YARGITAY KARARI
DAİRE : 6. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/1825
KARAR NO : 2023/2158
KARAR TARİHİ : 31.05.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/303 E., 2021/1788 K.
DAVA TARİHİ : 25.08.2017
HÜKÜM/KARAR : Esastan Red
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziantep 1. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2017/1048 E., 2019/519 K.
Taraflar arasındaki menfi tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı ile davalılardan… Metal Müh. İnş. Ltd. Şti arasında 15.07.2016 tarihli kapalı pazar alanı yapım işine ilişkin sözleşme imzalandığı davalının alt yüklenici olduğu, davalı şirketin yapmış olduğu bir iş olmadığı, çeklerin bedelsiz olduğu dava konusu 6 adet çekden dolayı müvekkilinin davalılara borçlu olmadığının tespiti, davalıların kötüniyetli olmasından dolayı %20 oranında tazminatın tahsilini talep etmiş, 20.09.2017 tarihli dilekçe ile iki adet çek yönünden davadan vazgeçtiklerini beyan etmiştir.
II. CEVAP
Davalı …Ş. vekili cevap dilekçesinde; müvekkilli şirket ile diğer davalı… Metal Mühendislik İnş. Ltd. Şti. arasında faktoring sözleşmesi akdedildiği, diğer davalı tarafından faturaya dayalı alacağa ilişkin olarak fatura borçlusu sıfatıyla davacıya düzenlenen dava konusu çeklerden dördünün üç ayrı tarihte yapılan işlemle müvekkili şirkete yapılan temlike binaen ve tahsilat hizmeti verilmek üzere teslim edildiği, müvekkili şirketin mevzuata ve hukuka uygun olarak hareket ettiğini belirterek açılan davanın reddini istemiştir.
Davalı… Metal Mühendislik İnşaat Limited Şirketi davaya cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı davasını ispatlayamamış olduğundan, iki adek çek hakkındaki davadan yargılama sırasında vazgeçildiğinden 30/08/2017 tarihli 20.000,00 TL tutarlı ve 30/08/2017 tarihli 23.000,00 TL bedelli çekler yönünden açılan davanın vazgeçme nedeniyle reddine, diğer çekler yönünden de açılan davanın reddine karar verilmiştir. 01/11/2019 tarihli ek karar ile davacı tarafça hüküm kesinleşmeden teminatın iadesinin talep edildiği gerekçesiyle teminatın iadesi talebinin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf başvurusunda; müvekkili tarafından davalı… Metal firmasına… Metal’e pazaryeri yapım işi için aralıklarla ve farklı şekillerde 1.500.000 TL ödeme yapıldığını, müvekkilinin ticari defter ve kayıtları, kredi kartları, çek hesapları, banka kayıtları ve tarafların mutabık kaldıklarına ilişkin tutanaklardan anlaşılacağı 1.500.000 TL ödeme yapan müvekkilinin davalı… Metal’e dolayısı ile diğer davalı …’e dava konusu çeklerden dolayı borçlu olmadığını, davacı müvekkilinin, davalı… Metal firmasının pazaryeri yapım işini eksik yapması hatta kalitesiz malzeme kullanması sebebi ile dava dışı belediye tarafından sözleşmenin feshedilerek pazaryerinin yeniden yapılmış olması sebebi ile 238.250 TL teminatının yandığını, müvekkilinin muavin defterinden açıkça anlaşılacağı üzere davalı… Metal firmasının müvekkilime 570.000 TL borcu bulunduğunu, rapor alınması taleplerinin mahkemece reddedildiğini, pazar yeri yapım işi devam ederken davalı… Metal bazı alımları yapamadığından müvekkili tarafından söz konusu alımların yapıldığını, bu alımları da avans olarak 210.000 TL bedelle müvekkilinin yaptığını, bu alımlara ilişkin faturaların müvekkilinde olduğunu, bu yönden araştırma ve inceleme yapılmadan, davacının ticari defter ve kayıtları tamamen teslim alınıp incelenmeden hazırlanan bilirkişi raporuna göre verilen davanın reddi kararının hukuka aykırı olduğunu, müvekkilinden alt yüklenici olarak alınan pazaryeri yapım işinin sözleşme bedelinin 1.944.000 TL olduğunu, davalı… Metal firmasının işin %68,60 ini bitirdiğini ve işi yarım bıraktığını, akabinde müvekkilinin 500.000 TL daha harcadığını, ancak işin süresinde bitmediğini, belediyenin gerek işin süresinde yapılmamış olması gerekse davalı… Metal firmasının çatıyı yaparken demiri ince kullanması sebebi ile sözleşmeyi feshettiğini, bu konuda yeterli inceleme yapılmadığını, Belediye Başkanlığı’nın 08.08.2017 tarih ve E.1046 sayılı “başkanlık oluru” ile sözleşmeyi feshettiğini, oluşturulan Fesih Komisyonu yerinde yaptığı incelemeler, kaynak ve malzeme uzmanı …’dan almış olduğu görüş ile … firmasından alınan rapor sonucunda “taşıyıcı sistemin projeye uygun imalat ile yapılmadığı, yeterli boyutlarda taşıyıcı sistemin projeye uygun imalat yapılmadığı, yeterli boyutlarda taşıyıcı elemanların kullanılmadığını, kaynak kalitelerinin çok düşük olduğu, kolon-kiriş birleşim noktalarının projeye uygun olmadığı” hususlarının tespit edildiğini, sonuç olarak yüklenicinin idareye 629.335,72 TL borçlu olduğu yönünde alınan rapor ile müvekkili hakkında Konya 8.İcra Müdürlüğü’nün 2018/7147 Esas icra takibi başlatıldığını, bu dosyasının UYAP üzerinden istenilmesi ve incelenmesi ve itirazlarının değerlendirilmesi taleplerinin reddedildiğini, faktoring sözleşmesi gereğince müvekkilinin davalı… Metal Ltd.Şti’ye karşı sahip olduğu def’ileri davalı … şirketine karşı da ileri sürebileceğini ileri sürerek yerel mahkeme kararının kaldırılması talebi ile istinaf başvurusunda bulunmuş, gerekçeli kararda davalı tarafın tazminat talebinin reddine karar verildiğini, kararda davalılar lehine hükmedilen bir tazminat bulunmadığı halde teminatın iadesi taleplerinin reddine karar verilmesinin açıkça usul ve yasaya aykırı olduğunu ileri sürerek ek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu somut olayda davacı tarafın dava dilekçesinde dava konusu çeklerin davalı… Metal Ltd.Şti’ye avans olarak verildiğini, davalının çek karşılığında yapmış olduğu bir iş bulunmadığınının ileri sürüldüğü, bu durumda çekin mevcut bir borcun ödenmesi amacıyla verildiği yönündeki yasal karinenin davalı lehine olduğu, davacı tarafça söz konusu karinenin aksini ispatlayacak yazılı bir delil sunulmadığı, davacı taraf, bilirkişi raporuna itiraz dilekçesinde davalı… Metal Ltd.Şti’nin sözleşme ile üstlendiği imalatları hatalı yaptığını ve işi süresi içerisinde bitirmediğini ileri sürmüşse de HMK 141. maddesi gereğince dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra ıslah veya karşı tarafın açık muvafakati dışında iddianın genişletilmesi mümkün olmadığından davacının iddianın genişletilmesi yasağı kapsamındaki beyanlarına itibar edilmesinin mümkün olmadığı, bu nedenle davacı vekilinin… Metal Ltd.Şti. Yönünden davanın reddi kararına yönelik istinaf talepleri yerinde görülmemiştir.
Dava konusu çeklerin davalı… Metal Ltd.Şti tarafından davacı adına düzenlenen …,… seri numaralı faturalara dayalı olarak diğer davalı …Ş’ye devredildiği, çeklerin devri sırasında ibraz edilen faturaların davacı tarafın ticari defterlerine kaydedildiği dosyadan alınan bilirkişi raporu ile sabit olduğu, davalı … şirketinin çekleri 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu hükümlerine uygun olarak devraldığının kabulü gerektiği, bu nedenle davacı vekilinin… Metal Ltd.Şti. yönünden davanın reddi kararına yönelik istinaf talepleri yerinde görülmemiştir.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 341/1. maddesi gereğince teminatın iadesi hakkında verilen karara karşı istinaf yoluna başvurulması yasal olarak mümkün olmadığından davacı vekilinin 01/11/2019 tarihli ek karara yönelik istinaf dilekçesinin reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde, dava dilekçesinde davalılarla yapılan anlaşma kapsamında yardımcı olmak amacıyla çeklerin verildiğinin belirtildiği, iş yapılmadığının söylenmesi ve daha sonra imalatın hatalı yapıldığının belirtilmesinin iddia ve savunmanın genişletilmesi sayılamayacağını, davalının işi yapmadığı hatalı yaptığını, davalılar arasındaki devir işleminin kendilerine karşı ileri sürülemeyeceğini, davalının işi eksik yapması sebebiyle iş sahibi belediyenin sözleşmeyi feshettiğini, teminatlarının yandığını, müvekkilinin defterlerinden anlaşılacağı üzere davalı taşeronun müvekkiline borçlu olduğu, yeni bir heyetten rapor alınarak tespit edilebilecekken taleplerinin kabul edilmediği, taraflar arasındaki def’ilerin faktoring şirketine karşı da ileri sürülebileceği, faktorig şirketinin çeklerin avans çeki olup olmadığını araştırmadığını, davalı … şirketinin defter ve kayıtlarının da incelenmesi gerektiğini beyanla kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, menfi tespit istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 369 ncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 nci maddeleri, TBK 470-486. maddeleri
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunun 371 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu hazırlanan 15/10/2018 tarihli raporda davacı tarafın defterlerinde davaya konu çeklerden toplam tutarı 50.000,00 TL olan 2 tane çekin defter kayıtlarının doğru tutulduğu ancak, diğer çeklerin defterlerde olmamasına rağmen varmış gibi göstermek maksatlı sonradan kayıt işlemlerinin oluşturulduğu, tüm faturaların defterlerde kayıtlı olduğu rapor edilmiştir. Davacının istinaf talep dilekçesinde belirttiği itirazlar ise Bölge Adliye Mahkemesince karar gerekçesinde karşılanmış olup, HMK 141. maddesi gereğince dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra ıslah veya karşı tarafın açık muvafakati dışında iddianın genişletilmesi mümkün olmadığından karar yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanunun 370 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine ,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
31.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.