YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/11974
KARAR NO : 2023/10086
KARAR TARİHİ : 03.07.2023
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1368 E., 2023/1859 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 4. … Mahkemesi
SAYISI : 2022/610 E., 2023/239 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın yetkisizlik nedeniyle usulden reddine verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlık tarafından davacı Şirkete ait işyerlerinde diğer davalı Sendikanın yetkili işçi sendikası olduğuna ilişkin olumlu yetki tespiti yazısı düzenlendiğini, ancak işkolu ve işletme itirazlarının ön sorun kabul edilerek mahallinde yapılacak keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda; davacı Şirkete ait işyerlerinin … … hangi işkoluna girdiği ve özellikle “…” adresindeki işyeri biriminin hukuki durumu açıklığa kavuşturulmadan işyerinde çalışan işçi sayısının ve Sendika üye sayısının tespitinin mümkün olmadığını, davalı Bakanlıkça davacıya ait işyerlerinin 2/3’ünün dikkate alınmadığını, yetki başvuru tarihi itibarıyla dava dilekçesinde isimleri belirtilen işçilerinin işyerinde çalışmadıklarını, bir kısım işçilerin ise fiilen çalışmaları nedeniyle yetki tespitinde dikkate alınmalarının gerektiğini, yetki tespitinde belirtilen işçi sayısı ile sendika üye sayısının gerçeği yansıtmadığını belirterek davalı Koop-… Sendikasının müvekkili işyerinde toplu … sözleşmesi yapmaya yetkili sendika olarak tespit edilmesine dair 12.12.2022 tarihli E-10864794-103.02-203524 sayılı yetki tespitinin iptalini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı … vekili cevap dilekçesinde; 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 2 ve 79 uncu maddeleri uyarınca mevcut durumda görevli makamın … Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğü olduğunu, dolayısıyla yetkili ve görevli mahkemenin … … Mahkemesi olduğunu, Bakanlıkça Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan verilere göre başvuru tarihi itibarıyla söz konusu işyerlerinde 227 işçinin çalıştığı, 137 işçinin davalı Sendikaya üye olduğunun tespit edildiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı Koop-… Sendikası vekili cevap dilekçesinde; yetki tespitine itiraz davasının işletme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğünün bulunduğu … mahkemesinde açılmasının gerektiğini, görevli makamın yetkili mahkemeyi belirlediğini, bu nedenle davada … Mahkemelerinin yetkili olduğunu, buna rağmen davanın …’da açılmış olmasının davacının süreci uzatma çabasında olduğunu gösterdiğini, müvekkili Sendikanın işletme düzeyinde %40’ın çok üzerinde üye sayısı ile yetki şartlarını sağladığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 6356 sayılı Kanun’un 2, 61 ve 79 uncu maddeleri gereği davacı Şirketin işletme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğünün bağlı bulunduğu … … Mahkemelerinde dava açması gerektiği gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davaya konu yetki tespiti yazısında müvekkiline ait işyerlerinde toplu … sözleşmesi yapmak için davalı Sendikanın gerekli çoğunluğu sağladığının tespit edildiğini ancak yetki tespiti işleminin kanuna aykırı olduğunu, esasa girilerek davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini, yetkisizlik kararının hatalı olduğunu, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 6 ve 7 nci maddeleri ile 7036 sayılı … Mahkemeleri Kanunu’nun 6 ncı maddesi dikkate alındığında mahkemenin yetkili olduğunun açık olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı Şirketin işletme merkezinin …’de bulunduğu, böylece görevli makamın … Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğü olduğu, dolayısıyla işletmesel düzeyde yapılan tespitlerde yetkili mahkeme işletme merkezinin bulunduğu yerdeki mahkeme olacağından Mahkemece verilen yetkisizlik kararının usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, yetki tespitine itirazın yapıldığı mahkemenin yetkili olup olmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı … Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu … sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu … sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun’un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şu şekildedir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu … sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu … sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun’un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu … sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı … günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi ise şu şekildedir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı … günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı … günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı … günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6356 sayılı Kanun’un “Görevli ve yetkili mahkeme” başlıklı 79 uncu maddesinin birinci fıkrası ise şöyledir:
“Bu Kanunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar … davalarına bakmakla görevli ve yetkili mahkemelerde görülür. Ancak yedinci ila on birinci bölümlerin uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar için, görevli makamın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.”
6. 6356 sayılı Kanun’un “Tanımlar” kenar başlıklı 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde de görevli makamın; işyeri toplu … sözleşmesi için işyerinin, işletme toplu … sözleşmesi için işletme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğünü, aynı Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerleri için yapılacak grup toplu … sözleşmelerinde bu işyerlerinin bağlı bulunduğu Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğünü, birden fazla Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğünün yetki alanına giren işyerlerini kapsayacak grup toplu … sözleşmesi için ise Bakanlığı ifade edeceği açıklanmıştır.
7. 6100 sayılı Kanun’un “Kötüniyetle temyiz” kenar başlıklı 368 inci maddesinin birinci fıkrasında “Temyiz talebinin kötüniyetle yapıldığı anlaşılırsa Yargıtay’ca 329 uncu madde hükümleri uygulanır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
8. 6100 sayılı Kanun’un “Kötüniyetle veya haksız dava açılmasının sonuçları” kenar başlıklı 329 uncu maddesinin ikinci fıkrası şu şekildedir:
“Kötüniyet sahibi davalı veya hiçbir hakkı olmadığı hâlde dava açan taraf, bundan başka beşyüz … Lirasından beşbin … Lirasına kadar disiplin para cezası ile mahkûm edilebilir. Bu hâllere vekil sebebiyet vermiş ise disiplin para cezası vekil hakkında uygulanır.”
9. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3. Dairemizce ikinci olarak davacı temyizinin kötüniyetli olup olmadığı hususu ele alınmış olup ilâmın İlgili Hukuk bölümünde yer verilen 6356 sayılı Kanun hükümlerine göre, yetki tespiti ve toplu görüşme sürecinin büyük bir kısmında kesin ve düzenleyici süreler öngörülmüştür. Kanun koyucunun amacının toplu … sözleşmesinin en kısa sürede imzalanması ve işçilerin toplu … sözleşmesinde kararlaştırılacak haklarına kavuşmaları olduğu gözetildiğinde, kesin ve düzenleyici süreler aracılığı ile toplu … sözleşmesinin ivedi şekilde imzalanmasının amaçlandığı ifade edilebilir. Ayrıca yetki tespitine itirazın somut deliller veya olgulara istinaden yapılması gerektiğine dair hükmün de aynı amacın gerçekleşmesi için düzenlendiği şüphesizdir.
4. Yine, 6356 sayılı Kanun’un 43 üncü maddesinde yetki tespitine itirazın, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durduracağının açıkça düzenlenmesi de yetki tespitine itirazın ivedi şekilde sonuçlandırılması gerektiğini gösteren açık düzenlemelerdendir.
5. Bu genel açıklamalar ışığında davacının temyiz başvurusunun kötüniyetli olup olmadığı değerlendirilecek olursa somut uyuşmazlıkta; işletme toplu … sözleşmesi yetki tespitine itiraz edildiğinden 6356 sayılı Kanun’un 79 uncu ve 2 nci maddeleri gereğince kesin yetkili mahkemenin, işletme merkezinin bağlı bulunduğu Çalışma ve … Kurumu İl Müdürlüğünün bulunduğu yer olan … … Mahkemesi olduğu açıktır. Mevzuatın emredici hükümlerine göre yetkili mahkemenin … … Mahkemesi olduğu da Bölge Adliye Mahkemesi kararında tereddüde mahal verilmeksizin gerekçelendirilmiştir.
6. Şu hâlde ivedi şekilde sonuçlandırılması gereken yetki tespitine itiraz istemine ilişkin somut uyuşmazlıkta, İlk Derece Mahkemesi açık bir şekilde yetkisiz olmasına rağmen davacı vekili tarafından temyiz yoluna başvurulması kötüniyetlidir. Davacı vekilinin temyizi kötüniyetli olduğundan 6100 sayılı Kanun’un ilâmın İlgili Hukuk bölümünün (8) numaralı paragrafında yer verilen 329 uncu maddesinin ikinci fıkrasının eldeki uyuşmazlığa tatbiki gerekir.
7. Bu açıklamalara göre davacı vekili tarafından temyiz talebinin kötüniyetle yapıldığı anlaşıldığından davacının, 5.000,00 TL disiplin para cezasına mahkum edilmesi gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
2. 6100 sayılı Kanun’un 368 inci maddesi yollaması ile 329 uncu maddenin ikinci fıkrası gereğince davacının 5.000,00 TL disiplin para cezası ile CEZALANDIRILMASINA, para cezasının infazının İlk Derece Mahkemesince sağlanmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.