YARGITAY KARARI
DAİRE : 8. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/4105
KARAR NO : 2022/6105
KARAR TARİHİ : 27.06.2022
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : Kadastro Tespitine İtiraz
İLK DERECE
MAHKEMESİ : … Kadastro Mahkemesi
Taraflar arasında … Kadastro Mahkemesinde görülen dava sonucunda verilen hükme karşı davacı Hazine vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine … Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş olup, bu kez davacı Hazine vekili tarafından Bölge Adliye Mahkemesi kararı temyiz edilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü:
K A R A R
2613 sayılı Kanun uyarınca 1947 yılında yapılan kadastro çalışmaları sırasında … İli Bornova İlçesi Erzene Mahallesi çalışma alanında bulunan 159 ada 12 parsel sayılı 2.305,94 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz, kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle kargir kilise ve müştemilatı vasfıyla … adına, aynı çalışma alanında bulunan 159 ada 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 ve 21 parsel sayılı sırasıyla 21,75, 44,50, 27,60, 27,00, 29,35, 31,25, 31,65, 22,25, 44,75 metrekare yüzölçümündeki taşınmazlar aynı nedenle kargir dükkan vasfıyla Santa Mariye Kilisesi Vakfı adına ve aynı çalışma alanında bulunan 175 ada 17 parsel sayılı 1.260,56 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz ise tapu kaydı ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle kargir ev vasfıyla Santa Mariye Kilisesi Vakfı adına tespit edilmiştir. Santa Maria Kilisesi tarafından dava konusu taşınmazlar ile eldeki davanın konusu olmayan 164 ada 24, 30, 37, 38 parsel sayılı taşınmazların malik hanelerinin doldurulması istemiyle … Asliye Hukuk Mahkemesine açılan 2011/208 Esas, 2013/610 Karar sayılı dosyada mahkemece kadastro mahkemesine görevsizlik kararı verilmiş, görevsizlik kararından sonra … Kadastro Mahkemesinin 2014/25 Esas, 2014/117 Karar sayılı dava dosyasında yapılan yargılama sonunda ise eldeki davanın konusu olan 159 ada 12 ila 21 ve 175 ada 17 parsel sayılı taşınmazlar hakkında 2613 sayılı Kanun’un 22. maddesi gereğince komisyon tespitlerinin yapılmaması ve kadastro işlemlerinin tamamlanması için dosyanın … İl Kadastro Müdürlüğüne gönderilmesine, eldeki davanın konusu olmayan 164 ada 24, 30,37 ve 38 parseller hakkında ise malik hanelerinin dolu olması nedeniyle görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu belirtilerek karşı görevsizlik kararı verilmiştir. Kadastro Mahkemesi tarafından eldeki davaya konu parsellere ilişkin hükmün temyiz edilmeden kesinleşmesi üzerine dosya, davaya konu olan parseller yönünden kadastro müdürlüğüne gönderilmiş, kadastro komisyonu tarafından dava konusu 159 ada 12 ila 21 parsel sayılı taşınmazlar yönünden taşınmazların ilk tespit edilen yüzölçümleri ile cinsleri yönünden aynen kabulüne malik yönünden yapılan tahdit işlemlerinin iptaline, 175 ada 17 parsel hakkında ise ilk tespit edilen yüzölçümü yönüyle aynen kabulüne, malik ve cinsi yönüyle yapılan tahdit işlemin iptaline, 175 ada 17 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki eve ait komisyonca düzenlenen ek sınırlandırma krokisinin paftasına işlenmesine, 175 ada 17 parsel sayılı taşınmazın ev ve arsa, 159 ada 12 parsel sayılı taşınmazın kilise ve arsası, 159 ada 13 ila 21 parsel sayılı taşınmazların ise kilise dükkanı olarak Santa Maria Kilisesi (Ordo Fratrum Minorum) Tüzel Kişiliği adına tesciline karar verilmiştir.
Davacı Hazine, davalı Santa Maria Kilisesinin tüzel kişiliğinin bulunmadığı iddiasına dayanarak dava açmıştır.
Mahkemece yapılan yargılama sonunda; davalı … ile dahili davalı … hakkında açılan davanın husumet yönünden reddine, davalı Santa Maria Kilisesi yönünden davanın esastan reddine, çekişmeli 159 ada 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 ve 175 ada 17 parsel sayılı taşınmazların 02.02.2016 tarihli kadastro komisyon kararı gibi Santa Maria Kilisesi (Ordo Fratrum Minorum) Tüzel Kişiliği adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiş; hükmün, davacı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş; hüküm, bu kez de davacı Hazine vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Mahkemece, çekişmeli taşınmazlar üzerinde davalı Santa Maria Kilisesi lehine zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğu gerekçesiyle yazılı şekilde karar verilmiş ise de, mahkemenin değerlendirmesi usul ve yasaya uygun bulunmamaktadır. Şöyle ki, hukuk sitemimizde zilyetlikle ya da başka şekilde mülk edinebilecek gerçek ve/veya tüzel kişiler belirlenmiş olup bunlar arasında vakıfların da mülk edinebileceği hususu düzenlenmiş ise de cami, kilise, sinagog gibi tüzel kişiliğe sahip olmayan toplulukların zilyetlikle mülk edinebileceğine dair herhangi bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Her ne kadar Mahkemece davalı tarafın yabancı vakıf olduğu kabul edilmek suretiyle yazılı şekilde karar verilmiş ise de davalı Santa Maria Kilisesi’nin vakıf mı olduğu (cemaat vakfı vs.) veya tüzel kişiliği olmayan bir topluluk mu olduğu hususu dosya kapsamından anlaşılamamıştır.
Hal böyle olunca, davalı Santa Maria Kilisesinin (Ordo Fratrum Minorum) hangi statüde bulunduğu davalı ve ilgili yerlerden sorulmak suretiyle açıklığa kavuşturulması ve bundan sonra davanın esasına girilerek sonucuna karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmiş olması isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davacı Hazine vekilinin temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulü ile … Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesinin 16.01.2020 tarihli ve 2019/523 Esas, 2020/43 Karar sayılı istinaf başvurusunun esastan reddine dair kararının KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi hükmünün 6100 sayılı HMK’nin 371. maddesi uyarınca BOZULMASINA, davacı Hazine vekilinin sair temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 27.06.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.