YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2018/9014
KARAR NO : 2018/20494
KARAR TARİHİ : 14.11.2018

MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ (İŞ)

Taraflar arasında görülen, davalı Bakanlık tarafından yapılan işkolu tespitinin ilgili mevzuata açıkça aykırı olduğunu belirterek 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile İşkolları Yönetmeliği’ne aykırı bulunan 17/12/2014 tarih ve 2014/89 nolu işkolu tespit kararının iptaline, 2. Organize Sanayi Bölgesi … adresinde bulunan … Madencilik A.Ş. … Üretim Tesisi işyerinin 11 sıra numaralı “Çimento, Toprak ve Cam” iş koluna girdiğinin tespitine karar verilmesinin talebine ilişkin dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

A) Davacı İsteminin Özeti:
Davacı Sendika vekili; davalı Şirket’in talebi üzerine diğer davalı T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca 2. Organize Sanayi Bölgesinde bulunan davalı Şirkete ait üretim tesisi işyerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İş Kolları Yönetmeliği’nin 03 sıra numaralı “madencilik ve taş ocakları” işkolunda yer aldığına dair 2014/89 nolu karar ile iş kolu tespit kararı alındığını ve bu kararın 17/12/2014 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandığını, oysa işyerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliği’nin 11 sıra numaralı Çimento, Toprak ve Cam iş koluna girdiğini, şirkette cam sektörü için gerekli endüstriyel minerallerin üretildiğini, web sayfasında … Üretim Tesisi için “Cam ve Cam Elyaf Hammedeleri Hazırlama Tesisleri” adının kullanıldığını, davalı Bakanlık tarafından yapılan işkolu tespitinin ilgili mevzuata açıkça aykırı olduğunu belirterek 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile İşkolları Yönetmeliği’ne aykırı bulunan 17/12/2014 tarih ve 2014/89 nolu işkolu tespit kararının iptaline, 2. Organize Sanayi Bölgesi … adresinde bulunan … Madencilik A.Ş. … Üretim Tesisi işyerinin 11 sıra numaralı “Çimento, Toprak ve Cam” iş koluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
B) Davalılar Cevabının Özeti:
Davalı Şirket vekili; müvekkili Şirketin merkezinin … İl’inde olup madencilik sektöründe faaliyet gösterdiğini, … dışında …, …’da da maden üretim tesisleri ve maden ocaklarının bulunduğunu, tüm bu işyerlerinin işletme oluşturup hepsinin aynı iş kolunda ve faaliyet alanında bulunduğunu, işletme kapsamında … Üretim tesisinde 03 numaralı Madencilik ve Taş Ocakları iş kolunda yer aldığını, işyerinde yapılan incelemeler sonucunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından işyerinin İşkolları Yönetmeliğinin 03 sıra numaralı “Madencilik ve taş ocakları” iş kolunda yer aldığının tespit edildiğini, davacı Sendikanın bu karara karşı ileri sürdüğü itirazların haksız ve hukuka aykırı olduğu gibi iyiniyetli bir yaklaşım da olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davaya dahil edilen Türk Maden İş Sendikası, Genel Maden İş Sendikası, Maden İş Sendikası, Öz Maden İş Sendikası, Dev Maden İş Sendikası, …, davaya cevap vermemiştir.
C) Yargılama Safhasının Özeti:
Mahkeme ilk kararında, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, fiili durumu itibariyle işyerinde kum hattı, ince öğütme hattı kalker dolomit hattı olmak üzere üç hat üzerinde üretim gerçekleştirildiği bu tesislerde kuvars kumu kalker dolomit kaolen ve kolemanitin müşteri talepleri doğrultusunda yıkanması kırılması, elenmesi, öğütülmesi ve kurutulması aşamalarından geçirilip satışa hazır hale getirildiği noktasında uyuşmazlık bulunmadığı, davalı Şirket’in bu işyerinde üretilen malzemenin bir kısmını diğer cam üreticilerine sattığı yapılan işin kuvars kumu, kalker, dolomit, kaolen ve kolemanitin endüstriyel hammaddesi hazırlanması olduğu, yapılan işin itirazda belirtilen İş Kolları Yönetmeliği’nin 11 nolu “çimento toprak ve cam” işkolunun tanım ve alt sınıflarındaki endüstriyel ürünlerin cama dönüştüğü tanımlarda belirtilen sınıflara girmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Karara karşı davacı istinaf kanun yoluna başvurmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesince, dosya kapsamı ve birbirini destekler nitelikte üç ayrı bilirkişi raporu içeriği göz önüne alındığında fiili durum itibariyle işyerinde kum hattı ince öğütme hattı ve kalker dolomit hattı olmak üzere üç hat üzerinde üretimin gerçekleştirildiği, bu tesislerde kuvars kumu, kalker dolomit kaolen ve kolemanitinin müşteri talepleri doğrultusunda yıkanması, kırılması, elenmesi, öğütülmesi ve kurutulması aşamalarından geçirilip satışa hazır hale getirildiği, davalı şirketin işyerinde üretilen malzemenin bir kısmını diğer cam üreticilerine sattığı yapılan işin kuvars kumu kalker dolomit kaolen ve kolemanitinin endüstriyel hammaddesinin hazırlanması işi olduğu ve bu yönü itibariyle Bakanlık iş kolu tespit kararının yerinde olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararına karşı, davacı temyiz yoluna başvurmuştur.
Dairemizin 21.09.2017 tarihli ve 2017/22998 E.- 2017/13884 K. sayılı ilamı ile; davanın işkolu tespitine itiraz davası olup tespiti yapılan iş kolunda yer alan sendikaların dava sonucundan etkilenecek olmaları sebebiyle davaya dahil edilmesi gerekli olduğu,. Mahkemece tespit kararından etkilenecek işyerlerinde örgütlenmiş veya işkolu tespit kararında işyerinin girdiği işkolu olarak gösterilen işkolunda faaliyet gösteren sendikaların davaya dahil edilerek göstereceği deliller ve karşı deliller toplanıp birlikte bir değerlendirme yapılması gerektiği, bu nedenle taraf teşkili sağlanmadan karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle karar bozulmuştur.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyarak yapılan yargılamada ise, iş yerinin yapılan keşif ve alınan bilirkişi raporlarına göre fiili durumu itibariyle işyerinde kum hattı, ince öğütme hattı kalker dolomit hattı olmak üzere üç hat üzerinde üretim gerçekleştirildiği bu tesislerde kuvars kumu, kalker dolomit kaolen ve kolemanitin müşteri talepleri doğrultusunda yıkanması kırılması elenmesi, öğütülmesi ve kurutulması aşamalarından geçirilip satışa hazır hale getirildiği noktasında uyuşmazlık bulunmadığı, davalı Şirketin bu işyerinde üretilen malzemenin bir kısmını diğer cam üreticilerine sattığı, yapılan işin kuvars kumu, kalker dolomit kaolen ve kolemanitinin endüstriyel hammaddesi hazırlanması olduğu, itirazda belirtilen İş Kolları Yönetmeliğinin 11 nolu çimento, toprak ve cam işkolunun tanım ve alt sınıflarındaki endüstriyel ürünlerin cama dönüştüğü, tanımlarda belirtilen sınıflara yapılan işin girmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
D) Temyiz:
Bozma uyularak verilen İlk Derece Mahkemesi kararı davacı tarafça temyiz edilmiştir.
E) Gerekçe:
Uyuşmazlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 17.12.2014 tarihli ve 29208 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve davalı …Ş.’nin … Üretim Tesisi işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 03 sıra numaralı “Madencilik ve taş ocakları” işkolunda yer aldığına ilişkin tespit kararının iptaline ilişkindir.
Davacı Sendika tespite konu işyerinin 11 sıra numaralı “Çimento, toprak ve cam” işkoluna girdiğini iddia etmiştir.
O halde uyuşmazlık davalı …Ş.’nin … Üretim Tesisi işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 03 sıra numaralı “Madencilik ve taş ocakları” işkoluna mı girdiği yoksa 11 sıra numaralı “Çimento, toprak ve cam” işkoluna girdiğinin tespiti noktasında toplanmaktadır.
Yargılama safhasında üç ayrı bilirkişi heyetinden rapor alınmış ve alınan bu raporlarda (muhalif bir bilirkişi hariç) davalı Şirkete ait tespite konu … Üretim Tesisi’nde yapılan işlerin “Madencilik ve taş ocakları” işkoluna girdiği yönünde değerlendirme yapılmış ve Mahkeme de bu değerlendirmelere itibarla davanın reddine karar vermiştir. Bilirkişilerce yapılan inceleme ve değerlendirmenin genel olarak madencilik mevzuatı kapsamında kaldığı görülmüştür. Uyuşmazlığın esasen yerleşik Yargıtay uygulamaları da dikkate alınarak, İşkolları Yönetmeliğine ve özellikle işyeri faaliyetlerinin tespitinde kullanılan NACE kodlarına göre çözümlenmesi gereklidir.
Dosya kapsamından, davalı Şirketin bünyesinde tespite konu işyeri haricinde bir çok işyerlerinin de bulunduğu bir işletme olduğu ve 26.12.1988 tarihli Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi ile 29.01.2004 tarihli … Ticaret Odası faaliyet belgesinden işletmesinde ağırlıklı faaliyetin madencilik olduğu anlaşılmakta ise de, mevzuatımızda bir işverenin işkolları itibariyle ayrı işkolunda kurulu işyerinin olamayacağını düzenleyen bir hüküm bulunmadığından davalı Şirketin 01.03.2005 tarihinde faaliyetine başladığı … Üretim Tesisi için işkolu değerlendirmesinin diğer işyerlerinden ayrı olarak ele alınması gereklidir.
Yerleşik içtihatlara göre bir işyerinin özgülendiği amaç ve faaliyet konularına giren işlere göre işkolunun belirlenmesi gereklidir. Bu belirlemede tereddütün hasıl olması durumunda ise işyerinde yapılan ağırlıklı iş yada işler belirlenmeli, bu yapılırken de ağırlıklı işin tespitinde yatırımın ağırlığı, yapılan işlerden elde edilen gelirlerin payı, işçilerin görev tanımları ile fiilen yaptıkları işler gibi kriterler dikkate alınmalıdır.
Davalı Şirketin web sayfasında tespite konu işyeri ile ilgili kuruluş amacını “… Madencilik A.Ş. Şişecam’ınn faaliyet alanında yer alan hammadde teminine yönelik üretim yapmaktadır.” şeklinde tanımlandığı, tanıtımında da Tesisin “… Cam ve Cam Elyaf Hammaddeleri Hazırlama Tesisleri” olarak adlandırıldığı ve burada üretilen ürünlerin de “düzcam, cam ambalaj kalitesi, silis kumu düzcam, cam ambalaj, züccaciye kalitesi kalker ve dolomit ince öğütülmüş kaolen, kolemanit, kalker ve dolomit” olarak sıralandığı görülmüştür.
Yine, yargılama safhasında yapılan keşif ve alınan bilirkişi raporlarından, hatta davalı Bakanlığın tespit için yaptığı incelemede dahil olmak üzere tespite konu işyerinde maden çıkartma işleminin yapılmadığı da sabittir.
Bu işyerindeki üretimin en büyük müşterisinin Şişe Cam Holding olduğu ve üretiminin %74,42’sinin anılan Holdinge satıldığı da belirlenmiştir.
Hükme esas alınan bilirkişi raporlarında tespite konu işyerindeki işlerin;
a) İşkolları Yönetmeliği’ndeki 03 sıra numaralı “Madencilik ve Taş Ocakları” işkolunda yer alan “08.99 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer madencilik ve taş ocakçılığı” işinin alt sınıfında “08.99.01 Aşındırıcı (törpüleyici) materyaller (zımpara), amyant, silisli fosil artıklar, arsenik cevherleri, sabuntaşı (talk) ve feldispat madenciliği (kuartz, mika, şist, talk, silis, sünger taşı, asbest, doğal korindon vb.)” yer aldığı ve bu alt sınıfta da “ve benzeri” ibaresine yer verildiğinden burada sıralananların dışında benzerlerinin de bu kapsamda yer alacağı için tespite konu Üretim Tesisi faaliyetlerinde kullanılan “kuvars kumu, kalker dolomit, kaolen ve kolemanitin”in benzeri ürünler kapsamında olduğu,
b) Ya da “23.70 Taş ve mermerin kesilmesi, şekil verilmesi ve bitirilmesi” alt sınıfında yer aldığı yönünde kanaate yer verilmiştir.
Görüldüğü üzere, bilirkişi incelemelerinde de tespite konu işyerinde yapılan faaliyetler mevzuatta yer alan sınflandırmalardan birinin içinde net olarak tanımlanamamış, “benzeri” bir faaliyet olduğu düşünülen bir sınıflandırmanın içinde değerlendirilmiştir.
Bu işyerinin faaliyetlerinde işlenen kuvars kumu, dolomit, kaolin hammaddelerinin kullanıldığı sanayii alanları içinde cam ve cam yünü sanayiinde bulunduğu ve kalkerin diğer adının da kireç taşı olup, çimento yapımında kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Keza NACE siteminde yer alan kodlar incelendiğinde ise, “B-Madencilik ve Taş Ocakçılığı” başlığı adı altında “08.11.05 Dolomit ve kayağan taşı (arduvaz / kayraktaşı) ocakçılığı” ile “08.11.06 Kireçtaşı (kalker) ocakçılığı (kireçtaşının kırılması ve parçalanması dahil)” olarak bir sıralamaya yer verilmekle burada “dolamit ve kireçtaşı ocakçılığı” ile sınırlı olarak bu maddelerin “Madencilik ve taş ocakları” işkolunda değerlendirilebileceği anlaşılmaktadır ki bu işyerinde maden çıkarma işlemi yapılmadığı, dolayısıyla ocakçılık faaliyetinin bulunmadığı açık olduğundan faaliyetlerinin bu sınıflandırmada kabulü de mümkün değildir.
Öte yandan davalı Şirketçe işyerinde üretildiği açıklanan ürünlerin “Madencilik ve Taş Ocakcılığı” sınıflandırması dışında, “23.14 Cam elyafı imalatı”, “23.14.01 Cam elyafı imalatı (cam yünü ve bunlardan yapılmış dokuma dışı ürünler dahil)” “23.52 Kireç ve alçı imalatı”, “23.52.03 Yanmış (kalsine edilmiş) veya aglomera edilmiş dolomit imalatı” sınıflandırmasında yer aldığı görülmüştür. Bu sınıflandırmalar ise İşkolları Yönetmeliği’nin 11 sıra numaralı “Çimento, Toprak ve Cam” işkoluna girmektedir.
Açıklanan ve saptanan bu maddi ve hukukî olgulara göre, İlk Derece Mahkemesi’nce davanın kabulü ile işkolu tespiti kararının iptaline ve dava konusu işyerindeki işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 11 sıra numarasında yer alan “Çimento, Toprak ve Cam” işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı bulunmuştur.
Bu itibarla 6356 sayılı Kanun’un 5. maddesinin 1. fıkrası uyarınca, kararın bozularak ortadan kaldırılması ile kesin olarak aşağıdaki gibi hüküm kurulması gerekmiştir.
F-HÜKÜM: Yukarıda belirtilen nedenlerle;
1-Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2-Davanın KABULÜ ile 17.12.2014 tarihli ve 29208 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2. Organize San. Bölgesi adresinde bulunan … Üretim Tesisi işyerinde yürütülen işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 03 sıra numaralı “Madencilik ve taş ocakları” işkoluna girdiğine ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın 2014/89 sayılı işkolu tespit kararının İPTALİNE,
3-2. Organize San. Bölgesi adresinde bulunan … Üretim Tesisi işyerinde yürütülen işlerin niteliği itibariyle İşkolları Yönetmeliği’nin 11 sıra numarasında yer alan “Çimento, Toprak ve Cam” işkolunda yer aldığının TESPİTİNE,
4-Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre belirlenen 2.180,00 TL vekâlet ücretinin davalılardan alınıp davacıya verilmesine,
5-Davacı tarafından yapılan 25,20 TL başvurma harcı ve 25,20 TL peşin harcın davalı Bakanlık dışındaki davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine,
6-Karar tarihi itibariyle alınması gerekli olan 35,90 TL karar ve ilam harcından, peşin alınan 27,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 10,70 TL karar ve ilam harcının davalı Bakanlık dışındaki davalılardan tahsili ile hazineye irad kaydına,
7- Davacı tarafından yapılan 3.358,80 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, davalıların yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
8-Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, karardan bir örneğin İlk Derece Mahkemesi tarafından Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
9-Peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 14.11.2018 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.