtilerek davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz başvurusunda; istinaf dilekçesinde ileri sürülen nedenleri tekrar ederek ve resen nazara alınacak diğer nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçinin, kadroya geçişte düzenlenen belirsiz süreli … sözleşmesi hükümlerine göre ücretinin tespiti ile dava konusu fark alacaklarının bulunup bulunmadığı, varsa hesaplanması konularına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı … Kanunu’nun 22, 32 ve 34 üncü maddeleri, 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 üncü madde, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun’un (6772 sayılı Kanun) 1 vd. maddeleri.
3. 7036 sayılı … Mahkemeleri Kanunu’nun (7036 sayılı Kanun) 3 üncü maddesi.
4. 696 sayılı KHK kapsamında kadroya geçen işçilerin geçiş aşamasındaki ücretlerinin tespiti ile … … sözleşmesinin ücrete ilişkin hükmünün ileriye etkisine ilişkin ilke ve esaslar, Dairemizin 03.05.2023 tarihli ve 2023/3001 Esas, 2023/6593 Karar sayılı kararında şu şekilde açıklanmıştır:
“…
2. 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 üncü madde çerçevesinde sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçiler ile işveren arasında imzalanan … sözleşmesinin ücrete ilişkin hükümlerinin doğru değerlendirilmesi son derece önemlidir. Dairemiz uygulamasına göre kadroya geçiş sırasında düzenlenen … sözleşmesinde ücretin sadece asgari ücretin belli bir oranda fazlası yahut geçiş öncesindeki hizmet alım sözleşmesinde öngörülen ücret veya bu ücretin katları olarak belirlenmesi hâlinde, bu ücretin işçinin kadroya geçiş aşamasındaki ilk (temel) ücreti olduğu, taraflar arasında sonraki dönemler yönünden işvereni ücret artışı yapmakla yükümlü kılan bir düzenleme olmadığı kabul edilmektedir. Diğer taraftan … sözleşmesinde ücretin her ay için asgari ücretin belli bir oranda fazlası şeklinde ödeneceğine yönelik hükümler ileriye etkili hükümler olarak değerlendirilmeli, bu hükümlerin sonraki dönemlere ilişkin ücret artışları yönünden işvereni bağlayacağı kabul edilmelidir.
…”
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 7036 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasında; kanuna, … veya toplu … sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulması dava şartı olarak kabul edilmiş olup maddenin ikinci fıkrasında ise arabulucuya başvurulmadan dava açıldığının anlaşılması hâlinde herhangi bir işlem yapılmaksızın dava şartı yokluğu sebebiyle davanın usulden reddine karar verileceği düzenlenmiştir.
3. Somut olayda, davacı tarafından aylık ücretinin eksik belirlendiği bu bakımdan fark alacaklarının bulunduğu gerekçesiyle arabulucuya başvurulmuş olup sürecin anlaşamama ile sonuçlanması üzerine 04.10.2019 tarihli son tutanak dava dilekçesine eklenerek 03.12.2019 tarihinde dava açılmıştır. Bununla birlikte hükme esas alınan ve davacının ıslahına dayanak oluşturan bilirkişi raporundaki dava konusu fark ücret alacağı ve fark ilave tediye alacağına ilişkin hesaplamalar 03.12.2019 tarihine kadar yapılmıştır. … faaliyeti ise, tarafların anlaşamadığına ilişkin düzenlenen son tutanak tarihinden önce muaccel olan alacaklar için gerçekleştirilmiştir.
4. Muacceliyet en yalın anlatımıyla, ödeme zamanının gelmiş olmasıdır. Borcun ifası için bir vade öngörülmüşse kural olarak bu vadenin gelmesiyle muacceliyet oluşur. Muacceliyet … başına temerrüdü sağlamaya yeterli değildir; ayrıca alacaklı tarafından borçluya bir ihtarda bulunulması da gerekir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 10.10.2012 tarihli ve 2012/7-502 Esas, 2012/707 Karar sayılı ilâmı).
5. İlave tediye alacağının ödeme zamanı, 6772 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesine göre Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmektedir. Cumhurbaşkanlığı Kararı’na göre 2019 yılı için ikinci yarı ikinci ilave tediye ödeme zamanı 13.12.2019 tarihidir. Ayrıca davacı ile davalı İdare arasında sürekli işçi kadrosuna geçenlere özgü yapılan tip belirsiz süreli … sözleşmesinin 7 nci maddesine göre “İşçiye yapılacak ödemelere ilişkin hesap dönemi her ayın 15’i ile bir sonraki ayın 14 üncü günüdür.”
6. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, fark ilave tediye alacağının 2019 yılı ikinci yarının ikinci ilave tediye ödemesi de eklenerek hesaplandığı görülmektedir. … son tutanak tarihinden sonra muaccel olan fark ücret ve fark ilave tediye alacaklarına yönelik … dava şartının yerine getirilmediği dikkate alındığında, … son tutanak tarihi olan 04.10.2019 tarihinde henüz muaccel hâle gelmeyen alacaklar da dâhil edilerek hesaplama yapılması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.