YARGITAY KARARI
DAİRE : 7. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/3174
KARAR NO : 2022/5879
KARAR TARİHİ : 06.10.2022
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki geçit davasından dolayı mahal mahkemesinden verilen yukarıda gün ve sayısı yazılı hükmün; Dairemizin 25/10/2021 gün ve 2021/6186 Esas, 2021/2293 Karar sayılı ilamı ile onanmasına karar verilmişti. Süresi içinde davalı … vekili tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla, dosya içerisindeki bütün evrak incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, Türk Medeni Kanununun 747. maddesi gereğince geçit … kurulmasına ilişkindir.
Davacı, 417 parsel sayılı taşınmazı yararına davalılara ait 419 ve 465 parsel sayılı taşınmazlardan geçit … kurulmasını istemiştir.
Davalılar, davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkemece ilk olarak, davanın kabulü ile 417 parsel sayılı taşınmaz yararına 419 ve 417 parsel sayılı taşınmazlardan 5 metre eninde geçit kurulmasına karar verilmiştir.
Davalı … Hazine vekili tarafından temyiz edilen hükmün, Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin 08.11.2013 tarihli 2013/10679- 14051 E. K. sayılı ilamıyla bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda davanın kabulü ile; 417 parsel sayılı taşınmaz lehine 419, 465, 469 ve 468 parsel sayılı taşınma aleyhine geçit … tesis edilmiştir.
Davalı … vekilinin temyizi üzerine hükmün, Dairemizin 25.10.2021 tarihli, 2021/6186 Esas, 2021/2293 Karar sayılı ilamıyla onanmasına karar verilmiştir.
Davalı … vekili karar düzeltme talebinde bulunmuştur.
Türk Medeni Kanununun 747/2 maddesi gereğince geçit isteği, önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun komşuya, bu şekilde ihtiyacın karşılanmaması halinde geçit tesisinden en az zarar görecek olana yöneltilmelidir. Zira geçit … taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak … olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan
alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkeleri gözetilmelidir. Geçit ihtiyacının nedeni, taşınmazın niteliği ile bu ihtiyacın nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakârlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.
Uygun güzergah saptanırken önemle üzerinde durulması gereken diğer bir yön ise, aleyhine geçit kurulan taşınmaz veya taşınmazlar bölünerek kullanım şekli ve bütünlüğünün bozulmamasıdır. Şayet başka türlü geçit tesisi mümkün değilse bunun gerekçesi kararda açıkça gösterilmelidir.
Yararına geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı nazara alınarak özellikle tarım alanlarında, nihayet bir tarım aracının geçeceği genişlikte (emsaline göre 2,5-3 m.) geçit … tesisine karar vermek gerekir. Bu genişliği aşan bir yol verilmesinin zorunlu olduğu hallerde, gerekçesi kararda dayanakları ile birlikte gösterilmelidir.
Saptanan geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenmesi gereken bedel taşınmazın niteliği gözetilerek uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak belirlenmelidir. Bu bedel de hükümden önce depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin belirlenmesinden sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet … kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 ve 1012. maddesi ile Tapu Sicil Tüzüğünün 60. maddesi uyarınca tapu kaydının beyanlar hanesine yazılması da gereklidir.
Dere yatakları kural olarak Türk Medeni Kanununun 715. maddesi kapsamına giren devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerdendir. Bu özelliği itibariyle de kamu malıdır. Kamu malı niteliğinde olan bir yerin, kişinin özel istifadesine terki olanaklı olmayıp, dere yatağı üzerinden geçit … kurulması mümkün değildir
Geçit … kurulmasına ilişkin davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.
Somut olayda; Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin 08.11.2013 tarihli 2013/10679- 14051 E.K sayılı bozma ilamına uyulmasına karar verildiği halde bozma gerekçeleri yerine getirilmemiştir. Mahkemece, başka alternatif bulunmasına rağmen bilirkişi raporunda kuru dere yatağından geçirilen alternatifin tercih edilmesi, fedakârlığın denkleştirilmesi ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle 5 metre genişliğinde geçit … tanınması doğru görülmemiştir.
O halde mahkemece dava konusu taşınmazın bulunduğu yerde 23.12.2020 tarihinde yenileme kadastrosu yapıldığından öncelikle güncel tapu kayıtları getirtilerek taraf teşkili denetlenmelidir. Davada taraf olmayan kişilerin varlığının tespiti halinde davada taraf olmaları sağlanmalıdır. Türk Medeni Kanununun 715. maddesi kapsamına giren devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olan dere yataklarından geçit … tesis edilemeyeceği dikkate alınmalıdır. Geçit … kurulması talebinde bulunan davacının geçit tesisi için gerekli maliyete katlanmak zorunda olduğu dikkate alınarak davacının talepleri ve fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi gereğince en fazla 3 metre genişlikte geçit … tesis edilmelidir.
Hükmün temyiz incelemesi sonucunda yukarıda yazılı sebeplerle bozulması gerekirken maddi hata nedeniyle onandığı bu kez yapılan inceleme ile anlaşıldığından, davalı … vekilinin karar düzeltme talebinin kabulü ile Dairemizin 25.10.2021 tarihli, 2021/6186 Esas, 2021/2293 Karar sayılı onama ilamının kaldırılarak kararın yukarıdaki gerekçeyle bozulmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı … vekilinin karar düzeltme isteminin kabulü ile Dairemizin 25.10.2021 tarihli, 2021/6186 Esas, 2021/2293 Karar sayılı onama ilamının KALDIRILMASINA, hükmün açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 06.10.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.