YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2018/10288
KARAR NO : 2018/23766
KARAR TARİHİ : 20.12.2018

MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davalılardan … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

YARGITAY KARARI

A) Davacı isteminin özeti:
Davacı vekili, müvekkilinin davalı … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti.ye ait işyerinde 22/07/2006- 01/11/2012 tarihleri arasında makine teknikeri olarak çalıştığını, son aylık ücretinin 2.500,00 Amerikan Doları olduğunu, sigorta çıkışının bilgisi dışında 31/07/2012 tarihinde yapıldığını, 6 aylık ücret alacağının ödenmediğini, ortada haklı bir neden olmadan iş sözleşmesinin feshedildiğini, tüm çalışma dönemi boyunca yurtdışında aynı işyerinde çalıştırıldığı halde davalı … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti.nin yasal yeterliliği olmadığı için müvekkilini önce … İnş. End. Tic. Ltd. Şti., sonra … Enerji Nak. İnş. Otomotiv Market Tur. İth. İhr. San. ve Ltd. Şti. daha sonra ise bilgilerine tam olarak ulaşamadıkları Union Mateks adlı yabancı şirket kayıtlarında göstererek çalıştırdığını, davalı işverenin çıkış bordrosundaki ödemeleri yapmadığını, 180 günlük izin hakkının sadece 60 gününü kullandığını, yurtdışında bitirilen iki büyük proje dolayısıyla iki maaş ikramiye vaat edildiği halde fesih tarihinden sonra son aylık ücret olan 2.500,00 Amerikan Doları yerine 1.400,00 Amerikan Doları üzerinden toplam 2.800,00 Amerikan Doları ikramiye ödendiğini, bakiye ikramiye alacağının 1.250,00 Amerikan Doları olduğunu, bayram tatillerinde de çalıştırıldığını, bir kısım işçilik alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, ücret, yıllık izin ücreti, ulusal bayram genel tatil ücreti, prim, … primi alacaklarını istemiştir.
B)Davalı cevabının özeti:
Davalı … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti. vekili, davacı işçinin, davalı işverene ait işyerinde 12/10/2010-31/07/2012 tarihleri arasındaki dönemde çalıştığını, aylık ücretinin 1.000,00 Amerikan Doları olduğunu, iş sözleşmesinin davacı işçi tarafından feshedildiğini, yıllık ücretli izinlerinin kullandırıldığını, tüm işçilik alacaklarının ödendiğini, davacı tarafça dava dosyasına ibraz edilen belgelerin yetkili kişiler tarafından düzenlenmediğini, diğer davalı şirketler ile … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti. arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi de olmadığını, dava dosyasına ibraz edilen dekontlardan da anlaşılacağı üzere davacı işçiye çalıştığı dönemde maaş harici 10.000,00 Amerikan Doları ödeme yapıldığını, iddia ve taleplerin yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı … İnş. End. Tic. Ltd. Şti. vekili, davacı işçinin işvereninin … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti. olduğunu, davacı işçinin, … İnş. End. Tic. Ltd. Şti. işçisi olarak çalışmadığını, diğer davalı işverenler ile … İnş. End. Tic. Ltd. Şti. arasında asıl işveren – alt işveren ilişkisi de olmadığını, bu nedenle husumet yokluğundan … İnş. End. Tic. Ltd. Şti. yönünden davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, iddia ve taleplerin yersiz olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı … Enerji Nak. İnş. Otomotiv Market Tur. İth. İhr. San. ve Ltd. Şti., davaya cevap vermemiştir.
C)Yerel Mahkeme kararının özeti:
Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna göre, davacı işçinin, davalı … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti.ye ait işyerinde 22/07/2006-14/10/2012 tarihleri arasındaki dönemde çalıştığı, diğer davalıların yanında çalıştığı hususunun ispat edilemediği, taraflar arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi de bulunmadığı, tüm çalışma döneminden davalı … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti.nin sorumlu olduğu, davacı işçinin yaptığı iş, kıdem süresi, dinlenen davacı tanık beyanları ve dava dosyasına ibraz edilen ücret ödeme belgeleri göz önünde bulundurularak, davacı işçinin son aylık ücretinin net 2.025,00 USD (3.665,25 TL.) olduğu, aktin tazminat gerektirmeyecek şekilde sona erdiğinin ispat yükü üzerinde olan davalı işverenliğin bu konuda üzerine düşen ispat yükümlülüğünü yerine getiremediği anlaşıldığından davacı işçinin kıdem ve ihbar tazminatı almaya hak kazandığı, davacının bayram tatillerinde de çalıştığını tanık anlatımlarıyla ispatladığı, davalının işyeri giriş çıkış kayıtları, puantaj cetvelleri ve davacının ispatladığı bayram çalışmalarının karşılığının ödendiğine dair bir delil sunulmadığı, zamanaşımı def’i de dikkate alınarak hesaplanan bayram ücretine %30 takdiri indirim yapıldığı, indirim yapılan miktar davalı lehine vekalet ücreti takdirinde dışlandığı, yıllık izinlerinin 60 gününü kullandığını kalan izin hakkını kullanmadığını, ücretini de alamadığını iddia eden davacının işyerinde yıllık izinlerin yıllık 30 gün olarak uygulandığını tanık anlatımıyla ispatladığı, yıllık izinlerin kullandırıldığının veya ücretinin ödendiğinin ispat yükü üzerinde olan davalı ise bu hususta herhangi bir belge ve delil sunamadığından bakiye 120 gün için izin ücreti alacağı olduğu, davacı işçinin, biten projeler dolayısıyla iki maaş prim alacağı bulunduğu, prim alacağının toplam tutarının (2.025,00 Amerikan Doları X 2) 4.050,00 Amerikan Doları olduğu, davacı işçiye bu alacağın dava dilekçesinde de belirtildiği gibi 2.800,00 Amerikan Doları’nı ödendiği, bakiye prim alacağının 1.250,00 Amerikan Doları olduğu tanık anlatımları ve işten çıkış bordrosundaki prim alacağı kaydı ile sabit görüldüğü, davacının … prim alacağı talebinde de bulunduğu, bu primlerin, … tarafından tahakkuk ettirilecek ve tahsil edilecek ödemelerden olduğundan bu talebin reddine karar verildiği, izah olunan gerekçelerle davalılar … İnş. End. Tic. Ltd. Şti. ve … Enerji Nak. İnş. Otomotiv Market Tur. İth. İhr. San. ve Ltd. Şti. yönünden husumet yokluğundan davanın reddine, … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti. yönünden ise davanın kısmen kabulüne dair hüküm kurulduğu gerekçesi ile davalı … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti. bakımından … prim alacağı haricindeki taleplerin kabulüne karar verilmiştir.
D)Temyiz:
Karar süresi içinde davalı … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
E)Gerekçe:
1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre davalı … İnş. Mak. Tur. Gıd. San. Tic. Ltd. Şti.nin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2- Çalışma olgusunu işçi ispatlamalıdır.
Somut uyuşmazlıkta, hizmet süresi bakımından, davacının hizmet döküm cetvelinde 28/09/2009-12/10/2010 tarhleri arasında hiç bir çalışma kaydı görünmeyen boşluk bir dönem görünmektedir.
Davacının bu dönemde davalı nezdinde çalışıp çalışmadığının tespiti bakımından, davacı asıl mümkün ise duruşmaya bizzat celbedilerek kendisinden ve davalılardan/ vekillerinden, ayrıca, davacı vekilinden bu dönem hakkında açıklama alınarak, davacının Türkmenistan’da çalıştığı da gözetilerek, davacının dosyada mevcut yurda giriş çıkış kayıtları eksik ise ilgili kamu kurumundan getirtilmeli, bu kayıtlar incelenerek dosya kapsamındaki diğer delillerle birlikte ele alınıp belirtilen tarih aralığındaki dönemin hükme esas hizmet süresine eklenip eklenmeyeceği denetime elverişli şekilde ortaya konarak sonuca gidilmelidir.
Neticenin, dava konusu taleplere etkisi de her bir talep bakımından ayrı ayrı ele alınmalıdır.
3-Davacının aylık ücret miktarı ihtilaflı olup, ücret miktarını işçi ispatlamalıdır.
Somut uyuşmazlıkta, davacı tanıklarından E.A.’ın benzer davalar açan davacılardan birinin akrabası olduğuna ilişkin davalı vekilinin itirazı bulunduğu, Dairemiz tarafından birlikte incelenen benzer dosyalar kapsamından anlaşılmış ise de dosyada/dosyalarda böyle bir akrabalığın bulunduğuna ve yakınlığına ilişkin bir delil bulunmamaktadır. Diğer davacı tanığı Hasan Turfal Dairemiz tarafından evvelce birlikte incelenen benzer nitelikteki Dairemizin 2017/28057 Esas (… Anadolu 18. İş Mahkemesi’nin 2014/13 Esas) sayılı dosyasının davacısıdır.
Emsal ücret araştırmasında … Ticaret Odası tarafların arasındaki anlaşmaya göre ücret miktarının belirleneceğini bildirmiştir. Yani emsal ücret araştırması sonuçsuzdur.
Eldeki davada davacı …, Dairemiz tarafından evvelce birlikte incelenen benzer nitelikteki Dairemizin 2017/28057 Esas (… Anadolu 18. İş Mahkemesi’nin 2014/13 Esas) sayılı dava dosyasında, saat başına en son 8,25 Amerikan Doları ücret aldığını belirttiği için davacının kabul edilecek aylık ücretinin 8,25 x 225 = 1856,25 Amerikan Doları’nı aşamayacağı gözetilmelidir.
Tüm bu hususlar bir arada değerlendirildiğinde, Mahkeme tarafından yapılması gereken iş, davacının aylık ücret miktarı, Dairemiz tarafından evvelce birlikte incelenen benzer nitelikteki Dairemizin 2017/28057 Esas (… Anadolu 18. İş Mahkemesi’nin 2014/13 Esas) sayılı dava dosyasını celbederek ücretin tespiti noktasında eldeki dosya ile birlikte değerlendirmek, yeniden emsal ücret araştırması yapmak, eldeki dosyanın davacısı ile Dairemizin 2017/28057 Esas (… Anadolu 18. İş Mahkemesi’nin 2014/13 Esas) sayılı dosyası davacısının ücrete ilişkin kendi dosyalarındaki iddialarını değerlendirmek, davacı …’ün tanık sıfatı ile verdiği ifadesindeki beyanı aşılmaksızın davacının ücreti belirlenerek hüküm altına alınan alacaklar bakımından sonuca gitmektir.
4-Ulusal bayram genel tatil ücreti bakımından, davacı yurt dışında çalıştığından, davacının yurda giriş çıkış kayıtlarından eksik olan var ise ilgili kurumdan eksikler tamamlanıp halihazırda Mahkeme tarafından çalıştığı kabul edilen ulusal bayram genel tatil günleri içinde yurt içinde olması nedeni ile dışlanması gereken gün olup olmadığı, örnek olarak, 2010 yılı Kurban Bayramı 16, 17, 18, 19/11/2010 tarihleri irdelenmeli, sair hesaplanmış bulunan ulusal bayram genel tatil günleri de aynı şekilde denetime tabi tutularak sonuca gidilmelidir.
5-Yıllık izin ücreti bakımından, dava dilekçesinde davacının 180 gün yıllık ücretli izin hakkından sadece 60 gününü kullandığı belirtilmiştir.
Davacıya yıllık 30 gün yıllık izin hakkının tanındığına dair iş akti ve benzeri yazılı bir belge bulunmamaktadır. Salt tanık beyanı ile bu sonuca varılması hatalıdır.
Taraflar arasında yıllık izin ücretinin yıllık 30 gün kabul edildiğine ilişkin iş akti, işyeri yönetmeliği veya benzeri bir yazılı belge olup olmadığı taraflardan sorularak tespit edilmeli, böyle bir yazılı belgenin olmadığının anlaşılması halinde yıllık izin hakkı süresi Yasa’ya göre hesaplanarak dava dilekçesinde davacının kullandığı belirtilen süre kanunen belirlenen toplam yıllık izin süresinden düşülerek sonuca gidilmelidir.
F)SONUÇ:
Temyiz olunan kararın yukarda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 20/12/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.