YARGITAY KARARI
DAİRE : 7. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/159
KARAR NO : 2023/1122
KARAR TARİHİ : 27.02.2023
KARAR : Davanın kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen mirasın hükmen reddi davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 14. Hukuk Dairesince İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) adına Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; 22.09.2008 tarihinde vefat eden muris …’nun müvekkillerinin miras bırakanı olduğunu belirterek, terekesinin borca batık olduğunun tespiti ile mirasın hükmen reddine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Gelir İdaresi Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde, dava şartlarının mahkemece araştırılması gerektiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
2. Davalı Ziraat Bankası A.Ş. vekili cevap dilekçesinde, davanın üç aylık yasal süre içinde açılmadığını, davacıların murisin bir kısım borcuna kefil olmaları sebebiyle icra takiplerini en başından beri bildiklerini, dava açmakta kötü niyetli olduklarını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 07.05.2015 tarih ve 2013/509 Esas, 2015/200 Karar sayılı kararıyla davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Gelir İdaresi Başkanlığı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 14. Hukuk Dairesinin 17.09.2019 tarih ve 2016/15894 Esas, 2019/5330 Karar sayılı kararıyla, “mahkemece murisin ölüm tarihi itibariyle üzerine kayıtlı gayrımenkul, menkul ve araç olup olmadığı, murisin davalılara ve dosya içerisine alınan icra dosyalarındaki dava dışı alacaklılara ölüm tarihi itibariyle borç miktarının araştırılmadığı görülmektedir. O halde mahkemece yapılması gereken iş, murisin 22.09.2008 tarihi itibariyle tapuda gayrımenkul kaydının, bankalarda mevduat hesabının ve trafik sicilinde araç kaydının bulunup bulunmadığının araştırılması için ilgili tapu, banka ve emniyet müdürlüklerine yazı yazılmalıdır. Terekenin pasifinin belirlenmesi amacıyla da murisin 22.09.2008 tarihi itibariyla borçlarının tespiti sağlanmalıdır. Ayrıca, TMK’nin 610/2. maddesine göre terekeyi sahiplenen mirasçıların mirası reddetme hakkı bulunmadığından davacı mirasçıların mirası kabul anlamına gelen davranışlarda bulunup bulunmadıkları da araştırılmalıdır. Terekenin ve davacıların durumu net olarak tespit edildikten sonra sonucuna göre bir karar verilmelidir.” gerekçesiyle hüküm bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozmaya uyularak yapılan inceleme ve araştırma sonucu; “ölümü tarihinde miras bırakan adına araç kaydı bulunmadığı gibi murisin terekesinde vefat tarihi itibari ile parasal değeri olan menkulünün de tespit edilemediği, davacı yasal mirasçılarının muris mirasını kabul anlamına gelecek açıktan ve zımmı bir işlem ve davranışının da tespit edilemediği, miras bırakanın ödemeden aczi açıkça belli olduğu” gerekçesiyle davanın kabulüne; mirasın davacı mirasçılar açısından hükmen reddedildiğinin tespitine, karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Gelir İdaresi Başkanlığı adına Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili, davanın yasada yer alan yasal süre geçtikten sonra açıldığını, mahkemece eksik inceleme ile hüküm kurulduğunu, mirasçıların kabul anlamına gelecek davranışlarının bulunup bulunmadığı hususunun mahkemece araştırılmadığını, bozma ilâmına uygun incelemenin mahkemece yapılmadığını belirterek, İlk Derece Mahkemesi kararını temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. İlgili Hukuk
1. Dava, TMK’nın 605/2 nci maddesi gereğince açılan mirasın hükmen reddi istemine ilişkindir.
2. TMK’nın 605/2 nci maddesine dayanan mirasın reddi istemi süreye tâbi olmayıp mirasçıların iyi niyetli ya da kötü niyetli olmalarının bir önemi bulunmamaktadır. Murisin ödemeden aczi ölüm tarihine göre belirlenir. Ölüm tarihi itibarıyla, murisin tüm malvarlığı terekenin aktifini, tüm borçları ise terekenin pasifini oluşturur. Terekenin pasifinin aktifinden fazla olması terekenin ödemeden aczini ve dolayısıyla da terekenin borca batık olduğunu gösterir (TMK m. 605/2).
3. Mirasın hükmen reddine ilişkin olarak açılan davalarda, terekenin açıkça borca batık olup olmadığının araştırılması gerekmektedir. İcra takibi sonunda aciz vesikası düzenlenmesi hâlinde terekenin borca batık olduğu kabul edilir. Aksi hâlde terekenin borca batık olup olmadığı, murisin malvarlığı bulunup bulunmadığının usulüne uygun olarak bankalar, trafik tescil müdürlüğü, vergi daireleri, belediyeler ve tapu müdürlüğü vb. kurum ve kuruluşlardan sorulması, murisin alacak ve borçları zabıta marifetiyle de araştırılarak aktif malvarlığı ile takibe konu borç miktarı gözönünde tutularak aktif ve pasifinin tereddüde neden olmayacak şekilde ölüm tarihi itibarıyla belirlenmesi gerekmektedir.
2. Değerlendirme
1. Mahkemece bozma ilâmına uyularak davanın kabulüne karar verilmiş ise de bozma ilâmı gereği tam olarak yerine getirilmemiş olup, yapılan araştırma ve incelemeler hüküm kurmaya yeterli değildir.
2. Somut olayda; terekenin borca batık olup olmadığı, murisin malvarlığı bulunup bulunmadığına yönelik mahkemece yapılan araştırmada, bankalara miras bırakanın ölüm tarihi itibarıyla aktif ve pasifinin bulunup bulunmadığına dair müzekkere yazılmadan hüküm kurulduğu anlaşılmaktadır.
3. Öte yandan, miras bırakanın ölüm yılı 2008 yılı olmasına karşın, miras bırakan adına kayıtlı araç bulunup bulunmadığı ile miras bırakanın pasif mal varlığının araştırılmasına yönelik mahkemece hazırlanan müzekkerelerin tamamında ölüm yılının 2018 olarak yazıldığı, hükmün yanlış ölüm tarihi esas alınarak yapılan araştırma sonucuna göre kurulduğu anlaşılmaktadır.
4. Murisin ödemeden aczi ölüm tarihine göre belirlenir. Mahkemece, belirtilen hususlar üzerinde durulmadan eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenlerle bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Gelir İdaresi Başkanlığı adına Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
27.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.