YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/11060
KARAR NO : 2023/13979
KARAR TARİHİ : 09.10.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/458 E., 2023/409 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 2. … Mahkemesi
SAYISI : 2022/214 E., 2022/405 K.

Taraflar arasındaki tespit ve alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlığa bağlı işyerinde çalıştığını, 02.04.2018 tarihinde 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, alt işveren bünyesinde çalışmakta iken ücretinin asgari ücretin belirli bir oran fazlası olarak belirlendiğini ve ödendiğini, kadroya geçerken … … sözleşmesi imzaladığını ve ücretinin yine asgari ücretin belirli bir oran fazlası olarak belirlendiğini, ancak davalı tarafından eksik ödeme yapıldığını ileri sürerek davacının gerçek ücretinin tespitine ve ödenmeyen ücret farkı, ilave tediye farkı, fazla çalışma ücreti farkı, … bayram ve genel tatil ücreti farkı ile arabuluculuk maktu vekâlet ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; … … Mahkemelerinin yetkili olduğunu, davanın belirsiz alacak davası ve tespit davası olarak açılmasında hukuki yarar bulunmadığını, zamanaşımı def’inde bulunduklarını, kadroya geçiş sonrası Yüksek Hakem Kurulu kararı ile uygulamaya konulan toplu … sözleşmesi dikkate alınarak ücretin belirlendiğini, hukuka aykırı bir uygulamanın söz konusu olmadığını, Bakanlığın temerrüde düşürülmediğini, faiz oranına itiraz ettiklerini, davacının Sendikaya üye olup olmadığı, üye ise sendika üyelik tarihinin, üyeliğin sona erip ermediğinin ve dayanışma aidatı ödenip ödenmediği hususlarının tespiti gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı ile davalı İdare arasında imzalanan belirsiz süreli … sözleşmesinin 7 nci maddesinde davacının ücretinin her ay asgari ücretin belirli bir oran fazlası olacağına dair düzenleme olduğundan hareketle belirsiz süreli … sözleşmesinin ve toplu … sözleşmesinin ilgili hükümleri uyarınca yapılan hesaplama doğrultusunda davacının ücret farkı, ilave tediye farkı, fazla çalışma ücreti ve … bayram ve genel tatil ücreti farkı alacaklarına hak kazandığı; ancak karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi’nin 16 ncı maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi uyarınca avukat ile müvekkili arasındaki vekâlet ilişkisine dayanan akdi vekâlet ücretinin yargılama gideri kapsamında karşı tarafın sorumlu olacağı vekâlet ücreti olarak değerlendirilemeyeceğinden davacının arabuluculuk maktu vekâlet ücreti talebine hak kazanamadığı gerekçesiyle davacının aylık ücretinin asgari ücretin %10 fazlası olduğunun tespitine ve davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; … bayram ve genel tatil ücreti fark alacağının hesaplanmasında hata yapıldığını, Bakanlık uygulamasının yerinde olduğunu, davacının hem … … sözleşmesinden hem de toplu … sözleşmesinden kaynaklanan ücret farkı taleplerinin menfaat çatışması nedeniyle hukuka aykırı olduğunu, ücretin indirilmediğini, 31.12.2018 tarihine kadar sehven hatalı yapılan ödemelere 2019 yılında son verildiğini, … … sözleşmesinde kararlaştırılan oranlara ilişkin olarak Bakanlığın iradesi bulunmadığını, faiz türü ve başlangıç tarihlerine itiraz ettiklerini, zamanaşımı def’inin dikkate alınmasını gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacıya ödenmesi gereken aylık ücret miktarının belirlendiği ve buna bağlı fark alacakların usul ve yöntemince hesaplandığı, arabuluculuk son tutanak tarihini aşan herhangi bir hesaplama bulunmadığı, alacakların muaccel olduğu tarih ile dava ve ıslah tarihleri dikkate alındığında zamanaşımına uğrayan alacak kaleminin bulunmadığı, alacaklara uygulanan faizin türü ve başlangıç tarihlerinde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği gerekçelere benzer gerekçeleri tekrar ederek ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçiye kadroya geçişte düzenlenen belirsiz süreli … sözleşmesi hükümlerine göre ödenmesi gereken ücretin tespiti ile fark alacakların bulunup bulunmadığı, alacakların zamanaşımına uğrayıp uğramadığı, alacaklara uygulanması gereken faizin türü ile başlangıç tarihine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.

2. 696 sayılı KHK ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ye (375 sayılı KHK) eklenen geçici 23 üncü maddesinin ilgili kısmı şu şekildedir:
“…
Sürekli işçi kadrolanna geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklan, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu … sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu … sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz. Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden; geçişten önce toplu … sözleşmesi bulunmadığından kadroya geçirildiği tarihte yürürlükte olan … … sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu … sözleşmesi bulunmakta birlikte bu madde kapsamındaki idarelerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu … sözleşmesinin bitiminden önce toplu … sözleşmesi sona eren işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklan, bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu … sözleşmesine göre belirlenir. …”

3. 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu … Sözleşmesi Hükümleri’nin ilgili bölümü şöyledir:
“…
375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23. maddesinin altıncı fıkrasında; geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu … sözleşmesinin, anılan madde kapsamında yer alan idarelerce sürekli işçi kadrolarına geçirilen işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal haklarının belirlenmesinde esas alınacağı düzenlemiştir. Geçiş işlemleri tamamlanan işçilere idarelerce uygulanmak üzere, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve 31.10.2020 tarihine kadar uygulanacak olan toplu … sözleşmesinin ücret, mali ve sosyal haklara ilişkin hükümleri aşağıda yer almaktadır.
ÜCRET ZAMMI:
…
01.07.2018- 31.12.2018 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30…..2018 tarihinde almakta olduklan günlük çıplak ücretlerine 01.07.2018 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.01.2019- 30…..2019 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2019 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.07.2019- 31.12.2019 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30…..2019 tarihinde almakta olduklan günlük çıplak ücretlerine 01.07.2019 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.01.2020-30…..2020 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 01.01.2020 tarihinde atmakta oldukları günlük çıplak ücretlerine aynı tarihten itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır.
01.07.2020- 31.10.2020 tarihleri arası ücret zammı:
İşçilerin 30…..2020 tarihinde almakta oldukları günlük çıplak ücretlerine 01.07.2020 tarihinden itibaren %4 (yüzde dört) oranında zam yapılmıştır. …”

4. 4857 sayılı … Kanunu’nun 22, 32 ve 34 üncü maddeleri, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun’un 1 vd. maddeleri, 7036 sayılı … Mahkemeleri Kanunu’nun 3 üncü maddesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’nun 39 ve 53 üncü maddeleri.

5. 696 sayılı KHK kapsamında kadroya geçen işçilerin geçiş aşamasındaki ücretlerinin tespiti ile … … sözleşmesinin ücrete ilişkin hükmünün ileriye etkisine ilişkin ilke ve esaslar, Dairemizin 03.05.2023 tarihli ve 2023/3001 Esas, 2023/6593 Karar sayılı kararında şu şekilde açıklanmıştır:
“…
2. 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 üncü madde çerçevesinde sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçiler ile işveren arasında imzalanan … sözleşmesinin ücrete ilişkin hükümlerinin doğru değerlendirilmesi son derece önemlidir. Dairemiz uygulamasına göre kadroya geçiş sırasında düzenlenen … sözleşmesinde ücretin sadece asgari ücretin belli bir oranda fazlası yahut geçiş öncesindeki hizmet alım sözleşmesinde öngörülen ücret veya bu ücretin katları olarak belirlenmesi hâlinde, bu ücretin işçinin kadroya geçiş aşamasındaki ilk (temel) ücreti olduğu, taraflar arasında sonraki dönemler yönünden işvereni ücret artışı yapmakla yükümlü kılan bir düzenleme olmadığı kabul edilmektedir. Diğer taraftan … sözleşmesinde ücretin her ay için asgari ücretin belli bir oranda fazlası şeklinde ödeneceğine yönelik hükümler ileriye etkili hükümler olarak değerlendirilmeli, bu hükümlerin sonraki dönemlere ilişkin ücret artışları yönünden işvereni bağlayacağı kabul edilmelidir.”

3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle temyiz edenin sıfatına göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

2. 375 sayılı KHK’nın İlgili Hukuk kısmının (2) numaralı bendinde belirtilen hükmünün ve bu KHK gereğince 31.10.2020 tarihine kadar uygulanması öngörülen toplu … sözleşmesinin amacı; gerek alt işverenin taraf olduğu ve 31.10.2020 tarihinden önce sona erecek olan toplu … sözleşmesinden yararlanmakta olan, gerekse alt işverenin taraf olduğu herhangi bir toplu … sözleşmesinden yararlanmayan işçileri belli bir süre için toplu … sözleşmesi etkisinden mahrum bırakmamaktır. Bu nedenle 02.04.2018 tarihinde 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu … Sözleşmesi Hükümleri’nden yararlanmaya başlayan yahut alt işveren nezdindeki toplu … sözleşmesinin bitimini müteâkip kanun gereği kendiliğinden yararlanmaya başlayan işçilerin, aynı dönem içinde bir başka toplu … sözleşmesinden yararlanmayı talep etmeleri, 375 sayılı KHK gereği mümkün değildir. Bir toplu … sözleşmesinin geriye etkili olarak yürürlüğe konulabilmesi kural olarak mümkün olsa da sonraki toplu … sözleşmesi hükümlerinin geriye etkili olabileceği en erken süre önceki toplu … sözleşmesinin bitim tarihidir. Sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçiler yönünden yapılacak değerlendirmede de bu ilkeden ayrılmayı gerektiren bir durum bulunmamaktadır. Buna göre sürekli işçi kadrosuna geçirilen işçilerin kadroya geçirildikleri işyerinde yürürlükte bulunan bir toplu … sözleşmesinden yararlanabilmeleri için en erken tarih her hâlükârda 01.11.2020 tarihi olmalıdır.

3. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının 01.11.2020 tarihi ile 31.12.2020 tarihi arasındaki ücretinin tespitinde işyerinde yürürlükte bulunan … Sağlık … Sendikası ile … Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası arasında imzalanmış olan 10.08.2020 imza tarihli ve 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu … sözleşmesinin ücret zammına ilişkin hükümleri dikkate alınmıştır. İlgili toplu … sözleşmesi doğrultusunda, davacının 31.10.2020 tarihinde almakta olduğu ücretine 01.11.2020 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere %5,75 oranında zam yapılması gerektiği kabul edilerek davacının 01.11.2020-31.12.2020 tarihleri arasındaki ücreti tespit edilmiştir. Belirtmek gerekir ki, 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu … sözleşmesinin “İkinci Yıl İkinci Altı Ay Zammı” başlıklı ücret zamlarına ilişkin 2 nci maddesinin (d) bendi “01.07.2020 tarihinde işyerinde çalışmakta olan sendika üyesi işçilerin 30…..2020 tarihi itibariyle almakta oldukları günlük brüt çıplak ücretlerine 01.07.2020 tarihinden geçerli olmak üzere %5,75 (yüzde beş yetmiş beş) oranında ücret zammı yapılacaktır (Bu zamma enflasyon farkı dahil edilmiştir.).” düzenlemesini içermektedir. Buna göre davacının 01.11.2020 tarihi itibarıyla söz konusu toplu … sözleşmesinden yararlanması gerektiği kabul edilse dahi; ilgili düzenleme uyarınca davacıya 01.11.2020 tarihi itibarıyla uygulanması öngörülen bir ücret zammına ilişkin düzenleme söz konusu olmadığından davacının 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu … sözleşmesinin ücret zammı dışındaki diğer hükümlerinden yararlanacağı; ancak toplu … sözleşmesinde öngörülen ücrete ilişkin zam oranından yararlanamayacağını kabul etmek gerekir. Buna göre davacının 31.10.2020 tarihi itibarıyla hak edilen ücret miktarının aynen korunarak 01.11.2020-31.12.2020 tarihleri arasındaki ücret farkı alacağının buna göre hesaplanması gerekirken %5,75 ücret zammının dikkate alınması hatalıdır.

4. Diğer yandan İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda, 2021 ve 2022 yıllarına ilişkin ücretin de hatalı tespit edildiği anlaşılmaktadır. Zira 08.09.2021 imza tarihli ve 01.01.2021-31.12.2022 yürürlük süreli toplu … sözleşmesinin 33 üncü maddesine göre 01.01.2021 tarihindeki işçi ücretinin en düşük taban ücret olan 136,67 TL’den az olması durumunda, ücretin önce 136,67 TL olan taban ücrete yükseltilerek bundan sonra 01.01.2021-30…..2021 tarihleri arasındaki dönem için öngörülen %12 oranında ücret zammının uygulanması gerekir. 2021 yılında … … sözleşmesindeki asgari ücret oranının uygulanması ile bulunan tutarın 136,67 TL olan taban ücretin altında kalması hâlinde ücretin, … … sözleşmesinde kararlaştırılan asgari ücret oranı ile bağlantısının kesildiğini kabul etmek gerekecektir.

5. Somut olayda taraflar arasındaki … … sözleşmesinde kararlaştırılan asgari ücretin yüzde %10 fazlasına ilişkin oran uygulandıktan sonra bulunan tutar, 136,67 TL olan taban ücretinde altında kaldığından işçinin ücretinin … … sözleşmesinde öngörülen asgari ücret fazlası tutarındaki oranla bağının kesildiğinin kabulü ile yalnızca toplu … sözleşmesinde öngörülen ücret zamlarına ilişkin hükümlerin uygulanması gerekirken, hükme esas alınan bilirkişi raporunda 2021 yılında davacıya ödenmesi gereken ücretin tespiti yapılırken ayrıca … … sözleşmesindeki oranın uygulaması hatalı olmuştur. 2022 yılına ilişkin ücret miktarı belirlenirken de toplu … sözleşmesi hükümleri dikkate alınmak suretiyle davacı işçinin 31.12.2021 tarihindeki ücretine ikinci yıl birinci altı ay ücret zammı uygulanmak suretiyle ücretin tespiti gerekirken, 2022 yılındaki aylık asgari ücret miktarına … sözleşmesindeki %10 fazlaya ilişkin oran uygulanarak bu miktarın üzerine ayrıca toplu … sözleşmesinde kararlaştırılan ücret zamlarına ilişkin hükümler uygulanmak suretiyle ücretin tespit edilmiş olması hatalıdır.

6. Diğer yandan, 2018 yılına ilişkin fark alacakların da hatalı tespit edildiği anlaşılmaktadır. Zira emsal dosyalarda işçilere 2018 yılı için ödenen ücret miktarlarına ilişkin Bakanlık uygulamasının hatalı olmadığı anlaşılmakla beraber işbu dosyada 2018 yılı için de fark alacakların hesaplandığı hususu dikkati çekmektedir. Dosya kapsamında yer alan ücret bordrolarının incelenmesinden, İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda davalı Bakanlık tarafından ödendiği kabul edilen ücret miktarlarının bordrolarda yer alan tahakkuklarla uyumlu olmadığı görülmektedir. Örneğin, 2018 yılı Nisan ayı bordrosuna göre günlük ücret 77,89 TL iken bilirkişi tarafından bu ay için günlük 73,87 TL ödendiği kabul edilerek fark ücret tespit edilmiştir. Benzer şekilde 2018 yılı Kasım ayı bordrosuna göre günlük ücret 80,48 TL iken bilirkişi raporunda bu ay için günlük 76,83 TL ödendiği kabul edilerek fark ücret tespit edilmiştir. Dolayısıyla 2018 yılı için ücret bordrolarının yeniden incelenerek davacının bu döneme ilişkin fark alacaklara hak kazanıp kazanmadığı hususunun değerlendirilmesi gerekmektedir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

09.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.