YARGITAY KARARI
DAİRE : 7. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2015/16813
KARAR NO : 2015/19954
KARAR TARİHİ : 21.10.2015

Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava Türü : İşe iade
YARGITAY İLAMI

Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen hükmün, Yargıtay’ca incelenmesi davacı ve davalılardan …İnş.Harfiyat Taah.ve Tic.Ltd.Şti.vekilleri tarafından istenilmekle, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldı, dosya incelendi, gereği görüşüldü:
Davacı vekili, davacının asıl işverenler … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş. ve …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.nin alt işvereni … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. nezdinde Çakmak 2 Hidroelektrik Santrali yapım işinde kalıpçı ustası olarak çalıştığını, yaklaşık 12 kişinin işine hiçbir gerekçe gösterilmeksizin son verildiğini belirterek feshin geçersizliğine davacının işe iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.. vekili; davacının davalılardan … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. işçisi olduğunu her iki şirketin birbirlerinden bağımsız olduklarını, müvekkili şirketin … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş.’nin taşeronu olduğunu, ve yine … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti.nin de … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş.’nin taşeronu olarak çalıştığını, … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. ile müvekkili şirket arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunmadığını, asıl işverenin … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş. olduğunu, davacının iş akdinin sonlanmasında müvekkili şirketin hiç bir kusurlu davranışı ve hareketi söz konusu olmadığı gibi zaten davacının iş akdini sonlandırma yetkisinin de bulunmadığını savunarak husumet itirazında bulunmuştur.
Davalı … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş. vekili; müvekkili ile …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti. arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olarak nitelendirilemeyeceğini, aradaki işin anahtar teslimi olup istisna sözleşmesi olduğunu, diğer davalı … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. arasında da sözleşmeye dayalı bir iş ilişkisi bulunmadığını, ihale makamı olduklarını belirterek davanın husumet yönünden ve esastan reddini istemiştir.
Mahkemece, DSİ tarafından yapılan ihale sonucu … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş. tarafından üstlenilen … II HES projelerinin davalı …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti. ile … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş. arasında 02.01.2012 tarihinde imzalanmış sözleşme ile …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.ne yaptırıldığı ve bu sözleşme içeriğine göre söz konusu işin anahtar teslimi niteliğinde olduğu dikkate alınmak sureti ile davalılar … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş. ile davalı …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti. arasında bu iş yönünden asıl işveren-alt işveren ilişkisi bulunmadığı, davalılar …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti. ile … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. arasındaki sözleşmenin/sözleşmelerin ibraz edilmediği, yapılan işin niteliği ve dinlenen tanık beyanlarına göre davalılar …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti. ile … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. arasında asıl işveren-alt işveren ilişkisi olduğu … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş.’nin ihale makamı olduğu gerekçesiyle … Elektrik Üretim ve İnşaat AŞ.hakkındaki davanın husumet nedeniyle reddine, …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti. ve … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. yönünden davanın kabulü ile davacının … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti.ne işe iadesi ve işe iadenin maddi sonuçlarından bu iki şirketin sorumlu tutulmalarına karar verilmiştir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 2/6 maddesi uyarınca, “Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. Keza aynı maddenin 7. fıkrasına göre de “Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler.”
Asıl işveren ve alt asıl işveren arasındaki sözleşmenin muvazaalı olması halinde, asıl işveren başlangıçtan beri gerçek işveren olduğundan, feshin geçersizliği ve işe iade davasının tarafı asıl işveren olmalıdır. Alt işverenin bu anlamda işverenlik sıfatı bulunmadığından, taraf sıfatı olmayacaktır.
Feshin geçersizliği ve işe iade davasının alt ve asıl işveren ilişkisinde, her iki işverene birlikte açılması ve muvazaa bulunmaması halinde ise, davacı işçi alt işveren işçisi olup, iş sözleşmesi alt işveren tarafından feshedildiğinden, feshin geçersizliği ve işe iade yükümlülüğü alt işverenindir. Asıl işverenin iş ilişkisinde sözleşmenin taraf sıfatı bulunmadığından, asıl işverenin işe iade yönünde bir yükümlülüğünden söz edilemez. Asıl işverenin işe iade kararı sonrası işçinin işe başlamak için başvurması ve alt işverenin işe almamasından kaynaklanan işe başlatmama tazminatı ile dört aya kadar boşta geçen süre ücretinden yukarda belirtilen hüküm nedeni ile alt işverenle birlikte sorumluluğu vardır.
4857 sayılı Kanun’un 36. maddesinde, “Genel ve katma bütçeli dairelerle mahalli idareler veya kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar; asıl işverenler müteahhide verdikleri her türlü bina, köprü, hat ve yol inşası gibi yapım ve onarım işlerinde çalışan işçilerden müteahhit veya taşeronlarca ücretleri ödenmeyenlerin bulunup bulunmadığının kontrolü, ya da ücreti ödenmeyen işçinin başvurusu üzerine, ücretleri ödenmeyen varsa müteahhitten veya taşeronlardan istenecek bordrolara göre bu ücretleri bunların hak edişlerinden öderler” şeklinde kurala yer verilmiştir. Bu düzenlemeye göre ihale makamı, işçi ücretlerinin ödenip ödenmediğini … etmek durumundadır. Yapılacak olan … ya da işçinin başvurusu üzerine ödenmeyen ücretlerin bulunduğunun tespit edilmesi halinde, belli şartlarla ihale makamının sorumluluğu söz konusu olur. İhale makamının yapmış olduğu ilan üzerine işçilerin başvuruda bulunmamış olmaları, kamu kurumunun anılan madde kapsamındaki sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.
Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise işçilerin her hak ediş dönemi için olan ücret alacaklarının üç aylık tutarından fazlası hakkında adı geçen idarelere herhangi bir sorumluluk düşmeyeceği öngörülmüştür. Maddede sözü edilen ücret her hak ediş dönemi için “son üç aylık temel ücret” olarak değerlendirilmelidir. Yine ihale makamının ihbar ve kıdem tazminatı ile kullandırılmayan izinler sebebiyle herhangi bir sorumluluğu söz konusu değildir.
İhale makamı olan kamu kurumunun, her hak ediş dönemine ilişkin son üç aylık ücretten sorumluluğu, kanundan doğan bir sorumluluktur. İşverenle ihale makamının birlikte dava edilmesi durumunda, müştereken müteselsilen sorumluluğa dair karar verilmelidir.
Somut olayda; DSİ davacının çalışmış olduğu …II HES projelerinin inşaatını anahtar teslim usulü ile davalı … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş’ne ihale etmiş olup DSİ ihale makamıdır. … kayıtlarında DSİ’nden ihaleyi alan … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş. şirketi de asıl işverendir. … Enerji A.Ş.nin 10.06.2014 tarihli müzekkere cevabında …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti. İle aralarında düzenlenen iki sözleşme örneğinin dosyaya sunulduğu, …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.’nin yüklendiği işlerin yapımı sürecinde diğer davalı … Nakliyat Ltd. Şti.’nin …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.nin taşeronu olarak çalıştığını beyan ederek anılan sözleşmenin taraflarından temini gerektiğini belirtmiştir. …İnşaat Harf. Taah. Tic. Ltd. Şti. kaşesi ve … Proje Müdürünce imzalanan “BEYANNAME” başlıklı belge ile … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. bünyesinde çalışan 18 adet personelin Çakmak-2 santral binasındaki çalışmalarından dolayı alacakları olan ikramiyelerinin …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 15.01.2014 tarihine kadar ödeneceğinin beyan edildiği, tanıkların anlatımları ve tüm dosya kapsamı dikkate alındığında davalı …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti. tarafından ihale ile alınan bir kısım işlerin … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti.’ne yaptırıldığı … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti.nin de …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.’nin alt işvereni olduğu anlaşılmaktadır. Davacının fiilen çalıştığı … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti.ne işe iade edilmesi, … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş.nin asıl işveren ve …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.nin ise tazminatlardan … Şirketi ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmasına karar verilmesi gerekirken … Elektrik Üretim ve İnşaat A.Ş. hakkındaki davanın reddine ve lehine avukatlık ücreti takdirine karar verilmesi hatalı olup davacı ve …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.’nin temyizi bu nedenle yerindedir.
4857 sayılı İş Yasasının 20/3.maddesi uyarınca mahkeme kararı bozularak ortadan kaldırılmış ve Dairemizce aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.
HÜKÜM: Yukarda açıklanan gerekçe ile;
1.Mahkemenin kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2.Feshin GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. işyerine İŞE İADESİNE,
3.Davacının yasal süre içinde başvurusuna rağmen davalı … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti. tarafından süresi içinde işe başlatılmaması halinde ödenmesi gereken tazminatın tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olmak kaydı ile davacının kıdemi, fesih nedeni dikkate alınarak takdiren 4 aylık brüt ücret tutarında BELİRLENMESİNE,
4.Davacı işçinin işe iadesi için davalı … Nak. Taah. İnş. Gıda Turizm İmal. San. Ltd. Şti.ne süresi içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarının tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilinin GEREKTİĞİNE,
5.Alınması gereken 27.70 TL harçtan, peşin alınan 25.20 TL harcın tenzili ile bakiye 2.50 TL’nin tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile Hazine’ye gelir kaydına,
6.Davacının yapmış olduğu 329,85 TL yargılama giderinin tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, davalıların yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,
7.Karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT.’ne göre 1.500,00 TL avukatlık ücretinin tüm davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine,
8.Artan gider ve delil avansının ilgilisine iadesine,
9.Temyiz harcının istek halinde davacı ve davalı …İnşaat Harfiyat Taahhüt ve Tic. Ltd. Şti.’ne iadesine, 21.10.2015 gününde oybirliğiyle KESİN olarak karar verildi.