YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/12199
KARAR NO : 2022/13196
KARAR TARİHİ : 26.10.2022

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : … 6. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : … 2. … Mahkemesi

Taraflar arasındaki tespit ve alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 29.05.2018 tarihli ve 2016/1452 Esas, 2018/576 Karar sayılı kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiş; bu kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin ….10.2020 tarihli ve 2018/4224 Esas, 2020/1986 Karar sayılı kararı ile uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmadığı gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesinin gönderme kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Kararın davacı ve davalı tarafça istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalının başvurusunun esastan reddine; davacının başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı …Ş.(…) tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalının … Termik Santralinde alt işverenler bünyesinde 2010 yılında çalışmaya başladığını, davalının asıl işi elektrik üretim işinde kömür … sahasında bant temizleme ve vagon açma işinde … bakım ve kulelerde gözlemci olarak çalıştığını, … sözleşmesinin 12.01.2015 tarihinde haksız olarak sona erdirildiğini, davalının alt işveren firmalarla muvazaalı sözleşme yaparak davacıyı bu firmalarda çalışıyor gösterildiğini iddia ederek davacının baştan itibaren davalının asıl işçisi olduğunun tespiti ile ihbar ve kıdem tazminatı, ücret farkı, ikramiye, ilave tediye, … güçlüğü tazminatı ile yıllık izin ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; husumet itirazı ile zamanaşımı def’inde bulunmak suretiyle Kurumun ihale makamı olduğunu, muvazaa iddiasının kabul edilemeyeceğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının davalı asıl işveren … bünyesinde farklı alt işveren şirketlere bağlı olarak 2010 yılında temizlik işçisi olarak çalışmaya başladığı, davalı …’ın asıl işveren olduğu, alt işverenlerin ise sürekli olarak değiştiği hâlde davacının kesintisiz olarak aynı işyerinde çalışmaya devam ettiği, davacının çalıştığı şirketler ile … Şirketi arasındaki sözleşmelerin muvazaalı olduğu, işyerinin 31.12.2014 tarihinden özelleştirme sonucu dava dışı … Termik Santrali A.Ş.’ye (… A.Ş) devredildiği, özelleştirme öncesi son alt işveren Şirket tarafından davacının 12.01.2015 tarihinde çıkışının yapıldığı, ancak hemen 2 gün sonra 14.01.2015 tarihinde işyerini devralan yeni işveren … A.Ş alt işvereni … Grup Şirketi tarafından tekrar işe girişinin yapıldığı, çalışmasının kesintisiz olarak devam ettiği, talep edilen kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık izin alacaklarının feshe bağlı haklardan olduğu, davacının iddia ettiği gibi 12.01.2015 tarihinde, yani özelleştirme sonucu … sözleşmesinin feshedilmediği anlaşılmakla feshe bağlı haklara ilişkin taleplerinin reddine, davalı … ile yükleniciler arasındaki hukuki ilişkinin muvazaalı olduğu kabul edildiği, toplu … sözleşmesine dayalı ikramiye ve … güçlüğü tazminatı talebine ilişkin olarak davacı sendika üyesi olmadığı, dayanışma aidatı ödediğine dair belge dosya içinde bulunmadığından toplu … sözleşmesinden kaynaklı bu haklardan davacının yararlanmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinafa başvuru dilekçesinde; kabul edilen ücret farkı ve ilave tediye alacağına belirsiz alacak davası olması nedeniyle dava tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerekirken kanuna ve hukuka aykırı olarak dava ve ıslah tarihinden faize hükmedilmesinin hatalı olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
2.Davalı vekili istinafa başvuru dilekçesinde; muvazaa kabulünün ve ihale ile anahtar teslimi işin verilmesi sebebiyle asıl işveren kabulünün dahi hatalı olduğunu, Kurumun asıl işi olan elektrik üretmek ve satışını yapmanın dışında herhangi bir mal ya da hizmet alımına yahut yapım işine ihtiyacı olması hâlinde bunları serbestçe piyasadan temin edemeyeceğini, İktisadi Devlet Teşekkülü olması nedeniyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na (4734 sayılı Kanun) tabi olduğunu, dolayısıyla Teşekkülün başkalarına yaptırdığı işlerde ihale makamı olduğunu, buna rağmen muvazaa iddiasının kabulü ile ihale makamı konumunda olan Teşekkülün mevcut ilişkide asıl işveren olarak nitelendirilerek talep olunan alacak kalemlerinden sorumluluğuna gidilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalının çalıştığı … Termik Santralinde elektrik üretim işinde kömür … sahasında bant temizleme ve vagon açma işinin hizmet alımı suretiyle yapılmasının muvazaalı olduğunun kesinleşmiş yargı kararları ile … olduğu, bu konudaki Mahkeme kararının isabetli olduğu, davanın belirsiz alacak davası olarak açılmış olması sebebiyle tüm alacağa dava tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerekirken dava ve ıslah tarihinden faize hükmedilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun faiz başlangıcı yönünden kabulüyle İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde istinaf dilekçesinde … sürdüğü hususları tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Taraflar arasında davacının çalıştığı dava dışı işverenler ile davalı arasındaki asıl işveren-alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı ve muvazaaya dayanıp dayanmadığı, davacının talep ettiği alacakların hesabına esas alınması gereken ücretin tespiti noktasında uyuşmazlık bulunmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu … Sözleşmesi Kanunu’nun 39 uncu maddesi, 4857 sayılı … Kanunu.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2.Davacının toplu … sözleşmesinin tarafı olan sendikaya üyeliği veya dayanışma aidatı ödeyerek faydalanma talebi bulunmadığından, toplu … sözleşmesinden yararlanması olanaklı değildir. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davalı … tarafından sunulan ücret bordrolarına göre davacının günlük çıplak ücretinin tespitinde emsal işçi olarak sendikalı büro işçisi …’nin ücretinin esas alındığı ve dava konusu alacakların buna göre hesaplandığı anlaşılmıştır. Davalı tarafından emsal olarak bildirilen işçinin sendika üyesi olması karşısında davacı için emsal olamayacağı açıktır. Bu itibarla, davalı işverene ait işyerinde davacı ile aynı işi yapan ve sendika üyesi olmayan emsal işçi olup olmadığı belirlenerek emsal işçi olması hâlinde ücret farkı ve ilave tediye alacakları emsal işçi ücretine göre hesaplanıp hüküm altına alınmalı; sendikalı olmayan emsal işçi bulunmadığının anlaşılması hâlinde ise davalı ile ihbar olunanlar arasındaki sözleşme ve şartnamelerde işçiye ödenecek ücretin belirlenmiş olması ya da işçiyle yapılan bireysel … sözleşmesinde ücretin gösterilmiş olması hâlinde bu ücrete göre ücret farkı ve ilave tediye alacağı hesaplanarak hüküm altına alınmalıdır. Böyle bir tespit yapılamadığı takdirde ücret farkı talebi reddedilerek davacının almakta olduğu ücreti üzerinden hesaplanacak ilave tediye alacağının tahsiline karar verilmelidir. Eksik incelemeyle karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.