YARGITAY KARARI
DAİRE : 7. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2015/2721
KARAR NO : 2015/2573
KARAR TARİHİ : 25.02.2015
Asliye Hukuk Mahkemesi
Dava Türü : Alacak
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dosya incelendi, gereği görüşüldü:
Davacı vekili; iş sözleşmesinin davalı işverence haklı bir sebebe dayanmaksızın feshedildiğini belirterek bir kısım işçilik alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı vekili; davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece “…çalışmanın meslek ve sanat eğitimine yönelik olduğu, diğer bir deyişle davacının çırak olduğu belirgin bulunduğundan tüm sigorta kollarına tabi bir çalışma olduğunu kabul etmenin mümkün olmadığı, bu hususun mahkemenin 2013/657 Esas sayılı dosyasında sabit olduğu, dolayısıyla davacının davalı işyerinde hizmet sözleşmesi uyarınca çalışması olmadığından herhangi bir alacağı bulunmadığı” gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Uyuşmazlık davacının çırak olarak çalışıp çalışmadığı ve İş Kanunu kapsamında olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
Görev konusu kamu düzenine ilişkin olup mahkemece kendiliğinden dikkate alınmalıdır. İş mahkemelerinin görev alanını hakim, tarafların iddia ve savunmalarına göre değil, 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 1. maddesini esas alarak belirleyecektir.
5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun 1. maddesi uyarınca İş Kanununa göre işçi sayılan kimselerle işveren veya işveren vekilleri arasında iş akdinden veya iş Kanununa dayanan her türlü hak iddialarından doğan hukuk uyuşmazlıklarının çözüm yeri iş mahkemeleridir.
İş mahkemelerinin bulunmadığı yerlerde iş davalarına bakmak üzere bir asliye hukuk mahkemesi görevlendirilir. İş davalarına bakmakla görevli asliye hukuk mahkemesine açılan dava “iş mahkemesi sıfatıyla” açılmamış ise, mahkeme görevsizlik kararı veremez. Bu durumda, asliye hukuk mahkemesi ara kararı ile davaya “iş mahkemesi sıfatıyla” baktığını belirterek davaya bakmaya devam eder.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, işçinin İş Kanunu kapsamında kalmaması halinde iş mahkemesine açılan davada, dava dilekçesinin görev nedeni ile reddi ve davanın görevli hukuk mahkemesine gönderilmesine karar verilmesi gerekir. Davanın esastan reddi usule aykırı olacaktır.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 4. maddesinin 1. fıkrasının 5 bendi uyarınca, “İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 77-89 hükümleri hariç çıraklar hakkında” hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz.
3308 sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunun 3/C maddesine göre çırak, “çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi ve beceri ve iş alışkanlıklarını iş içerisinde geliştiren kişi” olarak tanımlanmıştır. Kanunu’nun 9. maddesi uyarınca, ilköğretim okulunu bitirmiş ve 14-19 yaş arasında olanlar, bir mesleğe hazırlık amacı ile çıraklık dönemine kadar işyerlerinde aday çırak olarak eğitilebilirler. Ancak, 10. maddeye göre 19 yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş olanlar, yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir. Aday çırak veya çıraklar, mesleğin özelliklerine göre haftada sekiz saatten az olmamak üzere genel ve mesleki eğitim görürler. Bu eğitime katılmaları için aday çırak ve çırak öğrencilere ücretli izin verilir. Mevsime göre özellik arz eden mesleklerde teorik ve pratik eğitim belirli aylarda bloklaştırılmış olarak yapılabilir. Yasanın 18. maddesine göre, 20 ve daha fazla personel çalıştıran işletmeler, çalıştırdıkları personel sayısının yüzde beşinden az, yüzde onundan fazla olmamak üzere mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumu öğrencilerine beceri eğitimi yaptırır. Vardiya usulü veya mevsimlik olarak faaliyet gösteren işletmelerde eğitim görecek öğrenci sayısının tespitinde gündüz vardiyasında veya faaliyet gösterdiği mevsimde çalışan personel sayısı esas alınır. 20. maddeye göre İşletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerin teorik eğitimi, mesleki ve teknik eğitim okul ve kurumlarında veya işletmelerin eğitim birimlerinde yapılır. Çalışma saatleri içinde yapılacak teorik eğitim haftada oniki saatten az olamaz. Bu eğitim yoğunlaştırılmak suretiyle de yapılabilir. Teorik eğitim günlerinde öğrenciler ücretli izinli sayılır.
1475 sayılı İş Kanununda 18 yaşını bitirmemiş çıraklar İş Kanunu kapsamı dışında sayılmışken,4857 sayılı İş Kanunu’nda böyle bir sınırlama getirilmemiştir. Dolayısı ile 4857 sayılı İş Kanunu zamanında kişi 18 yaşını bitirse bile, mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını almaya devam ediyor ve gelişmesi gerekiyor ise çıraklık konumu değişmeyecektir. Çırak ile işveren arasındaki uyuşmazlık iş mahkemesinde değil, görevli hukuk mahkemesine çözümlenmesi gerekir. Zira işveren ile çırak arasında iş ilişkisi var ise de yapılan iş gereği, çırak İş Kanunu hükümlerinden yararlanamamaktadır.
Ancak çırak ile işveren arasında İş Kanunu’nun 77 ila 89. maddeleri arasında iş güvenliği ile ilgili bir uyuşmazlık doğması halinde, görevli mahkeme yasanın açık hükmü gereği İş Mahkemesi olacaktır.
Somut olayda, davacı tarafça davanın iş mahkemesi sıfatıyla asliye hukuk mahkemesinde açıldığı, yargılamaya iş mahkemesi sıfatıyla devam olunduğu ve karar verildiği anlaşılmaktadır. Dosya kapsamı ve Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 7.12.2012 tarih ve 2012/6697 – 2012/24967 E-K sayılı kararı ile davacının talep konusu dönemde çırak olduğu anlaşılmakla, yukarıdaki yasal düzenlemeler karşısında davanın genel görevli mahkemece görülmesi gerekir. Şu halde mahkemece yapılacak iş ara kararı ile davaya asliye hukuk mahkemesi sıfatıyla baktığını belirtip esas hakkında bir karar vermek olmalıdır. Mahkemece iş mahkemesi sıfatıyla davaya bakılıp davacının çırak olması nedeniyle hizmet akdi ile çalışmadığından herhangi bir alacağının bulunmadığı gerekçesiyle davanın esastan reddine karar verilmiş olması hatalı olup bozma nedenidir.
SONUÇ: Temyiz olunan kararın, yukarıda yazılı nedenlerle BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde davacıya iadesine, 25.02.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.