YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/12660
KARAR NO : 2023/11264
KARAR TARİHİ : 10.07.2023

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2085 E., 2022/2514 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 34. … Mahkemesi
SAYISI : 2020/187 E., 2022/53 K.

Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı işverenin yurt dışında bulunan Kuveyt Havalimanı inşaatı işyerinde kalıpçı ustası olarak çalıştığını, ücretinin net 600,00 Kuveyt Dinarı (KWD) olduğu, … sözleşmesinin davalı işveren tarafından haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğini, kıdem ve ihbar tazminatının ödenmediğini, müvekkilinin haftanın 7 günü … bayram ve genel tatil günleri dâhil ….00-19.30 saatleri arasında çalıştığını, işverence müvekkiline … sözleşmesinin devamı sırasında işçilik alacaklarının ödeneceği vaadiyle içeriğini bilmediği birçok evrak imzalatıldığını beyanla kıdem ve ihbar tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili, … bayram ve genel tatil ücret alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davacının müvekkili nezdinde çalışmadığından davanın husumetten reddine karar verilmesi gerektiğini, taraflar Kuveyt mevzuatına tâbi olduğundan davada uygulanması gereken hukukun Kuveyt hukuku olduğunu, istifa eden davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, davacının çalışma gün ve saatlerine ilişkin iddialarının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, müvekkili işyerinde her işçiye haftada bir gün izin kullandırılmakta olduğunu, çalışma yapıldığı takdirde bunun bordrolarda gösterilerek ödendiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Şirketin internet tanıtım sayfasında yapılan işlerin anlatıldığı, Kuveyt Uluslararası Havalimanı Terminal II Projesinin davalı Şirket tarafından yürütüldüğü, davalı işveren tarafından sunulan kayıtlarda davacının çalıştırıldığı projenin Kuveyt Havalimanı inşaatı işi olduğu, dava dışı … İnşaat Kuwait SPC işveren olarak gösterilmiş ise de tanık beyanları ve kesinleşen emsal dosyalardan bu Şirketin davalı Şirket ile arasında organik bağ bulunduğu, taraflar arasında düzenlenen … sözleşmesinde Kuveyt hukukunun uygulanacağı kararlaştırılmış ise de … sözleşmesinin İngilizce ve Arapça olarak düzenlendiği, davacı işçinin bu iki yabancı dilden birisini bildiğinin işverence ispat edilemediği, bu nedenle … sözleşmesindeki hukuk seçimine ilişkin anlaşmanın işçiyi bağlamayacağı gerekçe gösterilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının Kuveyt’te kurulu bulunan dava dışı … İnşaat Kuweit SPC şirketinin işçisi olduğundan kendilerine husumet yöneltilemeyeceğini, uygulanması gereken hukukun davacının çalıştığı ülke olan Kuveyt hukuku olması gerektiğini, davacının haklı sebeple işten ayrılmadığını, … sözleşmesinin istifa ile sona erdiğini, davacının kıdem süresinin kesintisiz çalışma şeklinde olduğu kabulünün hatalı olduğunu, menfaat birliği içindeki tanık beyanlarına itibar edilmesinin hatalı olduğunu, çalışmaların Kuveyt Çalışma Bakanlığı kontrolünde yapıldığını, işçilik ücretlerinin ödenip ödenmediğinin Bakanlıktan sorulması gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını ve davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı işçinin davalının Kuveyt’te bulunan şantiyesinde kalıp ustası olarak 473 KWD ücret ile çalıştığı, davacıdan istifa dilekçesinin fesih sonrası ve yurda dönüş baskısı ile alındığı değerlendirilerek … sözleşmesinin işverence haksız olarak feshedildiği, davacının fazla çalışma, hafta tatili ile … bayram ve genel tatil çalışması yaptığının tanık delili ile ispatlandığı, taraflar arasında imzalanan … sözleşmesinin İngilizce ve Arapça olarak düzenlendiği, sözleşmede Kuveyt hukukunun uygulanacağı kararlaştırılmış ise de işçinin bu iki yabancı dilden birisini bildiği işverence ispat edilemediğinden … sözleşmesindeki hukuk seçimine ilişkin düzenlemenin işçiyi bağlamayacağı ve uyuşmazlıkta … hukukunun uygulanmasında bir hata bulunmadığı gerekçe gösterilerek başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; davacının mutad işyerinin Kuveyt’te olduğunu ve dava konusu uyuşmazlığa uygulanması gereken hukukun Kuveyt hukuku olduğunu, menfaat birliği içindeki tanık beyanlarına dayanılarak dava konusu alacaklara hükmedilmesinin yerinde olmadığını, yemek ve barınma yardımının hukuki dayanağı olmadığını, davacının istifa ettiğini, yurt dışında bulunan davalı tanıklarının dinlenilmesi amacıyla Mahkemeden soru kağıdı gönderilmesi talep edildiği hâlde bu talebin değerlendirilmediğini, … bayram ve genel tatil günlerinin hatalı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, … sözleşmesine uygulanacak hukuk, hizmet süresi, dava konusu alacakların ispatı ile … sözleşmesinin tazminatı gerektirecek şekilde son bulup bulmadığı noktalarında toplanmaktadır.

2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.

2. Anayasa’nın 90 ıncı maddesinin son fıkrası da şöyledir:
“Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (Ek cümle: 7/5/2004-5170/7 md.) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.”

3.  30 Mart 2008 tarihinde …’da imzalanan ve 21.01.2010 tarihli ve 5949 sayılı Kanunla onaylanması uygun bulunan … Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuveyt Devleti Hükümeti Arasında İşgücü Değişimi Hakkında Anlaşma’nın (Anlaşma) 8 inci maddesi şöyledir;
” İşçiler ve işverenler arasındaki uyuşmazlıkların giderilmesinde ilgili hükümetin yetkili makamları kendi yasa, kural ve düzenlemelerine göre uyuşmazlığın dostane çözümü için çalışır.
Dostane … çabalarının başarılı olamaması halinde, uyuşmazlık, istihdam eden ülkenin yasaları uyarınca çözümlenmek üzere yetkili mahkemeye taşınır.”

4. Dairemizin 24.05.2023 tarihli ve 2023/1122 Esas, 2023/7668 Karar; 28.02.2023 tarihli ve 2022/18744 Esas, 2023/3076 Karar; 20…..2022 tarihli ve 2022/7280 Esas, 2022/8049 Karar sayılı kararları.

3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta davacı işçi; davalının yurt dışında bulunan şantiyesinde çalıştığını, ücretinin KWD olarak ödendiğini ileri sürerek ödenmeyen feshe bağlı alacakları ile fazla çalışma, hafta tatili, … bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının hüküm altına alınmasını istemiş; davalı işveren ise davacının yurt dışı şantiyesinde çalışması sebebiyle uyuşmazlığın yabancı hukuka göre çözümlenmesi gerektiğini savunmuştur. İlk Derece Mahkemesince, davalı vekilinin bu savunmasına değer verilmeksizin uyuşmazlığa … hukuku uygulanmak suretiyle yargılama sonuçlandırılmış ve istinaf kanun yolu incelemesinde de davalının bu yöndeki istinaf başvurusu; … hukukunun olaya uygulanmasında isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle reddedilmiştir. Ne var ki varılan sonuç, dosya kapsamına uygun düşmemiştir.

2. Tarafların hukuk seçimi anlaşması yapmadıkları veya yapılan hukuk seçimi anlaşmasının geçersiz olduğu dönemde … sözleşmesine, kural olarak işçinin işini mutad olarak yaptığı işyeri hukukunun uygulanması gerektiği 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un (5718 sayılı Kanun) 27 nci maddesinin ikinci fıkrasında genel bir kural olarak düzenlenmiştir. Burada yetkili kılınan hukuk, işçinin işini fiilen yerine getirdiği yer ülke hukukudur. Mutad işyeri hukuku, karakteristik edimin ifa yeri hukuku olarak … sözleşmesiyle en sıkı ilişkili olan hukuktur. 5718 sayılı Kanun’un 27 nci maddesinin dördüncü fıkrasında düzenlenen daha sıkı ilişkili hukuk ise bir istisna hükmü olup bu hükmün … sözleşmelerinde dar yorumlanması gerekir (… Şahin, … … Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk, …, 2021, s. 74, 89).

3. Anayasanın 90 ıncı maddesinin son fıkrasında usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmaların kanun hükmünde olduğu, bunlar hakkında anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamayacağı, temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümlerinin esas alınacağı ifade edilmiştir. Bu bağlamda öncelikle ülkemiz ile Kuveyt Devleti arasında yapılan Anlaşma hükümlerinin gözetilmesi gerekir.

4. Her ne kadar taraflar arasında imzalanan … sözleşmesindeki hukuk seçimi anlaşmasının yabancı dilde düzenlendiği ve davacı işçinin yabancı dil bildiğinin işverence ispat edilemediği gerekçesi ile geçerli olmadığı sonucuna ulaşılmasında isabetsizlik yoksa da somut uyuşmazlıkta uygulanması gereken söz konusu Anlaşma’nın 8 inci maddesi hükmü uyarınca;  işçi ile işveren arasındaki uyuşmazlığın çalışılan ülke hukukuna göre çözümleneceğinin kararlaştırıldığı, buna göre uyuşmazlığa çalışılan ülke olan Kuveyt hukukunun uygulanması gerektiğinin düşünülmemesi hatalıdır.

5. Kaldı ki somut olayda davalı işverenin yurt dışı şantiyesinde çalıştırılmak üzere istihdam edilen davacı işçi Kuveyt ülkesinde bulunan davalıya ait işyerinde çalışmıştır. Davacı tarafından … görme edimi fiilen söz konusu ülkede yerine getirilmiş olup ilgili dönemde mutad işyerinin de işçinin işini fiilen yaptığı Kuveyt olduğu sabittir. Davacıya çalıştığı bu dönemlerde ücreti de KWD olarak ödenmiştir. Daha sıkı ilişkili hukukun tespitinde sadece işçi ve işverenin … olması … başına belirleyici kriter kabul edilemez. Hukuk seçimi anlaşması bulunmayan ve daha sıkı ilişkili hukukun … hukuku olmadığı anlaşılan uyuşmazlığa mutad işyeri hukukunun uygulanması gerektiğinin düşünülmemesi de isabetli olmayıp tüm bu hususlar dikkate alındığında taraflar arasındaki uyuşmazlığa … Cumhuriyeti Hükümeti ile Kuveyt Devleti Hükümeti Arasında İşgücü Değişimi Hakkında Anlaşma’nın 8 inci maddesi uyarınca Kuveyt hukuku uygulanması gerekmektedir. Hâl böyle olunca, uzman bir bilirkişiden de denetime elverişli rapor alınmak suretiyle dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek dava konusu alacaklar hakkında bir karar verilmesi gerekmektedir. Bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup kararın bu sebeple bozulması gerekmiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,

Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

10.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.