YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2015/4025
KARAR NO : 2016/14433
KARAR TARİHİ : 15.06.2016

MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ

DAVA : Davacı-karşı davalı asıl davada, kıdem tazminatı ile izin ücreti, genel tatil ücreti, fazla çalışma ücreti, ücret, yemek yardımı alacaklarının ödetilmesine karşı davada ise ihbar tazminatının ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.
Yerel mahkemece, asıl davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Karşı dava hakkında karar verilmemiştir.
Hüküm süresi içinde davalılar-karşı davacılar avukatınca temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
A) Davacı Talebinin Özeti:
Davacı-karşı davalı işçi vekili asıl davada, iş akdinin davacı işçi tarafından genel tatil ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle haklı olarak feshedildiğini, davacı tarafından yapılan işin Deniz İş Kanununa tabi bir iş olduğunu ve bu nedenle uyuşmazlığa Deniz İş Kanununun hükümlerinin uygulanması gerektiğini ileri sürerek, kıdem tazminatı ile izin ücreti, genel tatil ücreti, fazla çalışma ücreti, ücret, yemek yardımı alacaklarını talep etmiştir.
Davalılar-karşı davacılar (işverenler) vekili karşı davada, iş akdinin işçi tarafından ihbar önellerine uyulmadan ve haksız olarak feshedildiğini, yapılan işin Deniz İş Kanununa tabi bir iş olmadığını, olaya 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerinin uygulanması gerektiğini ileri sürerek, ihbar tazminatı alacağını talep etmiştir.
B) Davalı Cevabının Özeti:
Davalılar-karşı davacılar (işverenler) vekili, iş akdinin davacı tarafından ihbar önellerine uyulmadan ve haksız olarak feshedildiğini savunarak, asıl davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davacı-karşı davalı işçi vekili, iş akdinin davacı işçi tarafından genel tatil ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle haklı olarak feshedildiğini savunarak, karşı davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti ve Yargılama Süreci:
Mahkemece, toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak, iş akdinin işçi tarafından genel tatil ücretlerinin ödenmemesi nedeniyle haklı olarak feshedildiği gerekçesiyle, asıl davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ve 854 sayılı Deniz İş Kanunu’na göre hesaplanan tazminat ve alacaklar hüküm atlına alınmış, karşı dava hakkında ise bir karar verilmemiştir.
D) Temyiz:
Kararı, davalılar-karşı davacılar (işverenler) vekili temyiz etmiştir.
E) Gerekçe:
1- 4857 sayılı İş Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca “deniz ve hava taşıma işlerinde çalışanlar” hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz. Deniz taşıma işlerinde çalışanlar 854 sayılı Deniz İş Kanununa tabidir. Gemiler aracılığı ile yapılan deniz taşıma işleri ayrı bir yasaya tabi olduğundan, 4857 sayılı Yasanın kapsamı dışında bırakılmıştır.
854 sayılı Deniz İş Kanununun 1. maddesine göre “Bu kanun denizlerde, göllerde ve akarsularda Türk Bayrağını taşıyan ve yüz ve daha yukarı grostonalitonluk gemilerde bir hizmet akti ile çalışan gemi adamları ve bunların işverenleri hakkında uygulanır” denilerek, Deniz İş Kanununun kapsamı belirlenmiştir. Gemiler aracılığı ile yapılan deniz taşıma işleri ayrı bir yasaya tabi olduğundan 4857 sayılı İş Kanununun kapsamı dışında bırakılmıştır. Gemi yabancı ülke bayrağı taşıyor veya gemi Türk bayraklı olsa bile yüz grostonlitonluk değil ise, bu gemide çalışanlar hakkında Deniz İş Kanunu uygulanmayacaktır. Keza taşıma işinde çalışan bu gemideki işçiler yine 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına girmeyecek, haklarında Borçlar Kanunu genel hükümleri uygulanacaktır.
Deniz İş Kanunu’nun 46. maddesi uyarınca, “Bu kanun kapsamına giren gemi adamlarıyla bunların işveren veya işveren vekilleri arasında bu kanundan veya hizmet aktinden doğan davalar hakkında, 5521 sayılı kanun hükümleri uygulanır. Hizmet aktinde ayrıca bir hüküm yoksa dava, geminin bağlama limanında iş davalarını bakmaya yetkili mahkemede görülür”.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 4. maddesinde deniz ve taşıma işlerinin yapıldığı işyerlerinde çalışanların kanun kapsamına girmeyeceği açıklandıktan sonra, aynı madde de ayrık durumlara yer verilmiştir.
Buna göre;
1.Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işlerinde,
2.Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işlerinde,
3.Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işlerde,
Çalışanların 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında oldukları açıkça belirtilmiştir.
Deniz taşıma işinin Deniz İş Kanunu kapsamına alındığı sabittir. Bir gemiadamının da Deniz İş Kanunu kapsamına girmesi için deniz taşıma işinde çalışması gerekir.
Deniz taşıma işi denilince de yolcu, hayvan veya eşyanın deniz veya iç sular üzerinden, bir noktadan diğer bir noktaya taşınması faaliyetidir.
Dosya içeriğine göre davacı davalılardan Belediye Başkanlığı’nın faaliyet alanı için kurduğu iştiraki …. ihale ile Deniz Yüzeylerinin Temizlenmesi işini verdiği diğer davalı şirket işçisi olarak şirketin teknesinde çalışmıştır. Deniz yüzeyinin temizlenmesi işi deniz taşıma işi değildir.
Somut uyuşmazlıkta davacı deniz taşıma işinde çalışmadığından tazminat ve alacakların Deniz İş Kanunu hükümlerine göre değil, 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre hesaplanıp hüküm altına alınması gerekir. Hakim uyuşmazlıkta uygulayacağı hukuku resen gözetmek zorundadır. Mahkemece davacının 854 sayılı Deniz İş Kanunu kapsamında kaldığı kabul edilerek bu kanuna göre hesaplanan tazminat ve alacaklara hükmedilmesi hatalıdır.
2- Davalılar (işverenler) vekilinin, davacı işçinin iş akdini ihbar önellerine uymadan ve haksız olarak feshettiğini ileri sürerek, davacı işçi aleyhine ihbar tazminatı talebini havi karşı dava açmasına rağmen, karşı davadaki talep hakkında mahkemece olumlu ya da olumsuz bir karar verilmemesi de hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir.
Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı sebeplerden dolayı BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 15/06/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.