YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/8264
KARAR NO : 2022/9138
KARAR TARİHİ : 14.09.2022

MAHKEMESİ :… Mahkemesi

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen işkoluna itiraz davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece … Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; mahkemenin yetkisizliğine karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararı davacı … davalı Şirket vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Sendikanın davalı Systemair Hsk Havalandırma Endüstri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketine ait “Metal” işkolunda bulunan işyerlerinde örgütlendiği, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’un (6356 sayılı Kanun) 42 nci maddesi uyarınca 07.10.2020 tarihinde yetki tespiti için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na başvurduğu ve davalı Bakanlığın 09.10.2020 tarihli ve 74038328-553,02- E.2306924 sayılı yetki tespit yazısıyla davacı Sendikanın başvuru tarihi itibarıyla işyerinde çalışan işçilerin çoğunluğunun üyeliğini sağladığını tespit edildiğini, yetki yazısının tebliğini takiben davalı işveren daha önce “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” ve “İnşaat” işkollarında bildirdiği işyerleri için Bakanlığa başvuruda bulunarak işkolu tespit talebinde bulunulduğunu, işverenin bu talebi ile davacı Sendikanın işyerinde toplu … sözleşmesi bağıtlamasını engellemeyi ve işyerindeki örgütlülüğü zayıflatmayı amaçladığını iddia ederek davalı … Bakanlığının 30…..2021 tarihli ve 31527 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/109 sayılı işkolu tespit kararının iptali ile 1207247.034, 1116967.006, 1588584.035, 1201436.001 sicil numaralı işyerlerinin İşkolları Yönctmeliği’nin 10. sıra numaralı “Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” işkolunda, 104053.054 sicil ve 1269990.006 sicil numaralı işyerlerinin ise 13. sıra numaralı “İnşaat” işkolunda kurulu olduğuna karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; Systemair HSK Havalandırma Endüstri San. ve Tic. A.Ş. unvanlı işverenliğin teftişe konu işyerinde davalı Bakanlıkça yapılan inceleme sonucu düzenlenen raporda; 1116967.006, 1588584.035 ve 1201436.001 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı satış ofisi işyerlerinde işverenlikçe fabrika işyerinde üretilen ürünlerin satışının, 1104053.054 ve 1269990.006 SGK sicil numaralı işyerlerinde montajının, 1207247.034 SGK sicil numaralı işyerinde satış sonrası montaj (yönlendirme), servis, … ile finans ve muhasebe hizmetlerinin yürütüldüğünü, fabrika işyeri (1123435.041 SGK sicil numaralı havalandırma sistemlerinin üretiminin yapıldığı) ile diğer işyerlerinin havalandırma sistemi ürünlerinin üretim ve satış sonrası işlemlerini yerine getirmek üzere bir arada örgütlendiğini, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 12 sıra numaralı “Metal” işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, davalı Bakanlıkça usul ve hukuka uygun olarak tesis edilen dava konusu işlemin iptalini gerektirecek bir husus bulunmadığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.

2.Davalı Şirketi vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Şirket Systemair Hsk Havalandırma End. San. Tic. A.Ş.’nin faaliyet alanını iklimlendirme cihazlarının üretim, montaj, satışı ile satış sonrası süpervizörlük, devreye alım, bakım ve servis hizmetleri oluşturduğunu, bu kapsamda Şirketin, üretim ve montaj işlerini, Dilovası/… adresinde kain fabrikasında icra ettiğini ve fabrikasında üretilen ürünlere ilişkin pazarlama, satış ve satış sonrası destek hizmetlerini … , … ,… , … ofislerinden yapmakta olduğunu, ülkemizde son dönemdeki büyük şehir hastaneleri projelerinin tamamına yakınında davalı Şirketin iklimlendirme cihazlarının kullanıldığını, işkolunun tespitine yönelik davalı Bakanlığa başvuru yapıldığını, başvuru neticesinde değerlendirme için işyerine gelen müfettişçe incelemeler ve keşif yapıldığını, müfettiş tarafından resen seçilen çalışanların dinlendiğini, yapılan kapsamlı ve titiz araştırma neticesinde Bakanlıkça bu kararın verildiğini, başvuru kapsamında işyerinin tek bir işyeri niteliğinde olduğundan müvekkiline ait tüm işyerlerinin aynı “Metal” işkolunda tespitinin gerçekleştiğini, işyerinde üretilen mal ve hizmetin birden fazla işkolunu ilgilendirmesi hâlinde, ağırlıklı işin ne olduğunun tespiti gerektiğini, asıl … tespit edildikten sonra, işyerinin hangi işkoluna girdiği bu tespite göre belirlenmesi ve yardımcı işlerin de bu işkolundan sayılması gerektiğini, …’un Şişli ilçesindeki işyerinin, davalı Şirketin üstlendiği fonksiyon ve verdiği hizmet ile nitelik yönünden Dilovası’nda bulunan işyeri dâhil diğer tüm işyerleri ile doğrudan bağlı olup asıl işin ayrılmaz parçasını oluşturmakta olduğunu, bir kısım departman çalışanlarının ayın bir dönemini fabrikada, ayın belli bir dönemi ise … ofiste geçirmekte olduğunu, davalıya ait bu lokasyonlarda da aynı çalışanlar değişik zamanlarda … yaptıkları olduğunu, davalı Şirket işyerleri bu kapsamda bir bütünlük arz ettiğinden Çalışma Bakanlığı’nın 30…..2021 tarih ve 31527 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2021/109 sayılı işkolu tespiti kararının hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 03.09.2021 tarihli ve 2021/672 Esas, 2021/672 Karar sayılı kararıyla işkolu tespitine itiraz davalarında, işyerinin bulunduğu yer … mahkemesinin kesin yetkili olduğu, davalı işveren tarafından “ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” ve “inşaat” işkollarında bildirdiği işyerlerinin ticaret sicil kayıtlarından yapılan incelemesinde, sicil numarasının 104053.054 olan işyeri adresinin … olduğunun görüldüğü gerekçesiyle,
“1-Mahkememizin YETKİSİZLİĞİNE
2-Kararın HMK’nın 20. maddesi gereğince süresi içinde kanun yoluna başvurulmayarak kesinleşmiş ise kararın kesinleştiği tarihten; kanun yoluna başvurulmuşsa bu başvurunun reddi kararının tebliğ tarihinden itibaren 2 hafta içinde taraflardan birinin mahkememize müracaatı halinde, dosyanın görevli ve yetkili olan mahkemesi olan … Nöbetçi … Mahkemelerine gönderilmesine, bu süre içerisinde müracaat olmaması halinde davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesine,” karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile işkolu tespitine itiraz davalarının işyerinin bulunduğu yer … mahkemesinde görülmesi gerektiğinden, Mahkemece yetkisizlik kararı verilerek dosyanın davaya konu işyerinin bulunduğu yer olan … … Mahkemesine gönderilmesine karar verilmesinin isabetli olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizin 09.02.2022 tarihli ve 2022/431 Esas, 2022/1510 Karar sayılı ilâmı ile İlk Derece Mahkemesi tarafından tarafların hukuki dinlenilme hakkını ihlal eder şekilde, ön inceleme duruşması icra edilmeksizin dosya üzerinden yetkisizlik kararı verilmesinin isabetsiz olduğu gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.

B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile işkolu tespitine itiraz davalarında, işyerinin bulunduğu yer … mahkemesinin kesin yetkili olduğu, … SGK’ya yazılan müzekkere cevabında, işyeri sicil ve tescil kaydında, … yazı cevabı ekinde bulunan CD (compact disc) içerisindeki dosyada 104053.054 numaralı işyerinin adresinin Arabacılar Mahallesi, Mehmet Akif Ersoy Caddesi No:8/2 Serdivan/… olduğu, dava dilekçesinde de işyerinin adresinin … olarak bildirildiğinin tespit edildiği gerekçesiyle Mahkemenin yetkisizliğine karar verilmiştir.

VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı … davalı Şirket vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde; işletme merkezi Şişli/… adresinde olduğundan yetkili mahkemenin … … Mahkemeleri olduğunu, ayrıca bağlı işyeri iddalarının bulunması karşısında tefrik kararının hatalı olduğunu, bu tefrik kararının usul ekonomisine aykırı olduğu gibi sağlıklı çözüm için de yerinde olmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.

2.Davalı Şirket vekili temyiz dilekçesinde; işkolu tespitine konu işyeri ayrı ve bağımsız olmadığından davanın Şirketin merkez adresindeki yetkili mahkeme üzerinden görülmesinin gerektiği ve bunun usul ekonomisi açısından zorunlu olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un “Kuruluş serbestisi” kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) … Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
…”

2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”

3. 6356 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu … artık asıl işveren yönünden yardımcı … olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl … kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”

4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.

(2) Yeni bir toplu … sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu … sözleşmesini etkilemez.”

5.19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”

3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı … davalı Şirket vekillerinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

14.09.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.