YARGITAY KARARI
DAİRE : 8. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/5916
KARAR NO : 2022/10559
KARAR TARİHİ : 21.12.2022

MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : Orman Kadastrosuna İtiraz
İLK DERECE MAHKEMESİ : … Kadastro Mahkemesi

Taraflar arasında … Kadastro Mahkemesinde görülen dava sonucunda verilen hükme karşı davalı … vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine … Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş olup, bu kez davalılar Hazine ve Orman İdaresi vekili tarafından Bölge Adliye Mahkemesi kararı temyiz edilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü:
K A R A R
Davacı vekili, … İli Şehitkamil İlçesi Sammezrasında orman kadastro çalışmalarının tamamlanarak ilana çıktığını öğrendiklerini, taşınmaz ile ilgili açtıkları tescil davasının derdest olduğunu, taşınmazın komisyon tarafından tespit edilen alanda kaldığını ve davanın aynı zamanda orman kadastrosuna itiraza dönüştüğünü, taşınmazın orman olmadığını belirterek taşınmazın orman olduğuna dair komisyon kararının ve tespitinin iptali talepli dava açmıştır.
Mahkemece yapılan yargılama sonunda; davalı … İdaresi ve Hazine aleyhine açılan Orman tahdidine itiraz davasının ayrı ayrı kabulüne, davalı … ve … aleyhine açılan davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, dava konusu … İli Şehitkamil İlçesi ….., Mahallesi (Sammezrası) 18 nolu komisyon E orman parselinde bulunan fen ve harita mühendisi bilirkişilerinin hazırladığı 12.09.2018 havale tarihli bilirkişi raporuna ekli krokide A harfi ile gösterilen bölümün orman tahdit sınırları dışında bırakılmasına karar verilmiş, hükmün davalı Haizne vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf talepleri esastan reddedilmiş, bu karar davalılar Hazine ve Orman İdaresi vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1.Davalı … İdaresi vekilinin temyiz talebinin incelenmesinde; İlk Derece Mahkemesince verilen davanın kabulüne ilişkin hükme karşı davalı … İdaresi vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmadığı anlaşılmıştır. Bu itibarla öncelikle, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf yoluna başvurmayan tarafın, somut olayda davacının, Bölge Adliye Mahkemesince karşı tarafın istinaf başvurusunun yeni bir karar verilmeden reddedilmesi halinde Bölge Adliye Mahkemesi kararını müstakilen ya da katılma yoluyla temyiz etme hakkının bulunup bulunmadığının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.
Hukuk Mahkemelerinin kesin olduğu Kanunlarla belirtilenler dışındaki kararlarının kanun yolu denetimi 5235 sayılı Kanun ile kurulan Bölge Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçtiği 20.07.2016 tarihine kadar sadece Yargıtay tarafından temyiz yolu ile yapılmakta iken 5235 sayılı Kanun ile kurulan Bölge Adliye Mahkemelerinin 20.07.2016 tarihinde faaliyete geçirilmesi üzerine kanun yolu denetimi iki kademeli hale gelmiştir. Başka bir deyişle, İlk Derece Mahkemelerinin 20.07.2016 tarihinden sonra verdiği kararlara karşı doğrudan temyiz yolu kapatılmıştır.
6100 sayılı HMK’deki yeni düzenleme ile getirilen istinaf yolu, İlk Derece Mahkemesi ile temyiz incelemesi arasında, ikinci derece bir denetim mekanizması ve kanun yoludur.
İstinaf yolu uygulamasında, İlk Derece Mahkemesi kararından sonra, karar önce istinaf denetimine tâbi tutulmakta, istinaf denetiminden sonra temyiz yolu açıksa temyize başvurulmaktadır. Bölge Adliye Mahkemelerinin faaliyete geçmesiyle yargılama üç aşamalı hale gelmiştir. Önce İlk Derece Mahkemesinde ilk derece yargılaması yapılarak karar verilmekte, ardından Bölge Adliye Mahkemesinde istinaf incelemesi ile vakıa ve hukukilik denetimi yapılmakta, son olarak da Yargıtay’da temyiz incelemesine gidilmektedir.
Yeni sistemde temyiz edilen karar İlk Derece Mahkemesinin kararı değil, Bölge Adliye Mahkemesinin kararıdır. Artık İlk Derece Mahkemesi kararının doğrudan temyiz edilmesi mümkün değildir. İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı istinaf başvurusunda bulunulmaması halinde karar kesinleşmektedir.
6100 sayılı HMK’nin yargılama sitemine göre, İlk Derece Mahkemesinin kesin olmayan kararlarına karşı öncelikle istinaf yoluna başvurulmalıdır. Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurusu üzerine, tarafın istinaf başvurusunun usulden/esastan reddine karar verilebilir veya İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırarak yeniden hüküm kurulabilir. Bölge Adliye Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusu reddedilen tarafın ya da istinaf incelemesi sonucunda İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak yeni karar verilmesi halinde aleyhine karar verilen tarafın temyiz hakkı bulunmaktadır.
Taraflardan birisinin İlk Derece Mahkemesinin kararına karşı istinaf başvurusunda bulunmaması halinde kamu düzenine aykırılık yok ise diğer taraf lehine usuli kazanılmış hak oluşacaktır. Karşı tarafın istinafı üzerine de Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının değiştirilmemesi halinde, istinaf etmeyenin temyize başvurması usulü müktesep hak ilkesine aykırı olacaktır. Zira, istinaf mahkemesine götürülmeyen bir kararın temyiz incelemesi söz konusu olamaz. Dolayısıyla tarafların istinaf incelemesinin kapsamı dışında bıraktığı hususlar, kendiliğinden temyiz incelemesinin de kapsamı dışında bırakılmış sayılır.
Bu itibarla; İlk Derece Mahkemesi kararını istinaf etmeyen davalı … İdaresi vekilinin, Bölge Adliye Mahkemesinin kararını temyiz hakkı bulunmadığından, temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
2.Davalı … vekilinin temyiz itirazlarına gelince; İlk Derece Mahkemesince, davalı … yönünden davanın kabulüne, Bölge Adliye Mahkemesince de istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiş ise de, verilen karar usul ve yasaya aykırıdır.
Şöyle ki, eldeki dava, ilan süresi içinde Kadastro Mahkemesinde açılan orman kadastrosuna itiraz davasıdır. 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 11/2 (Değişik ikinci fıkra: 26/2/2014-6527/1 md.) maddesi gereğince ”Hak sahibi gerçek ve tüzel kişiler tarafından açılacak sınırlamaya itiraz davalarında hasım Orman Genel Müdürlüğü” olduğuna göre bu davada Hazine aleyhine husumet yöneltilemez.
Hal böyle olunca; Mahkemece davalı … yönünden davanın pasif husumet yokluğundan reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davalı … İdaresinin temyiz dilekçesinin REDDİNE, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı Hazinenin temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulü ile … Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesinin 13.06.2022 tarih ve 2020/667 Esas, 2022/1079 Karar sayılı istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi hükmünün 6100 sayılı HMK’nin 371. maddesi uyarınca BOZULMASINA, dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 21.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.