YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/10228
KARAR NO : 2021/14733
KARAR TARİHİ : 21.10.2021

MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
…
DAVA TÜRÜ : YETKİ TESPİTİNİN İPTALİ

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen karar, duruşmalı olarak süresi içinde davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmiş ise de; davanın niteliği gereğince kanunda ivedi şekilde sonuçlandırılması öngörüldüğünden duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, müvekkili olan davacı Sendika’nın 13.03.2015 tarihinde dava dışı … Gübre Sanayi ve Tic. A.Ş. ünvanlı işletme için davalı Bakanlığa yetki tespiti için başvuruda bulunduğunu, Bakanlığın 19.03.2015 tarih ve 75014829/103.02/5752 sayılı yazısı ile olumlu yetki tespiti yaptığını, dava dışı … Gübre Sanayi ve Tic. A.Ş.’nin bu yetki tespitine karşı … 4. İş Mahkemesi’nin 2015/173 esasına kayden itiraz davası açtığını, davanın reddedildiğini, dosyanın temyiz incelemesi için 7. Hukuk Dairesi’nin 2015/33349 esas sırasında temyizde bulunduğunu, dava dışı … Gübre Sanayi ve Tic. A.Ş.’nin bu süreç içinde işçilerin iş sözleşmelerini feshederek kıdemlerini sıfırladığını, ancak bu işçilerin aynı gün hiç ara vermeden aynı sigorta sicil numarası üzerinden davalı şirket işçisi olarak çalışmaya başladıklarını, olumlu yetki tespiti yapılan dava dışı … Gübre Sanayi ve Tic. A.Ş. ile dava konusu edilen olumsuz yetki tespitine konu davalı şirket arasında alt-üst işveren ilişkisi bulunduğunu, bu ilişkinin davalı Bakanlığın yaptığı teftişler sonucu asıl işin ihale ile üst işverenlere yaptırılamayacağından bahisle raporlar düzenlemesi nedeni ile ve davacı Sendika’nın aldığı yetkiyi akamete uğratmak amacı ile 30.06.2015 tarihinde dava dışı … Gübre Sanayi ve Tic. A.Ş.’nin işi bıraktığını, 30.06.2015 tarihinde vardiyaların bitiminden bir saat dahi ara verilmeden aynı işçiler ile aynı yerde aynı mahal ve mekanda zaten var olan asıl işverenin üretimine devam ettiğini, dava dışı … Gübre Sanayi ve Tic. A.Ş. döneminde de işveren vekili olan çalışanlar dahi değişmeksizin kağıt üzerinde sadece işveren ünvanlarının değiştiğini, bu bilgiler ışığında davacı Sendika’nın 06.10.2015 tarihinde dava dışı … Gübre Sanayi ve Tic. A.Ş. ile yapılan yetki tespitinin davalı şirket işletmesi için geçerli olduğunun tespiti amacıyla davalı Bakanlığa müracaat edildiğini, davalı Bakanlığın 22.10.2015 tarih ve 75014829.103.02/23632 sayılı yazısı ile olumsuz yetki tespiti yaptığını, dava dışı … Gübre Sanayi ve Tic. A.Ş. işçilerinin aynı gün hiç ara vermeden davalı şirket işçisi olarak çalıştıklarının ve olumlu yetki tespitine ilişkin davanın derdest olduğunun gözardı edilerek olumsuz yetki tespiti yapılmasının hatalı olduğunu, dava sonucunun beklenmesi gerektiğini iddia ederek davalı Bakanlığın 22.10.2015 tarih ve 75014829.103.02/23632 sayılı olumsuz yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalılar, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti:
Mahkemece, davanın kabulü ile davalı Bakanlığın olumsuz yetki tespitine ilişkin işleminin iptaline karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı, davalılar temyiz etmiştir.
Gerekçe:
Toplu iş sözleşmesi kavramı Anayasa’nın 53 üncü maddesinde düzenlenmiştir. “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” başlıklı maddenin birinci fıkrasına göre “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
Toplu iş sözleşmesi yetkisi ise, toplu iş sözleşmesi ehliyetine sahip kuruluş veya kişinin belli bir toplu iş sözleşmesi yapabilmesi için Kanunun aradığı niteliğe sahip olmasını gösterir (GÜNAY, Cevdet İlhan: İş Hukuku Yeni İş Yasaları, … 2013, s.942).
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun “Yetki” başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrasına göre “Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
6356 sayılı Kanun’un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” başlıklı 42 nci maddesine göre ise “Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir. Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı iş günü içinde bildirir. İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir. Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz…”
Yine aynı Kanun’un “Yetki İtirazı” başlıklı 43 üncü maddesine göre de;
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı iş günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı iş günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
Bu genel açıklamalar ışığında davalıların temyiz itirazları değerlendirilmelidir.
İnceleme konusu davada, … tarafından 06/10/2015 başvuru tarihi itibariyle davalı işverene ait işyerinde toplam 176 işçi çalıştığı ve 75 sendika üyesi bulunduğu gerekçesiyle davacı sendikanın toplu iş sözleşmesi yapabilmek gerekli çoğunluğu sağlayamadığına dair 22/10/2015 tarih ve 23632 sayılı olumsuz yetki tespit kararı verilmiştir.
Mahkemece kurulan ilk hüküm ile davanın kabulüne karar verilmiş ise de, davalılar tarafından temyiz yoluna başvurulması üzerine Yargıtay (kapatılan) 7. Hukuk Dairesinin 06/12/2016 tarihli ilâmıyla, olumlu yetki tespitine itiraz davasının sonucunun beklenmesi gerektiği gerekçesiyle mahkeme kararı bozulmuştur.
Dosya içeriğinden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 19/03/2015 tarih ve 5752 sayılı olumlu yetki tespit kararı ile, davacı sendikanın 16/03/2015 başvuru tarihi itibariyle dava dışı … Gübre San. ve Tic. A.Ş. işverenine ait üç işyerinde toplu iş sözleşmesi yapabilmek gerekli çoğunluğu sağladığının tespit edildiği, yetki tespit kararına itiraz edilmiş ise de mahkemece davanın reddedildiği, Yargıtay (kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 17/12/2020 tarihli ilâmıyla da onama kararı verildiği ve yetkinin kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Davacı sendika tarafından davalı işverene ait işyerlerine ilişkin yetki tespit başvurusu yapılmış ise de, davacının esas amacının, dava dışı … Gübre San. ve Tic. A.Ş.’ye ait işletmede çalışan işçilerin iş sözleşmelerinin feshedilerek ara vermeksizin davalı işveren yanında çalışmaya devam ettiğinden, 19/03/2015 tarih ve 5752 sayılı olumlu yetki tespit kararının davalı işveren bakımından da geçerli olduğunun tespiti istemi olduğu anlaşılmaktadır.
Belirtmek gerekir ki, kesinleşen olumlu yetki tespit kararı sonrasında işyeri devrinin söz konusu olup olmadığı ile işyeri devrinin bulunması durumunda toplu görüşme sürecinin ne şekilde yürütüleceği, işyerini devraldığı iddia edilen işverene ait işyerlerine ilişkin yapılan yetki tespitine itirazın haklı olup olmadığından farklı bir uyuşmazlıktır.
Yetki tespitine itiraz davası ile başvuru konusu işyeri yahut işletmede, toplu iş sözleşmesi yapabilmek için gereken çoğunluğun sağlanıp sağlanmadığı belirlenmelidir. Somut olayda ise başvuru konusu işyerinde davacının yarıdan fazla çoğunluğu sağlayamadığı açık olduğundan davanın reddine karar verilmelidir.
Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun’un 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca hükmün bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1-Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın REDDİNE,
3-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 59,30 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 27,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 31,60 TL karar ve ilam harcının davacıdan tahsili ile hazineye irad kaydına,
4-Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalı …’nın yaptığı 31,60 TL, davalı ….’nin yaptığı 169,10 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile ilgili davalılara ödenmesine,
5-Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre 4.080,00 TL ücreti vekâletin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
6-Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine, peşin alınan temyiz harcının istek halinde davalı ….’ye iadesine, 21/10/2021 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.