YARGITAY KARARI
DAİRE : 7. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/4669
KARAR NO : 2023/5313
KARAR TARİHİ : 02.11.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/61 E., 2022/789 K.
HÜKÜM/KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Hayrabolu Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/15 E., 2021/284 K.
Taraflar arasındaki 5403 sayılı Kanun’dan kaynaklı sınırdaş tarım arazisi maliki tarafından açılan ön alım hakkına dayalı tapu iptal ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; … ilçesi, … Mahallesi, 299 parsel sayılı taşınmazın tapuda müvekkili … adına kayıtlı olduğunu, müvekkiline komşu parsel olan … mahallesi 298 parsel numaralı taşınmazı davalı …’un 17.02.2018 tarihinde gerçekte dönümü 8.000,00 TL bedel ile satıldığı halde tapuda şufa hakkının kullanılmasını engellemek için 170.000,00 TL olarak gösterilerek satın aldığını, taşınmazın sınırdaş malik olan müvekkilinden habersiz olarak satıldığını, 5403 sayılı … Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun 8-i maddesinin komşu arazi maliklerine önalım hakkı tanıdığını, bu nedenle Hayrabolu İlçesi, … Mahallesi, 298 parsel sayılı tarla niteliğindeki taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile müvekkili adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ön alım hakkının taşınmazın tamamına yönelik kullanılması gereken bir hak olduğu ve bu hakkın taşınmazın bir kısmına yönelik kullanılmasının mümkün olmadığı, dava konusu taşınmazın bir kısmının köy yerleşik alanında kaldığı anlaşılmakla davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın tarla olup, tarım amaçlı kullanıldığını, ÇKS kayıtlarının istenmesi ve fiili kullanım durumu ile her iki taşınmazın fiili durumunun mahallinde görülmesi ve bilirkişilerden bu hususlarda ek rapor alınması gerekirken, bu hususta keşif dahi yapılmadan karar verilmiş olmasının usul ve yasalara aykırı olduğunu belirterek yerel mahkeme kararının kaldırılmasını, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Belediye Başkanlığı tarafından dava konusu taşınmazın 1/25000 ölçekli Tekirdağ İl … Düzeni Planı’na göre 3041,10 m²’lik kısmının yerleşik … ve civarı sınırı içinde kalmakta olup, kırsal yerleşim alanları fonksiyonunda kaldığı geri kalan kısmının tarımsal … olarak korunacak yerlerden bulunduğu bildirilmiş olmasına göre taşınmazın tamamının tarım arazisi olmadığı anlaşıldığından davacının 5403 sayılı … Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’na 6537 sayılı Kanunla eklenen 8/i maddesi gereğince ön alım hakkı bulunmadığı anlaşılmakla, davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü nedenlerle temyiz isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 5403 sayılı Kanun’dan kaynaklı sınırdaş tarım arazisi maliki tarafından açılan önalım hakkından kaynaklanan tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
5403 sayılı … Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununa 6537 sayılı Kanunla eklenen 8/i maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasında; “Tarımsal arazilerin satılması hâlinde sınırdaş tarımsal arazi malikleri de önalım hakkına sahiptir. Tarımsal arazi, sınırdaş maliklerden birine satıldığı takdirde, diğer sınırdaş malikler önalım haklarını kullanamaz. Önalım hakkına sahip birden fazla sınırdaş tarımsal arazi malikinin bulunması hâlinde hâkim, tarımsal bütünlük arz eden sınırdaş arazi malikine önalıma konu tarımsal arazinin mülkiyetinin devrine karar verir.” hükmü getirilmiştir.
Aynı maddenin üçüncü fıkrasında önalım hakkının kullanılmasında Türk Medenî Kanunu hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 … maddesinde yer … sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, dava konusu taşınmazın bir kısmının köy yerleşim yeri içerisinde olması nedeniyle 5403 sayılı … Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununa 6537 sayılı Kanunla eklenen 8/i maddesi uyarınca ön alım hakkı kullanılacak yerlerden olmadığının anlaşılmasına göre davacılar vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 … maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.