YARGITAY KARARI
DAİRE : 7. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2021/5985
KARAR NO : 2022/5202
KARAR TARİHİ : 15.09.2022
7. Hukuk Dairesi
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
DAVALILAR : SGK vd.
İLK DERECE
MAHKEMESİ : Bursa 8. Asliye Hukuk Mahkemesi
Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 08/12/2017 tarihinde verilen dilekçe ile mirasın hükmen reddi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 03/03/2020 tarihli hükmün istinaf yoluyla incelenmesi davalılar vekilleri tarafından talep edilmiştir. Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine dair verilen karar davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içeriğindeki tüm kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
1.DAVA
1.1. Davacı vekili, müvekkilinin miras bırakanı …’in 22.02.2016 tarihinde vefat ettiğini belirterek terekenin borca batık olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
2.CEVAP
2.1. Davalılar vekilleri, davanın reddini savunmuştur.
3. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
3.1. İlk derece mahkemesi, davanın kabulüne karar vermiştir.
4. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
4.1. Hükmün istinaf yolu ile incelenmesi davalılar vekillerince talep edilmiştir.
4.2. Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi, istinaf başvurusunun HMK 353/(1)-b/1 maddesi uyarınca esastan reddine karar vermiştir.
5. TEMYİZ
5.1. Davalılar vekilleri, kararı temyiz etmiştir.
5.2. Temyiz Nedenleri
5.2.1. Davalılar vekilleri, terekenin aktif ve pasifi ile terekenin benimsenip benimsenmediği hususlarının yeterince araştırılmadığını, mirasçıların murisin ölümünden önceki 5 yıl içinde muristen edindikleri malvarlıklarının araştırılmadığını, mirasın reddi için gerekli yasal 3 aylık hak düşürücü sürenin geçirildiğini, murisin diğer mirasçıları tarafından Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/33 Esas sayılı mirasın hükmen reddi dosyasında da eldeki dosya ile aynı araştırmaların yapıldığını ve ilgili dosyada davanın kabulüne dair verilen kararın Bursa Bölge Adliye Mahkemesinin 1. Hukuk Dairesinin 2018/1271 Esas sayılı kararı ile eksik inceleme yapıldığı gerekçesiyle kaldırıldığını, aynı eksik incelemelerin eldeki dosyada da mevcut olmasına karşın istinaf başvurularının esastan reddedilmiş olmasının hatalı olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
6.YARGITAY KARARI
6.1. Dava, terekenin borca batık olduğunun tespiti hukuksal nedenine dayalı olarak TMK’nun 605/2. maddesi gereğince açılan mirasın hükmen reddi davasıdır.
6.2. Türk Medeni Kanunu’nun 605/2. maddesi gereğince açılan mirasın hükmen reddi davasında, ölüm tarihinde miras bırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise, miras reddedilmiş sayılır (TMK. 605/2 madde). Bu maddeye dayanan talepler süreye tabi olmayıp, mirasçıların iyi niyetli ya da kötü niyetli olmalarının bir önemi bulunmamaktadır. Mirasbırakanın ödemeden aczi ölüm tarihine göre belirlenir. Ölüm tarihi itibariyle, mirasbırakanın tüm malvarlığı terekenin aktifini, tüm borçları ise terekenin pasifini oluşturur. Terekenin pasifinin aktifinden fazla olması; terekenin ödemeden aczini ve dolayısıyla da terekenin borca batık olduğunu gösterir. Ancak, tereke borca batık olmasına rağmen Türk Medeni Kanununun 610/2. maddesinde açıklandığı şekilde tereke işlemlerine karışan, tereke mallarını gizleyen veya kendine maleden mirasçı, mirası reddedemez. Ayrıca Türk Medeni Kanununun Velayet Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzüğün 39/2. fıkrası gereğince mirasın reddi yetkisini içeren özel vekaletname sunulması da zorunludur.
6.3. 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanunun 22.07.1998 tarihli 4369 sayılı Kanunla değişik 35. maddesi hükmüne göre; limited şirket ortakları, şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacağından sermaye hisseleri oranında doğrudan doğruya sorumlu olurlar ve bu kanun gereğince takibe tabi tutulurlar. Ortağın şirketteki sermaye payını devretmesi halinde, payı devreden ve devralan şahıslar devir öncesine ait amme alacaklarının ödenmesinden birinci fıkra hükmüne göre müteselsilen sorumlu tutulur. Aynı kanuna 25.05.1995 tarihli 4108 sayılı Kanunla ilave edilen mükerrer 35. madde hükmüne göre de tüzel kişilerin malvarlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan amme alacakları, kanuni temsilcilerin şahsi malvarlıklarından bu kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Şu halde açıklanan yasa hükümleri gereğince kamu borçlarının murisin; “ortağı” ve “temsilcisi” olduğu şirket borcundan kaynaklandığının tespit edilmesi halinde ilgili şirketlerin, şirketin malvarlığından tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan kamu borcundan, şirket ortağı olarak “koyduğu sermaye hissesi oranında” doğrudan doğruya; “temsilcisi” olarak da şahsi sorumluğu olacağı gözetilerek, mahkemece uzman bilirkişi veya bilirkişiler eliyle murisin, “ortağı” ve “yasal temsilcisi” olduğu şirketlerin defter, kayıt ve belgeleri üzerinde inceleme yaptırılarak şirketin aktif ve pasifinin saptanması ve murisin şirketin kamu borcundan dolayı sermaye hissesi oranında şahsen sorumlu olacağı miktarın bu suretle belirlenmesi, amme alacağının şirketin malvarlığından tamamen tahsili mümkün ise bu halde davacıların kamu borcundan dolayı terekenin borca batıklığının tespitini istemekte hukuki yararlarının bulunmayacağı gözetilerek isteğin reddedilmesi, aksi halde murisin ölüm tarihi itibariyle tespit edilen terekesinin aktifinin borcu karşılamaya yeterli olmaması halinde isteğin kabulüne karar verilmesi gerekmektedir.
6.4. Somut olaya gelince, davalıların alacaklarının mirasbırakan …’in ortağı/kanuni temsilcisi olduğu … Limited Şirketinin, … Denizcilik Limited Şirketinin, … Gemi İşletmeciliği Limited Şirketinin ve … Denizcilik Limited Şirketinin kamu borçlarından kaynaklanmasına karşın belirtilen usulde bir araştırma yapılmamıştır. 6183 sayılı Kanunun 35/3. maddesi hükmüne göre, ortağın şirketteki sermaye payını devretmesi halinde, payı devreden ve devralan şahıslar devir öncesine ait amme alacaklarının ödenmesinden birinci fıkra hükmüne göre müteselsilen sorumlu tutulur. Anılan yasal düzenleme karşısında, yukarıda belirtilen usulde mirasbırakanın payını devrettiği şirketler de dahil olmak üzere murisin sorumlu olacağı miktar belirlenmelidir.
6.5. Ayrıca, mirasbırakanın hissedarı ve kanuni temsilcisi olduğu belirtilen limited şirketlerin defter, kayıt ve belgeleri üzerinde inceleme yaptırılarak şirketin aktif ve pasifinin saptanması, amme alacağının şirketin malvarlığından tamamen tahsilinin mümkün olup olmadığının belirlenmesi, murisin şirketten tahsil edilemeyen kamu borcundan dolayı sermaye hissesi oranında şahsen sorumlu olacağı miktarın tespit edilmesi, şirketin aktif ve pasifinden mirasbırakanın hissesine düşen değer dikkate alınarak terekenin aktif ve pasif hesabında değerlendirilmesi gerekmektedir. Böylece, ölüm tarihi itibariyle, mirasbırakanın tüm malvarlığı ve borçları belirlenmeli, terekesinin pasifinin aktifinden fazla olduğunun anlaşılması durumunda terekenin borca batık olduğu kabul edilmelidir. Yukarıda açıklanan ilkeler gözetilmeksizin karar verilmiş olması nedeni ile kararın bozulması gerekmiştir.
6.6. Öte yandan, Hukuk Muhakemeleri Kanunun 166. maddesi gereğince, Bursa 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/33 Esas sayılı dosyası ile eldeki dosya arasında bağlantı bulunduğu dikkate alınarak dosyaların birleştirilerek görülmesi gerekmektedir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; HMK 373/1. maddesi gereğince temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının KALDIRILMASINA, yerel mahkeme hükmünün BOZULMASINA, karardan bir örneğin Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesine, dosyanın İLK DERECE MAHKEMESİNE GÖNDERİLMESİNE, 15.09.2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.