YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/9106
KARAR NO : 2022/13006
KARAR TARİHİ : 20.10.2022

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : … 7. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
MAHKEMESİ : … 20. … Mahkemesi
MAHKEMESİ : … 8. … Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : MENFİ TESPİT

Taraflar arasındaki konfederasyon üyelik aidatının üye sendikadan tahsili istemine ilişkin asıl dava ile menfi tespit istemine ilişkin birleşen davadan dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı asıl davada davalı birleşen davada davacı … vekili ve asıl davada davacı birleşen davada davalı DİSK vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda;
Dosya içeriğine göre asıl davada hüküm altına alınan tutar 30.746,56 TL, birleşen davada reddedilen tutar 14.088,87 TL olup davalı tarafından temyize konu edilen bu miktarın 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibarıyla kesinlik sınırı olan 107.090,00 TL’nin altında kaldığı anlaşılmakla; asıl davada davalı birleşen dosyada davacı … vekilinin temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Asıl davada davacı birleşen davada davalı DİSK vekilinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı vekili dava dilekçesinde; davalı … Otel Lokanta ve Eğlence Yerleri İşçileri Sendikasının (…) 1977 yılında müvekkili konfederasyona kabul edildiğini, davalı Sendikanın 31.07.2010-01.08.2010 tarihinde yapılan olağan genel kurulunda müvekkili konfederasyondan ayrılarak dava dışı Hak-… Konfederasyonu üyeliğine geçme kararı aldığını, 31.07.2010 tarihi itibarıyla davalının müvekkiline 2821 sayılı Sendikalar Kanunu’nun (2821 sayılı Kanun) 23 üncü maddesi, Konfederasyon Tüzüğü’nün 28 inci maddesi hükümleri ve DİSK organ kararlarına göre tahakkuk etmiş ve ödenmemiş 194.269,43 TL konfederasyon üyelik aidatı borcu bulunduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle fazlaya ilişkin dava ve talep hakları saklı kalmak kaydı ile şimdilik 20.000,00 TL konfederasyon aidatı borcunun işletme kredilerine uygulanan en yüksek mevduat faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleşen davada davacı vekili dava dilekçesinde; davalı tarafından Şişli 3. İcra Müdürlüğünün 2009/25634 sayılı dosyası ile 135.127,71 TL asıl alacak olmak üzere toplam 142,342,50 TL üzerinden icra takibi yapıldığını, davacının davalıya herhangi bir aidat borcu bulunmadığını, konfederasyonların aidat almalarının yasal olmadığını, davalının yetkisiz yöneticilerden aldığı ve icra takibine konu ettiği senetlerin geçersiz ve hukuki dayanağı olmayan senetler olduğunu, bu kişilerin davacının yeni yönetimini zora sokmak adına gerçeği yansıtmayan sahte senetler düzenleyip işleme koydurduklarını, davalıya verilen senetlerin de bu senetler olduğunu, davacının davalıya bu kadar borcu bulunmadığını, bu şekilde bir borç ilişkisi gerçekten olsa idi yapılacak ödeme veya verilecek senetlerin MYK kararına bağlanması ve bu senetlerin kayıtlara ve muhasebeye işlenmesi gerektiğini, müvekkili kayıtlarında bu konuda hiç bir belge ve kayıt bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle senetlerin geçersiz sayılarak takibin hem ana para alacağı hem işlemiş ve işleyecek faizler dahil tümüyle iptaline, haciz uygulanan ve davalı yanca tahsil edilen meblağların istirdadına, davalıya borçlu bulunmadıklarının tespiti ile fazlaya ilişkin talep ve dava hakları saklı kalmak kaydı ile şimdilik 10.000,00 TL’nin istirdadına, davalının kötüniyeti sebebi ile aleyhine %40 tazminat hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Asıl davada davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı itirazında bulunduklarını, davanın haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu, müvekkili Sendikanın davacıya herhangi bir aidat borcu bulunmadığını, davalı kayıtlarında gözükmeyen senetler sebebi ile … 8. … Mahkemesinin 2011/204 Esas sayılı dosyası üzerinden menfi tespit ve istirdat davası açıldığını, davacının tüzüğüne göre davalının aidatları üzerinden yapılacak hesaplamada talep edildiği kadar bir aidat borcunun çıkmasının mümkün olmadığını, davacının aidat alma … bulunmadığını, konfederasyonların sendikalardan aidat almalarının yasal olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Birleşen davada davalı vekili cevap dilekçesinde; 142.000,00 TL’lik bononun (gerçekte 135.127,71 TL) davacının 27.02.2009 tarihi itibarıyla davalıya olan aidat borçlarına karşılık olarak 26.02.2009 tarihinde görev başında olan davacı Sendikanın yönetimi tarafından verildiğini, senet bedellerinin süresinde ödenmemesi üzerine yapılan icra takibinde toplam borç miktarının işlemiş faizi ile birlikte 142.342,50 TL’ye ulaştığını, yapılan icra takibine süresi içinde itiraz edilmediğini, takibin kesinleştiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“…Esas dosya açısından ;
Davalı … sendikasının 1977 yılından 31/07/2010 yılına kadar davalı DİSK Konfederasyonu bünyesinde faaliyet gösterdiği, bu tarih itibariyle HAK-… Konfederasyonu üyeliğine geçmeye karar aldığı,
2821 sayılı Sendikalar Kanununun 23. Maddesinin
“Faaliyeti durdurulmayan sendika ve konfederasyonlara üyelerince ödenecek aidatın miktarı tüzüklerinde belirtilir. İşçi sendikasına işçinin ödeyeceği aylık üyelik aidatı tutarı, bir günlük çıplak ücretini geçemez. İşveren sendikasına işverenin ödeyeceği aylık üyelik aidatı tutarı, işyerinde işçilere ödediği bir günlük çıplak ücretleri toplamını geçemez.
“Sendika tüzüklerine, üyelik aidatı dışında, üyelerden başka bir aidat alınacağına ilişkin hükümler konamaz. ” hükmünü içerdiği,
Davacı DİSK tüzüğünün 28/1 . Maddesinde ” üye sendikalardan ayda brüt 1 aylık asgari ücret tutarında tüzel kişilik ödentisine ek olarak aidat ödeyen her üyesi için yasal asgari ücretin 1 günlük tutarını 1/30’u oranında üyelik ödentisi alınır . Yönetim Kurulu Başkanlar Kurulunun onayını alarak bu ödentiyi 1 /10’a kadar yükseltebilir , üyelik ödentisi her ayın 10’unda konfederasyona yatırılır ” maddesinin yer aldığı, 2821 sayılı Kanunun 23. Maddesi ve DİSK Tüzüğünün 28/1. Maddesi gereğince davacı İşçi Konfederasyonunun davalı Sendikada aidat almaya yetkili olduğu, bilirkişi incelemesi sonucunda davalının , davacı Konfederasyona ödenmemiş 30.746,56 TL alacağı olduğu anlaşılmış olmakla dava dilekçesi, ıslah dilekçesi dikkate alınarak bu miktarın davalı … sendikasından alınarak davacı tarafa verilmesine,
Mahkememiz dosyası ile birleşen … 8…. Mahkemesinin 2011/204 esas sayılı davası yönünden;
Mahkememiz dosyası ile birleşen … 8…. Mahkemesinin 2011/204 esas sayılı dava dosyasında bu dosyanın davacısı … sendikasının , davalı tarafça … sendikasına yönelik kambiyo senedine dayalı icra takibinde davacı sendikanın davalıya (DİSK ‘e ) üyelik aidatı borcu bulunmadığından dolayı , borcu bulunmadığının tespitine ve yapılan ödemenin istirdatına yönelik olduğu , birleşen dosyada 2004 yılı Haziran ile 2009 yılı Şubat ayları arasında davacı … sendikasının , davalı DİSK ‘e aidat borcundan dolayı davalı tarafça Şişli 3.İcra Müdürlüğünce kambiyo senedine bağlı olarak icra takibinde bulunduğu, icra takibi sonucunda Şişli 3.İcra Müdürlüğünün 2009/25634 esas sayılı icra dosyasında 135.127,71 TL asıl alacak ve 6.809,41 TL işlemiş faiz ve %0 30 komisyon bedeli olmak üzere 142.342,50 TL alacağın tahsil edildiği, bilirkişi tarafından yapılan hesaplamalarda yukarıda esas dosya açısından anlatıldığı şekilde 2821 sayılı kanunun 23. Maddesi ve davalı Konfederasyon tüzüğünün 28. Maddeleri gereğince davalı sendikanın , davacı sendikadan aidat borcu almaya … olduğu , davacı … tarafından davalı sendikaya 2004 yılı Ocak ayından 2009 yılı Şubat ayları arasında toplam yapılan ödemeler mahsup edildiğinde 14.088,87 TL aidat borcu bulunduğu yapılan bilirkişi incelemesi sonucu anlaşılmakla…” gerekçesiyle asıl davanın kısmen kabulüne, birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Asıl davada davacı birleşen davada davalı vekili istinaf dilekçesinde; asıl dava yönünden alacağın terditli olarak hesaplanmasının açıkça hukuka aykırı olduğu, Konfederasyon Tüzüğü’ne göre dava konusu aidat alacağının tahakkuk ettiği tarihlerde üye sendikalara ait yükümlülüğün, aidatlı her üyesi için asgari ücretin bir günlük tutarının 1/17’si olduğunu, Başkanlar Kurulunun onayı ile Yönetim Kurulu kararı ile 1/17 olarak belirlendiğini ve üye sendikalara 14.01.2009 tarihinde tebliğ edildiğini, birleşen dava yönünden de Konfederasyon üyesi bir sendikanın kanundan ve üyesi bulunduğu konfederasyonun tüzüğünden … aidat yükümlülüğünü süresinde yerine getirmemesi nedeniyle daha önce verdiği bonoların icra takibine konulmasında hukuka aykırı bir yön bulunmadığını, bu nedenlerle birleşen dava yönünden 10.000,00 TL’nin istirdadına karar verilmesinin açıkça hukuka aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Asıl davada davalı birleşen davada davacı vekili istinaf dilekçesinde; yapılan hesaplamada sadece DİSK tarafından bildirilen aidat oranlarının dikkate alındığı, bilfiil toplanan aidat tutarları yerine de yine DİSK’in bildirdiği rakamlara itibar edildiğini, sendikaların konfederasyonlara aidat ödeme yükümlülükleri olmadığı yönündeki itirazlarının dikkate alınmadığını, kabul anlamına gelmemek üzere bilirkişinin asgari ücretin 1/30’u dikkate alınarak yapılması gereken hesaplamasının dahi hatalı olduğunu, hesaplamanın 23.295,88 TL olması gerektiğinin açık olduğunu, birleşen dava bakımından da gerek bilirkişi raporunda gerekse de kararda … Sendikasının menfi tespit ve istirdat bedelinin ne olduğunun da … olarak belirtilmesi gerektiğini, DİSK’in fazla tahsil ettiği bedelin açıkça belirtilmediğini, zamanaşımı itirazının dikkate alınmadığını, her iki dava yönünden de … Sendikasının gerçek toplanan aidat tutarları üzerinden hesaplama yapılmadığını, böylece … Sendikasının alamadığı aidatlar üzerinden DİSK Konfederasyonuna aidat ödemek zorunda kalmış olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“…Davalı … sendikasının 1977 yılından 31/07/2010 yılına kadar davalı DİSK Konfederasyonu bünyesinde faaliyet gösterdiği, bu tarih itibariyle HAK-… Konfederasyonu üyeliğine geçmeye karar aldığı ,
2821 sayılı Sendikalar Kanununun 23. Maddesinin
“Faaliyeti durdurulmayan sendika ve konfederasyonlara üyelerince ödenecek aidatın miktarı tüzüklerinde belirtilir. İşçi sendikasına işçinin ödeyeceği aylık üyelik aidatı tutarı, bir günlük çıplak ücretini geçemez. İşveren sendikasına işverenin ödeyeceği aylık üyelik aidatı tutarı, işyerinde işçilere ödediği bir günlük çıplak ücretleri toplamını geçemez.
“Sendika tüzüklerine, üyelik aidatı dışında, üyelerden başka bir aidat alınacağına ilişkin hükümler konamaz. ” hükmünü içerdiği ,
Davacı DİSK tüzüğünün 28/1 . Maddesinde ” üye sendikalardan ayda brüt 1 aylık asgari ücret tutarında tüzel kişilik ödentisine ek olarak aidat ödeyen her üyesi için yasal asgari ücretin 1 günlük tutarını 1/30’u oranında üyelik ödentisi alınır . Yönetim Kurulu Başkanlar Kurulunun onayını alarak bu ödentiyi 1 /10’a kadar yükseltebilir , üyelik ödentisi her ayın 10’unda konfederasyona yatırılır ” maddesinin yer aldığı, 2821 sayılı Kanunun 23. Maddesi ve DİSK Tüzüğünün 28/1. Maddesi gereğince davacı İşçi Konfederasyonunun davalı Sendikada aidat almaya yetkili olduğu anlaşılmıştır.
İlk derece mahkemesi tarafından asıl dava yönünden 30.746,56 TL alacağının 20.000 TLsinin dava tarihinden kalanının ıslah tarihinden itibarden işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, birleştirilen … 8. … mahkemesinin 2011/204 esas sayılı dava dosyası yönünden açılan davanın kabulüne, 10.000 TLnin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verildiği görülmüştür.
Bilirkişi tarafından yapılan hesaplamaların dosya kapsamı ile uyumlu olduğu ve ilk derece mahkemesi kabulünde isabetsizlik bulunmadığı anlaşılmakla taraf vekillerinin istinaf nedenleri yersiz bulunmuştur. …” gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Taraf vekilleri; istinaf dilekçesinde belirttikleri sebeplerle kararın bozulmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl davada konfederasyon üyelik aidatının üye sendikadan tahsili istemine ilişkin, birleşen davada ise menfi tespit istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Uyuşmazlık tarihinde yürürlükte bulunan mülga 2821 sayılı Kanun’un “Üyelik aidatı” kenar başlıklı 23 üncü maddesi şöyledir:
“Faaliyeti durdurulmayan sendika ve konfederasyonlara üyelerince ödenecek aidatın miktarı tüzüklerinde belirtilir.
İşçi sendikasına işçinin ödeyeceği aylık üyelik aidatı tutarı, bir günlük çıplak ücretini geçemez.
İşveren sendikasına işverenin ödeyeceği aylık üyelik aidatı tutarı, işyerinde işçilere ödediği bir günlük çıplak ücretleri toplamını geçemez.
Sendika tüzüklerine, üyelik aidatı dışında, üyelerden başka bir aidat alınacağına ilişkin hükümler konamaz.”
2. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Tüzüğü’nün 28 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Üye sendikalardan ayda, brüt bir aylık asgari ücret tutarında tüzel kişilik ödentisine ek olarak, aidat ödeyen her üyesi için yasal asgari ücretin bir günlük tutarının, 1/30′ u oranında üyelik ödentisi alınır. Yönetim Kurulu, Başkanlar Kurulu’nun onayını alarak bu ödentiyi 1/10′ a kadar yükseltebilir. Üyelik ödentisi her ayın 10′ unda Konfederasyona yatırılır.”
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre asıl davada davacı birleşen davada davalı DİSK vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelere göre DİSK Yönetim Kurulunun 05.01.2009 tarih ve 16 sayılı kararıyla; 01.01.2009 tarihinden itibaren üye sendikanın aidat ödeyen her üyesi için yasal asgari ücretin bir günlük tutarının 1/30’u olan oranın, 1/17 olarak belirlendiği ve alınan bu kararın Tüzüğün 28 inci maddesindeki yetki dâhilinde olduğu anlaşılmaktadır. Bu itibarla, 01.01.2009 tarihinden itibaren üye sendikadan ayda brüt bir aylık asgari ücret tutarında tüzel kişilik ödentisine ek olarak, aidat ödeyen her üye için yasal asgari ücretin bir günlük tutarının, 1/17’si oranında üyelik ödentisi alınacağı gözetilerek hesaplama yapılmalıdır.
3. Davacı DİSK vekili temyizinde, esas davada Mart 2009 dönemindeki üye sayısı 1.223 iken birleşen davada Şubat 2009 dönemindeki üye sayısının 456 olmasının kabul edilebilecek bir fark olmadığını, davalı Sendikanın üye sayısının 1200’ün altına düşmeyen bir sendika olduğunu … sürmektedir. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda Mart 2009 dönemindeki üye sayısı 1.223 iken, Şubat 2009 dönemindeki üye sayısının 456 olduğu görülmektedir. Bu açıklamalara göre, bilirkişiden işçi isimlerini de gösterir şekilde denetime elverişli ek rapor alınmak suretiyle … Sendikasının aidat ödeyen üye sayısının duraksamaya yer vermeyecek şekilde tespiti ve oluşacak sonuca göre yeniden değerlendirme yapılması gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Asıl Davada Davalı Birleşen Davada Davacı … Vekili Temyizi Yönünden
… vekilinin temyiz dilekçesinin miktardan REDDİNE,
B. Asıl Davada Davacı Birleşen Davada Davalı DİSK Vekili Temyizi Yönünden
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.