YARGITAY KARARI
DAİRE : 7. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/8547
KARAR NO : 2023/866
KARAR TARİHİ : 15.02.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : … Bölge Adliye Mahkemesi 17. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile hükmün kaldırılmasına ve davanın aktif dava ehliyeti yokluğundan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar, hayvancılık ile uğraşmaları nedeniyle köy merasından faydalandıklarını, meraların tahsis amacının değiştirilerek yerleşim yeri yapıldığını, kadim mera ve harman yerlerinin tahsis amacının usulsüz olarak değiştirildiğini ileri sürerek, taşınmazların fiili olarak mera ve harman yeri niteliğinin devam edip etmediğinin; taşınmazların mera ve harman yeri niteliğinin korunmasının köy halkı için önem taşıyıp taşımadığının; köyün yerleşim yerine ihtiyacı bulunup bulunmadığının; köy yerleşim yeri olarak başka seçeneklerin bulunup bulunmadığının; tahsis amacına aykırı olarak zirai amaçlı kullanıp kullanılmadığının; dere yatağı olması nedeniyle yerleşim yeri olarak tahsis edilmesi halinde sel felaketine maruz kalma ve benzeri sakıncalarının olup olmadığının tespitini istemişlerdir.
II. CEVAP
1. Davalı … vekili, …İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 6360 sayılı Yasa öncesinde köy yerleşim yerinin değiştirildiğini, idari görüş alınarak hak sahipleri adına taşınmazların tescilinin sağlandığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
2. Davalı … vekili, tarafına husumet yöneltilemeyeceğini, tüm iş ve işlemlerin yasaya uygun yapıldığını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
3. Davalı Hazine vekili, mera ve harman yeri niteliğindeki taşınmazların 4342 sayılı Yasa’nın 14/d maddesi uyarınca tahsis amacı değiştirilerek Hazine adına tescilinin yapıldığını, bu taşınmazların tevhit ve ifrazıyla oluşan 78 adet taşınmazın 75 adedinin dağıtımının yapıldığını, taşınmazların hak sahiplerine mülkiyetinin nakli için tapu kayıtlarının belediyeye devrinin yapıldığını belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacılar hayvancılıkla uğraştığını, otlatmak için meraya ihtiyaçlarının olduğunu, mera kaynaklarının vasfının değiştirilmesinin uygun olmadığını, köy yerleşim alanına ihtiyaç olmadığını, nitekim dağıtılan arazilerin dağıtım amacına uygun olarak kullanılmadığını belirterek meraya ihtiyacın olup olmadığının tespitinin gerektiğini bu nedenle hükmün kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
1. Davacılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile Kadınhanı Asliye Hukuk Mahkemesinin 23.10.2018 tarih ve 2017/254 Esas, 2018/268 Karar sayılı kararının kaldırılmasına,
2. HMK’nın 353 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının (b) bendinin 2 nci maddesi uyarınca yeniden esas hakkında karar verilmesi gerektiği anlaşılmakla davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi gerekçesinde;
1. Dava konusu taşınmazın …Köyü sınırları içerisinde yer aldığını,
2. Anılan köyün tüzel kişiliği 6360 sayılı Yasa uyarınca sona erdiğinden dava açma hakkı davalı belediyeye ait olup davacıların dava açma yetkileri bulunmadığını,
3. Bu nedenle ilk derece mahkemesince, davanın aktif dava ehliyeti yokluğu nedeniyle reddi yerine esastan incelenerek sonuçlandırılması doğru görülmediğinden kararın kaldırılarak değişik gerekçe ile reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, bilirkişi kurulu raporunun karar vermeye yeterli olmadığını, mera vasfını değiştirilmesi amacına uygun kullanılmadığını, köyün yerleşim alanına değil meraya ihtiyacı olduğunu, istinaf dilekçesinde belirttiği nedenlerle hükmün bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, tespit istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Hukuki nitelikleri itibariyle devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olan meralar özel mülkiyete konu olamazlar. Bu nedenle de mülkiyeti devlete ait olan yerlere ilişkin davayı Hazine açabileceği gibi meraların sınırları içinde bulunduğu ve yararlanma hakkı olan köy tüzel kişilikleri ve belediyelerin de dava açma hakları vardır. Ancak, somut olayda olduğu gibi köy muhtarının veya belediyenin dava açmaması ya da menfaati bulunması halinde köy halkından bir ya da birkaç kişinin dava açma hakkı olup olmadığı sorunu karşımıza çıkmaktadır.
2. Meraların kuru mülkiyeti Hazineye, yararlanma hakkı köy ve belediyelere aittir. Meradan yararlanma hakkı olan köy ve belediyeler mera olarak sınırlandırılma, yoksun kaldıkları yararlanma nedeniyle haksız elatmanın kaldırılmasını, hayvanlarının yararlanamaması sebebiyle ot bedelini, mülkiyet hakkı sahibi olan Hazine ise mera olarak sınırlandırılmasını, haksız elatmanın giderilmesini ve bunun dışında 4342 sayılı Mera Kanunu’nun 4/4 üncü maddesine dayanarak meralarda meydana gelen tahribat sebebiyle eski hale getirme masraflarının tahsilini haksız eylem sahibinden isteyebilir.
3. Değerlendirme
1. Somut olayda; dava, … Köyü halkından olan gerçek kişiler tarafından açılmıştır. …Köyü, 6360 sayılı Kanun uyarınca tüzel kişiliği kaldırılarak Kadınhanı ilçesinin mahallesi olmuştur. Bu durumda köy adına dava açmak ve açılan davayı takip yetkisi Kadınhanı Belediyesine veya Hazineye aittir.
2. Bu açıklamalardan sonra kısaca belirtmek gerekirse, o köyden bazı kişilerin köyün menfaatini ileri sürerek şartlar oluşmadan köy adına veya köyü temsilen dava açma yetkileri bulunmamaktadır.
3. Bölge Adliye Mahkemesince, davanın aktif dava ehliyeti yokluğu nedeniyle reddine karar vermesi doğru görülmüş ve hükmün onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.