YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/4322
KARAR NO : 2021/9349
KARAR TARİHİ : 20.05.2021

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : … 6. Hukuk Dairesi
ASIL DAVA
İLK DERECE MAHKEMESİ : … 2. İş Mahkemesi

DAVA TÜRÜ : İŞKOLU TESPİTİNE İTİRAZ

2.BİRLEŞEN DAVA
MAHKEMESİ : … 2. İş Mahkemesi

DAVA TÜRÜ : İŞKOLU TESPİTİNE İTİRAZ

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalı … vekili tarafından istenilmekle, temyiz talebinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Asıl davada davacı … A.Ş. vekili dava dilekçesi ile özetle; … tarafından 19/12/2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2017/50 sayılı işkolu tespit kararının iptali ile (1061154) sicil numaralı işyerinin “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkolunda, (1210373) sicil numaralı işyerinin “İnşaat” işkolunda, (1210374) sicil numaralı işyerinin “Metal” işkolunda, (1210450) sicil numaralı işyerinin “İnşaat” işkolunda, (1210348) sicil numaralı işyerinin “Genel işler” işkolunda, (1210347) sicil numaralı işyerinin “Basın, yayın ve gazetecilik” işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Birinci birleşen davada davacı … Sendikası vekili dava dilekçesi ile özetle; … tarafından 19/12/2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2017/50 sayılı işkolu tespit kararının iptali ile (1210349) sicil numaralı işyerinin “Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç” işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
İkinci birleşen davada da davacı … A.Ş. vekili dava dilekçesi ile özetle; … tarafından 19/12/2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2017/50 sayılı işkolu tespit kararının iptali ile (1061154) sicil numaralı işyerinin “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkolunda, (1210373) sicil numaralı işyerinin “İnşaat” işkolunda, (1210374) sicil numaralı işyerinin “Metal” işkolunda, (1210450) sicil numaralı işyerinin “İnşaat” işkolunda, (1210348) sicil numaralı işyerinin “Genel işler” işkolunda, (1210347) sicil numaralı işyerinin “Basın, yayın ve gazetecilik” işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Cevap veren davalılar, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, asıl davanın kısmen kabulü ile “Davacının 1061154.042 SGK sicil nolu işyerine ilişkin işkolu tespit kararının iptali ve işyerinin “10.Ticaret, Büro, Eğitim ve Güzel Sanatlar” iş kolunda ve “70.22.01 işletme ve diğer idari danışmanlık faaliyetleri” nace koduyla faaliyet gösterdiğinin tespitine” karar verilmiş, asıl ve birleşen davalardaki diğer talepler reddedilmiştir.
İstinaf başvurusu:
İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı davacı vekili ile davalılar … vekili ve … vekili istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi Kararının Özeti:
Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Temyiz:
Bölge Adliye Mahkemesinin kararına karşı davalı … vekili temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
Gerekçe:
Taraflar arasındaki uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraza ilişkindir.
Türk toplu iş hukukundaki normatif düzenlemelerde işkolu kavramı önemli bir yer tutmaktadır. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesine göre, sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunurlar. İşkolunun belirlenmesi konusunu düzenleyen 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesine göre, işkolu tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılacaktır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılan tespit ile ilgili kararın Resmi Gazete’de yayımlanmasını müteakip, bu tespite karşı ilgililer, onbeş gün içinde dava açabilir. Belirtilen süre hak düşürücüdür.
6356 sayılı Kanun’un 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre, işkolları, Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasına göre ise, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır. Yine aynı maddede, bir işkoluna giren işlerin neler olacağının, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak, yönetmelikle düzenleneceği belirtilmiştir.
İşkolu kavramı sendikaların faaliyet alanlarını belirleyen temel bir öğedir. Birbirine benzer işler bir hukuki kalıp altında toplu iş hukukuna sunulmaktadır.
İşkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağı normatif düzenlemelerin tartışmasız bir sonucudur. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2 nci maddesinin gerekçesinde, işyeri, teknik bir amaca, diğer bir deyişle mal ve hizmet üretimine yönelik ve değişik unsurlardan meydana gelen bir birim olarak belirtilmiştir. İşyerinin sınırlarının saptanmasında “işyerine bağlı yerler” ile “eklentiler” ve “araçların” bir birim kapsamında oldukları belirtildikten sonra özellikle bir işyerinin mal ve hizmet üretimi için ayrı bir alanı da kullanması halinde bunların tek işyeri mi yoksa birbirinden bağımsız işyerleri mi sayılacağı konusunda “amaçta birlik”, aynı teknik amaca bağlı olarak üretimde bulunma, nitelik yönünden bağlılık ile “yönetimde birlik”, aynı yönetim altında örgütlenmiş olma koşullarının aranacağı düzenlenmiştir.
İşyeri kavramının unsurları da nazara alındığında, teknik amaç doğrultusunda yapılan işin niteliğine göre işkolunun belirlenmesi gerektiği ifade edilebilir. Bununla birlikte, aynı işyerinde farklı nitelikte mal veya hizmet üretimlerinin söz konusu olması durumunda, birden fazla teknik amaç mevcut olabilir. Bu ihtimalde, işyerinde yürütülen faaliyet kapsamındaki ağırlıklı işin niteliğine göre işkolunun tespit edilmesi gerekmektedir (TUNCAY, A. Can/SAVAŞ KUTSAL, Burcu: Toplu İş Hukuku, … 2015, s.41; SUR, Melda: İş Hukuku Toplu İlişkiler, … 2017, s.88).
Bu genel açıklamalar ışığında temyiz itirazları değerlendirilmelidir.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, işkolu tespit kararı ile asıl ve birleşen davaların içeriğine göre birden fazla işyerine ilişkin verilen işkolu tespit kararı dava konusu yapılmış ise de, sadece (1061154) sicil numaralı birim temyiz konusu olduğundan, sadece anılan işyerine münhasır olarak temyiz incelemesi gerçekleştirilecektir.
Somut uyuşmazlıkta; … tarafından 19/12/2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre “… A.Ş.’de Bakanlığımızca yapılan incelemede; Evrenköy Cad. No:11 Selçuklu/… adresindeki 1209946.042 ve 1061154.042 SGK sicil no’lu işyerinde boru üretimi de dahil olmak üzere işverenliğe ait farklı adreslerde yürütülen faaliyetlere ilişkin büro yönetim işleri ve altyapı için boru üretiminin yapıldığı, boruların doğalgaz, atık su, temiz su ve kanalizasyonlarda kullanıldığı, boruların hammaddesinin ağırlığının siyah hammadde, sarı hammadde, PPRC, Pert Pex hammadde gibi plastikten oluştuğu, işyerindeki ağırlıklı olarak yürütülen faaliyetin alt yapı boru üretiminde olduğu, bu nedenle yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliğinin 04 sıra numaralı “Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç” işkolunda yer aldığına dair işkolu tespit kararı verilmiştir.
Mahkemece (1061154) sicil numaralı birimin “Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar” işkolunda yer aldığına dair karar verilmiş ve bu karara yönelik olarak Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusu esastan reddedilmiş ise de, karar dosya içeriğine uygun düşmemektedir.
İş müfettişinin mahallinde yapmış olduğu tespitlere göre, temyiz konusu (1061154) sicil numaralı birimde işverenliğin insan kaynakları, muhasebe, finans ve yönetim işleri yürütülmektedir. Bilirkişi raporundaki tespitler de aynı yöndedir. Bu tespitlere göre, (1061154) sicil numaralı birimde yürütülen faaliyetlerin niteliği itibariyle asıl işe yardımcı iş olarak değerlendirilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır” düzenlemesi yer almaktadır. İşkolları Yönetmeliği’nin 3 üncü maddesi de aynı doğrultudadır.
Açıklanan bu maddi ve hukuki olgulara göre, işverenliğe ait işyerlerinde yürütülen faaliyet dikkate alındığında ağırlıklı işin “Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç” işkolunda yer aldığı açık olduğundan, (1061154) sicil numaralı birimin de “Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç” işkolunda yer aldığına ilişkin Bakanlık işkolu tespit kararı isabetlidir.
Bu itibarla İlk Derece Mahkemesince asıl davanın da tamamen reddine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi isabetsiz olup, bu karara yönelik olarak istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi de doğru olmamıştır.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1-Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2- a) Asıl davanın REDDİNE,
b) Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 59,30 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 35,90 TL harcın mahsubu ile bakiye 23,40 TL karar ve ilam harcının davacıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
c) Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalı Bakanlığın yaptığı 100,00 TL, davalı … Sendikasının yaptığı 102,80 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile ilgili davalılara ödenmesine,
d) Yargılamada kendisini vekille temsil ettirmiş olan davalılar için karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca takdir edilen 4.080,00 TL maktu vekalet ücretinin davacıdan alınıp yargılamada kendisini vekille temsil ettirmiş olan davalılara ortaklaşa verilmesine,
3- a) Birinci birleşen davanın REDDİNE,
b) Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 59,30 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 35,90 TL harcın mahsubu ile bakiye 23,40 TL karar ve ilam harcının davacıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
c) Davalılar tarafından yargılama gideri yapılmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
d) Davalılar için karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca takdir edilen 4.080,00 TL maktu vekalet ücretinin davacıdan alınıp davalılara ortaklaşa verilmesine,
4- a) İkinci birleşen davanın REDDİNE,
b) Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 59,30 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 44,40 TL harcın mahsubu ile bakiye 14,90 TL karar ve ilam harcının davacıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
c) Davalılar tarafından yargılama gideri yapılmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
d) Davalı … davada vekille temsil edildiğinden bu davalı lehine karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT uyarınca takdir edilen 4.080,00 TL maktu vekalet ücretinin davacıdan alınıp davalı … Liman Dok Gemi Sanayi İşçileri Sendikasına verilmesine,
5-Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine, kesin olarak 20.05.2021 tarihinde oybirliği ile karar verildi.