YARGITAY KARARI
DAİRE : 9. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2010/12263
KARAR NO : 2010/9217
KARAR TARİHİ : 05.04.2010
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
DAVA :Davacı, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini
istemiştir.
Yerel mahkeme, isteğin reddine karar vermiştir.
Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı işçinin iş sözleşmesinin işverence feshinin geçersizliğine ve işe iadesine yönelik talebinin kabulüne ilişkin karar Dairemize “… Sipariş ve satış azalması işletme dışı nedenlerden olup, bağlı işveren kararıdır. Bağlı işveren kararında işgörme ediminde ifayı engelleyen, bir başka anlatımla istihdamı engelleyen ekonomik nedenler araştırılmalı, işletmesel karar ile istihdam fazlalığının meydana gelip gelmediği, işverenin bu kararı tutarlı şekilde uygulayıp uygulamadığı, işverenin fesihte keyfi davranıp davranmadığı ve işletmesel karar sonucu feshin kaçınılmaz olup olmadığı somut olarak açıklığa kavuşturulmalıdır. Bu nedenle davalı işverene ait mali ve muhasebe kayıtları, SSK kayıtları ilgili yerlerden getirtilmeli, işyerinde keşif yapılarak mali, endüstri ve hukukçu bilirkişi heyetinden rapor alınarak yukarda ki ilkeler kapsamında sipariş satışlarda düşüş yanında bu düşüşün kalıcı olup olmadığı, düşüşün istihdam fazlalığı yaratıp yaratmadığı, yeni işçi alınıp alınmadığı, işverenin aldığı kararı tutarlı şekilde uygulayıp uygulamadığı, alınan kararın işçilerin işten çıkartılması kararını ortadan kaldırıp kaldırmadığı, işverenin fesih dışında başka tedbire başvurma olanağı olup olmadığı, davacının başka bölümde değerlendirilip değerlendirilmeyeceği somut olarak ortaya konmalı, fesihte işvereni bağlayan bir kriter ve varsa bu kritere işverenin uyup uymadığı açıklığa kavuşturulmalı ve sonucuna göre karar verilmelidir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır” gerekçesi ile bozulmuştur.
Mahkemece bozma ilamı doğrultusunda yeniden yapılan yargılama sonucunda davalı işverenin satışlarında düşüşün kalıcı olduğu, bu düşüşün istihdam fazlalığı yarattığı, işverenin aldığı kararı tutarlı olarak uyguladığı, çıkartılan işçilerin yerine yeni işçi alınmadığı, işverenin fesih dışında başka bir tedbir uygulama imkânının kalmadığı, çıkartılan işçilerin başka bir bölümde değerlendirilmesinin mümkün olmadığı, esasen devam eden süreçte işletmenin faaliyetine tamamen son verildiği, tüm çalışanların iş sözleşmelerinin feshedildiği, feshin geçerli nedene dayandığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
Dosyadaki bilgi ve belgelere göre davalı işveren, talebin azalması, satışların düşmesi nedeni ile işletmede yeni rasyonalizasyon tedbirleri uygulamasına gidilmesi zorunluluğu doğduğu gerekçesi ile iş sözleşmesini feshetmiştir. İleri sürülen fesih nedenleri arasında faaliyete son vermeye yer verilmemiştir. Fesih tarihinde işyerinin faal olduğu anlaşılmaktadır. Her ne kadar fesihten yaklaşık 7 ay sonra işyerinin faaliyetine son verilmiş ise de, feshin geçerli nedene dayanıp dayanmadığı fesih tarihindeki şartlara göre değerlendirilmelidir. Fesih tarihi itibariyle istihdam fazlalığı doğduğu mahkemece yapılan keşif ve alınan bilirkişi raporundan anlaşılmakta ise de, fesih tarihinde işyerinde yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesinin 26/C.maddesinde toplu işçi çıkarmada tenkisat kuralına yer verilmiş olup, davalı işverenin sözü edilen kurala uyup uymadığı uyuşmazlığın çözümü bakımından önem arz etmektedir. Dairemizin yukarıda belirtilen bozma ilamında fesihte işvereni bağlayan bir kriter olup olmadığı, varsa kritere uyulup uyulmadığı yönünden de araştırma yapılması istenmesine rağmen bu yönde inceleme yapılmadığı görülmektedir. Belirtilen yönde araştırma ve inceleme yapılmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması hatalı olmuştur.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebepten BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, 05.04.2010 gününde oybirliğiyle karar verildi.