YARGITAY KARARI
DAİRE : 8. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2018/1777
KARAR NO : 2018/15345
KARAR TARİHİ : 10.09.2018
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasında görülen ve yukarıda açıklanan davada yapılan yargılama sonunda Mahkemece, davanın reddine karar verilmiş olup, hükmün duruşma yapılması suretiyle Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmiştir. Dosya incelenerek işin duruşmaya tabi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 10.10.2017 …… günü tayin edilerek taraflara çağrı kağıdı gönderilmişti. Duruşma günü temyiz eden taraftan gelen olmadı. Karşı taraftan davalı vekili Av. … geldi. Duruşmaya başlanarak temyiz isteğinin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan ve hazır bulunanların sözlü açıklaması dinlendikten sonra duruşmaya son verilerek; dosyanın incelenmesi sonucu görülen eksikliklerin ikmali için dosyanın mahal mahkemesine iadesine karar verilmesini takiben eksiklikler tamamlanmış olmakla dosya yeniden incelendi, gereği düşünüldü:
KARAR
Dava dilekçesinde, … Yönetim Kurulunun 23.07.2012 tarihli kararına istinaden 16.02.2014 tarihli genel kurulda davacının davalı dernekten ihracına ilişkin kararın iptali istenmiş; mahkemece, ihraca sebep davacının davranışlarının dernek üyeliği ile bağdaşmayan hal ve tutum olarak değerlendirilerek verilen çıkarma kararının haklı neden teşkil ettiği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
04.06.1958 ve 15/6 Sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararı gereğince, maddi olayları açıklamak taraflara ve ileri sürülen hususları hukuken nitelemek ve uygulanacak kanun hükümlerini tesbit etmek ve uygulamak görevi hakime aittir.
Dava, davacının üyesi olduğu dernekten ihracına dair kararın iptali istemine ilişkidir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 67. maddesi gereğince; tüzükte üyelerin çıkarılma sebepleri gösterilebilir. Tüzükte çıkarma sebepleri gösterilmişse, çıkarma kararına bu sebeplerin haklı sayılamayacağı iddiasıyla itiraz edilemez. Ancak dernek tüzüğünde çıkarılmaya (ihraca) dair bir hüküm bulunmaması halinde ise, çıkarılma ancak haklı bir nedene dayandırılarak yapılabilir. Bu halde çıkarılan üye çıkarılma kararının iptali için mahkemeye baş vurabilecektir. 68. madde ise dernek üyelerinin eşit haklara sahip oldukları, derneğin üyeleri arasında ………… ve sınıf farkı gözetemeyeceği, eşitliği bozan veya bazı üyelere bu sebeplerle ayrıcalık tanıyan uygulamalar yapamayacağı düzenlenmiştir.
Yine üyelikten ihraca ilişkin Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında “ Tüzükte ihraç sebebi olarak gösterilmeyen hallerde, verilen ihraç kararının, hakkın kötüye kullanıldığından dolayı iptali için dava açılabilir” (Y.20.9.1950 günlü ve 4/10 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı) denilmektedir.
Bir üyenin dernek üyeliğinden çıkarılması konusunda karar verilirken, öncelikle çıkarılma sebeplerinin tüzükte düzenlenip düzenlenmediğinin göz önünde bulundurulması gerekecektir. Eğer çıkarma kararı, tüzükte çıkarma sebebi olarak düzenlenen bir haklı sebebe dayanıyorsa; çıkarılan üye, bu tüzüğü kabul ederek derneğe üye olduğu için, çıkarma sebebinin haklı sebep olup olmadığına dair itiraz hakkı yoktur. Ancak tüzükte çıkarma sebebi düzenlenmemiş ise, ihraç edilen üye ihraç sebebinin haksız olduğunu ileri sürerek bu kararın kaldırılması için dava açabilir.
Davacının dernekten ihracına dayanak yapılan olay 05.05.2012 tarihinde gerçekleşmiş, …… Divanı, Yönetim Kurulu ve nihayet 16.02.2014 tarihli genel kurulda davacının ihracı oylanıp ihraç kararı oy çokluğu ile kabul edilerek süreç tamamlanmıştır. Olayın meydana geldiği 05.05.2012 tarihi itibari ile yürürlükte bulunan dernek tüzüğüne göre, (tüzük daha sonra değiştirilmiş ve ihraç kararı verme yetkisi …… Divanından alınarak Yönetim Kuruluna verilmiş) dernekten ihracı gerektiren bir fiil işleyenlerin …… Divanı kararı ile üyelikten çıkarılacakları (mad. 7/B), disiplin kararı verme yetkisinin …… Divanında bulunduğu (mad. 23 ve devamı maddeler), Yönetim Kurulunun sadece disipline sevk yetkisinin olduğu, dernekten ihraç sebeplerinin somut olarak sayılmadığı, 23.maddenin “C” bedinde genel ifadelerle üyenin sorumluluklarına dair; “Üye, eş ve çocukları ile konukları Dernek içinde huzur bozucu, onur kırıcı, incitici tutum ve davranışlarda bulunamazlar. Genel ahlak, saygı ve görgü kurallarına uygun davranış içinde olmak zorundadırlar. …… Divanı, üye, eş ve çocukları hakkında kınama ve 1 yıla kadar geçici veya sürekli olarak Derneğe girişlerini önleme ve Dernek olanaklarından yararlandırmama kararı alabilir.” düzenlemenin olduğu, yani TMK’nin 67.maddesi kapsamında dernek tüzüğünde ihraç sebeplerinin düzenlenmemesi sebebi ile ihraç edilen üyenin ihraç sebebinin haksız olduğunu ileri sürerek bu kararın kaldırılması için dava açabilir.
İhraca sebep olduğu ileri sürülen maddi vakıanın “9. Boğaz Komutanlığı Yat Yarışları”nda başhakem olarak görev yapan davacı …’nın yarış esnasında umuma açık alanda idrarını yapmasının davacının dernekten çıkarılması noktasında haklı neden olup olmayacağının üzerinde durulması gerekmektedir. Davacının yaptığı iddia edilen eylem yürürlükteki mevzuata göre suç olmayıp, genel ahlak ve görgü kurallarına aykırılık oluşturmaktadır. İşlendiği iddia edilen fiil, dernek içinde değil, bir yarış esnasında umuma açık alanda meydana gelmiş ve yarışlar esnasında başhakem olarak görev yapan davacı, dernek tüzel kişiliğini temsil etmemektedir. İşlediği eylemin derneğin veya dernek üyelerinin onurunu kırıcı ve manevi şahsiyetine açıkca zarar verdiği şeklinde nitelendirilemeyeceğinden dernekten çıkarılma yönü itibari ile haklı neden kabul edilemeyeceği gözetilerek ihraca dair kararın iptali istemine dair davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken reddi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle 6100 sayılı HMK’nin Geçici 3. maddesi ve 1086 sayılı HUMK’un 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, taraflarca HUMK’un 440/I maddesi gereğince Yargıtay Daire ilamının tebliğinden itibaren ilama karşı 15 gün içinde karar düzeltme isteğinde bulunulabileceğine, peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 10.09.2018 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.