YARGITAY KARARI
DAİRE : 6. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2022/1321
KARAR NO : 2023/1481
KARAR TARİHİ : 25.04.2023

İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1108 E., 2021/1636 K.
vekili Avukat …
vekili Avukat …
BİRLEŞEN 2018/1027 ESAS SAYILI DOSYADA
vekili Avukat …
vekili Avukat …
DAVA TARİHİ : 15.02.2017
HÜKÜM/KARAR : Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesi
SAYISI : 2018/1027 E., 2021/214 K.

Taraflar arasındaki sözleşmenin uyarlanması, tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.

Kararın asıl davada davacı-birleşen davada davalı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı asıl davada davacı-birleşen davada davalı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
1.Davacı yüklenici vekili asıl dava dilekçesinde özetle; davacı şirketin 2015/111777 ihale kayıt numaralı Güneysınırı … kanalizasyon işini 4.690,405 TL bedelle almış olduğunu ve işin proje kapsamında tamamını yapmış olmasına karşın ihale bedeli olan 4.690,405 TL’nin projeye göre fazla bedel olarak çıktığını ve %100 ü tamamlanan işin parasal %65’inin tamamlamış göründüğünü, oysa davacının, davalı idarenin iki farklı işini daha yaptığını ve fiziki olarak %100 tamamlamış olduğunu ancak parasal olarak %80’de kaldığını, bu işlerde de aynı sorunla karşılaşmasına karşın parasal olarak %80’de olduğundan teminatların irad kaydedilmesi ve sözleşmesinin feshinin söz konusu olmadığını, davalı idareden kaynaklanan sorunlar ve projenin işin yapıldığı sahaya uygun olmaması da dikkate alındığında parasal olarak %65 civarlarında kalan dava konusu işte davalı idarenin sözleşmenin feshi ve teminatların irad kaydedilmesi yoluna gitmesinin kuvvetle muhtemel olduğunu ileri sürerek, davacı işin tamamını projeye göre tamamlamış olduğundan, sözleşmenin projeye uygun olmaması sebebi ile bedelinin düşürülmesi ve davacının yaptığı imalatlara uygun hale getirilmesi ve bu haliyle de işin tamamı yapıldığından teminatların iadesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

2.Birleşen davada davacı iş sahibi vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkili kurumun 2015 yılı 8. kısım Güneysınır – Gürağaç Kanalizasyon İnşaat işini 29/09/2015 tarihinde davalı şirkete ihale ettiğini, 28/10/2015 tarihinde sözleşme yapıldığını, 03/11/2015 tarihinde yer teslimi yapılarak işe fiili başlandığını, işin 17/10/2016 tarihinde bitirileceğini, işin devamında iş programına uyulmayarak işin aksatıldığını, yazılı ikazlara rağmen değişiklik olmadığını, 06/12/2016 tarihi itibariyle işin %64 seviyesinde olduğunu, 23/11/2016 tarihinden sonra şantiyede herhangi bir çalışma olmadığını, taahhüt edilen işin tamamlanmadığını, müvekkili kurum tarafından 10/02/2017 tarih ve 2017/22 nolu karar ile sözleşmenin feshedildiğini, yeniden yapılan ihale ile işin … İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti’ye verildiğini, 01/11/2017 tarihinde geçici kabul yapılarak 03/11/2017 tarihinde kesin hakedişin onaylandığını, önceki feshedilen sözleşmede eksik kalan işler bedelinin 436.256,03 TL iken, yeni ihalede ikmal edilen iş bedelinin 611.931,28 TL olduğunu, müvekkili idarenin aynı iş için 175.675,26 TL fazladan ödemek zorunda kalarak zarara uğradığını, fazlaya ilişkin hakları saklı tutulmak üzere sözleşmenin haklı nedenlerle feshi üzerine müvekkili kurumun uğradığı zarar karşılığı 50.000,00 TL maddi tazminatın fesih tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiş, yargılama sırasında sunulan 19/02/2021 tarihli dilekçeyle 175675,25 TL üzerinden davayı ıslah etmiştir.

II. CEVAP
Davalı iş sahibi vekili asıl davada cevap dilekçesinde özetle; davalının işi süresinde tamamlamadığını, iş programına uygun davranmadığını ve ayrıca kusurlu davranışları sebebiyle sözleşmenin feshine sebep olduğunu, 09/08/2016 tarih 4060 sayılı, 29/08/2015 tarih 4431 sayılı, 28/09/2016 tarih ve 4809 sayılı, 19/10/2016 tarih 5348 sayılı ve 16/11/2016 tarih 5881 sayılı yazılarla davacı ikaz edilmesine rağmen 17/10/2016 tarihinde bitmesi gereken işin 06/12/2016 tarihinde halen %64 seviyesinde olduğunu ve 23/11/2016 tarihinden itibaren de şantiyede herhangi bir işin yapılmadığını, bunun üzerine sözleşmenin feshedildiğini, Yapım İşleri Genel Şartnamesi 47/8 maddesi uyarınca sözleşmenin feshi nedeniyle İdarenin uğradığı zararı tazmin hakkı olduğunu, sözleşmenin 25. maddesinde işin zamanında bitirilmemesi halinde gecikme cezası uygulanmak suretiyle en az 10 günlük süre verilerek ihtar edilmesi ve akabinde ayrıca protesto çekmeye gerek kalmaksızın varsa kesin ve ek kesin teminatlarının gelir kaydedileceği ve sözleşmenin genel hükümlere göre tasfiye edileceğinin düzenlendiğini, işin zamanında tamamlanmaması nedeniyle zarara uğradığını, hizmetlerinin aksadığını, hizmetin aksamaması için davalı idarenin yüksek maliyetle yeni dönemde ihaleler yapmak zorunda kaldığının, feshe davacının kusurlu davranışının sebep olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı/karşı davacı idare tarafından 2015 yılı 8. kısım (Güneysınır-Gürağaç) Kanalizasyon İnşaatı İşi kapsamında 29.700 metre boru ve 2.100 metre CTP boru döşenmesi işinin Konya ili Güneysınır ilçesi Muhtelif sokaklarında olmak üzere ihaleye çıkılması hususunda 19/08/2015 günü ihale kararı alındığı, ihale birim fiyat teklif cetvelinde de 29.700 metre boru ve 2.100 metre CTP boru döşenmesi olmak üzere 31.800 metre ana şebeke borusu döşemesi işinin de yer aldığı, dosya kapsamına göre davacı/karşı davalıya ödenen tutarların toplamda 3.001.186,37 TL olduğu, Konya 4. Noterliğinin 08/12/2016 tarih 28538 yevmiye sayılı ihtarı ile davacı/karşı davalının iş programına uygun iş ikmalinin ihtar edildiği, ancak ihtarnamenin bila tebliğ olduğu, bunun üzerine ihtarın basın ilan yoluyla yapıldığı, ardından da davalı/karşı davacı idare Yönetim Kurulunun 10/02/2017 tarih 2017/22 sayılı kararı ile davacı/karşı davalı şirket ile olan sözleşmenin feshedildiği, davacı/karşı davalı sözleşmesinin feshinden sonra dava dışı …İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ile davalı/karşı davacı arasında ” 2015 yılı 8’nci kısım (Güneysınır- Gürağaç) kanalizasyon inşaatı ikmal işi” ne ait sözleşmenin 25/07/2017 tarihinde imzalandığı, sözleşme bedelinin 692.270,00 TL olduğu ve işyeri tesliminden itibaren 90 günlük iş tamamlama süresinin belirlendiği, 23/10/2017 tarihinde geçici kabulün yapıldığı ve herhangi bir eksik/kusurlu iş bulunmadığının görüldüğü, taraflar arasındaki iş ve işlemlerin kamu ihale mevzuatında belirlenen usul ve esaslara göre yapıldığı, taraflar arasında sözleşme imzalandıktan sonra davacı/karşı davalı tarafından işin devamı sırasında, mevzuat ve sözleşmesi gereği davalı/karşı davacı idare kontrolörlerince işin denetiminin yapıldığı, dosya kapsamına göre davacı/karşı davalının işin belirlenmiş iş takvimine uygun yapılmadığı, işi yapmakta davacı/karşı davalının geciktiğinin mübrez belgelerden anlaşıldığı, davalı/karşı davacı idare tarafından davacı/karşı davalının uyarılmak suretiyle işin tamamlanmasının istenildiği, en son da ihtarname keşide edilmek suretiyle işin tamamlanmasının istenildiği, akabinde de davalı şirket ile olan sözleşmenin feshedildiği, davacı/karşı davalının sözleşmenin ifasında temerrüde düştüğü, ihale konusu iş miktarı ve karşılığı birim fiyatların davacı/karşı davalı tarafından teklif edildiği, hakedişlerin kendisi tarafından üretilen iş kadar hazırlandığı ve ödemelerin de hakedişlerde yer alan ifa edilmiş iş kadar yapıldığı, bu ödemelerde davacı/karşı davalının herhangi bir ihtirazi kaydının olmadığı dikkate alındığında sözleşmenin uyarlanması talebinin ihale mevzuatı, sözleşme ve şartnamesi ile fiili durumla ve hayatın olağan akışına uygun olmayacağı, ayrıca idarenin, yüklenici şirketin temerrüde düşmesi nedeniyle sözleşmeyi feshetmekte haklı olduğundan bahisle uğradığı gerçek zararının tazminini isteyebileceği değerlendirilmekle, ayrıntılı gerekçeli ve hükme esas bilirkişi heyet raporunda da belirtildiği üzere mahkemenin 2018/1027 Esas sayılı dava dosyasında davacının davasının reddine, birleşen Konya 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2019/106 Esas sayılı dava dosyasında dava dilekçesi ve 19/02/2021 tarihli ıslah dilekçesi uyarınca birleşen dosya davacısının davasının kabulü ile 175.675,25 TL’sinin davalı … İnşaat Taahhüt Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’den dava tarihi olan 28/02/2019 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile tahsili ile birleşen dosya davacısına verilmesine karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı-birleşen dava davalı yüklenici vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davacı-birleşen davada davalı yüklenici vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; bilirkişilerce işin tamamlanmadığı gerekçesiyle arada çıkan bedelden sorumlu olması gerektiği yönünde raporun hükme esas alınması itirazların değerlendirilmemesinin hatalı olduğunu, sözleşmeye konu işin yapımının tamamlandığını parasal yüzdelik dolmadığı gerekçesiyle müvekkiline ödeme yapılmadığını, uygulamadaki değişiklikler imalatların fiziki ve parasal kısmını tutmadığı ve fiziki yüzdeliklerin çok ilerde olduğundan idare ile yapılan sözleşmenin bu şartlara uyarlanması durumunda ve uyarlama sonucunda işin tamamlanmış olduğu da görüleceğini, işin tamamlanmış olmasına rağmen hakediş bedellerinde ise parasl olarak %65 olduğunu, bu durumun ise çelişkili olduğunu, idare tarafından ihaleye konu teminat mektuplarının da irat kaydedildiğini, alacağın tahsil edilmemesiyle bu durumun ayrıca zarar oluşturduğunu, başka bir yapımı işiyle parasal yüzdeliğin doldurulacağı idare tarafından istenildiğinden uzak bir şantiyede iş yapımına zorlanıldığını, işi keyfi durduran idare personelleri olduğunu, işin fiziki yapımında maliyet artmasına rağmen hakdediş gelirlerinin aynı kaldığını, bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, idarenin kendi takdir ve keyfiyetiyle hakedişlerin düzenlendiğini, müvekkiline yaptırılmadığını, ayrıca müvekkilinin imzasına havi kesin hakedişin de bulunmadığını, kesin hesabın da müvekkilinin yokluğunda yapıldığını, idare tarafından işin gecikmesine sebebiyet verildiğini, işveren idarenin yönetim hakkını kötüye kullanıp idarenin öngörmesi gerektiği halde öngöremediği durumların gerçekleşmesi sebebiyle projesine göre tamamlanan işin bedeline bakılarak tamamlanmadığı izleniminin oluştuğunu, idare kusurlu olmasına rağmen bu hususta değerlendirme yapılmadığını belirterek, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Güneysınır Gürağaç Kanalizasyon işine ilişkin olarak yanlar arasında 4,690,405 TL birim fiyatlı 28.10.2015 tarihli sözleşme imzalandığı, bu sözleşmenin 8.2.1-1 maddesi ile Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ) ek olarak kabul edildiği, Yapım İşleri Genel Şartnamesi’nin 39/4-e maddesinde; yüklenicinin geçici hakedişlere itirazı olduğu takdirde, karşı görüşlerinin neler olduğunu ve dayandığı gerekçeleri idareye vereceği ve bir örneğini de hakediş raporuna ekleyeceği dilekçesinde açıklaması ve hakediş raporunu “idareye verilen … tarihli dilekçemde yazılı ihtirazi kayıtla” cümlesini yazarak imzalaması gerektiği, eğer yüklenicinin hakediş raporunun imzalanmasından sonra tahakkuk işlemi yapılıncaya kadar, yetkililer tarafından hakediş raporunda yapılabilecek düzeltmelere bir itirazı olursa hakedişin kendisine ödendiği tarihten başlamak üzere en çok on gün içinde bu itirazını dilekçe ile idareye bildirmek zorunda olduğu, yüklenicinin itirazlarını bu şekilde bildirmediği takdirde hakedişi olduğu gibi kabul edilmiş sayılacağı düzenlendiği, şartnamenin bu kuralları sözleşme tarihinde yürürlükte bulunan 6100 sayılı HMK’nın 193. maddesi uyarınca delil sözleşmesi niteliğinde olup tarafları bağladığı gibi mahkemece de re’sen dikkate alınması gerektiği, bu hüküm uyarınca hakedişlere şartnamede belirtilen şekilde itiraz edilmediği takdirde yüklenicinin o hakedişe bağlı haklarının düşeceği, bu sebeple; davacı vekilinin, davacının sözleşme kapsamında yaptığı işlerin metrajının daha fazla olduğuna ilişkin istinaf itirazının yerinde görülmediği, dosya kapsamına ve toplanan delillere göre; imalatlar ve bedelleri yazılı geçici hakedişlerin, davacı yüklenici tarafın usulüne uygun olarak itiraza uğramadığı, bu halde yapılan işler ve bedellerinin yüklenici yönünden kesinleştiği, davacının sözleşmeye göre edimini eksiksiz tamamladığıyla iş sahibi idarenin kusurlu olduğunun ispatlanamadığı, idare tarafından da sözleşme ve eklerine uygun olarak sözleşmenin feshedildiği anlaşılmakla; mevcut delillerin takdirinde ve kararın dayandığı gerekçede usul ve yasaya aykırılık olmadığından yüklenici tarafça açılan davanın reddiyle iş sahibi tarafından açılan davanın kabulüne dair verilen ilk derece mahkemesi kararına karşı davacı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı HMK’nın 353/1-b-1.maddesi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı-birleşen dava davalı şirket vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı-birleşen dava davalı şirket vekili temyiz başvuru dilekçesinde istinaf dilekçesi içeriğini tekrar ederek ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl davada eser sözleşmesinin uyarlanması ve teminatın iadesi, birleşen davada sözleşmenin feshi nedeniyle eksik işin 3.kişiye yaptırılmasından doğan zararın tazmini istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 369, 370 ve 371. maddeleri, 6098 sayılı TBK 470-486 maddeleri,

3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2.Taraflar arasında Güneysınır-Gürağaç kanalizasyon inşaatı işinin yapılması hakkında sözleşme imzalanmıştır. İdare tarafından yükleniciye müteaddit defalar, işin tümünün sözleşme ve eklerinde belirtilen fen ve sanat kurallarına göre devam ettirilmesi, belirtilen sürede tamamlanması gerektiği, çalışmaların yetersiz ve iş programının çok gerisinde kaldığı, yeterli ekip bulunmadığı, mahal listesine göre işin tamamlanmadığı, sözleşmede öngörülen gecikme cezasının uygulanarak hakedişlerden kesinti yapılacağı uyarılarında bulunduğu anlaşılmış, yine sözleşmede kararlaştırılan iş bitim tarihinin geçmesine rağmen işin tamamlanmadığı, sözleşmeye göre sahada bulunması gereken ekiplerin bulunmadığı, uzun bir süredir sahada faal bir çalışmanın yapılmadığı hususlarının tespit edildiği görülmüştür. Bunun üzerine idare tarafından Konya 4. Noterliği’nin 08/12/2016 tarih 28538 yevmiye sayılı ihtarı ile davacı/karşı davalının iş programına uygun iş ikmalinin ihtar edilmiş, ancak ihtarname bila tebliğ olduğundan, ihtar basın ilan yoluyla yapılmış, ardından da iş sahibi idare yönetim kurulunun 10/02/2017 tarih 2017/22 sayılı kararı ile davacı/birleşen davalı şirket ile olan sözleşme feshedilmiştir. Davacı/birleşen davalı şirketin sözleşmesinin feshinden sonra dava dışı …İnş. San. Tic. Ltd. Şti. ile idare arasında “2015 yılı 8. kısım (Güneysınır- Gürağaç) kanalizasyon inşaatı ikmal işi” ne ait sözleşmenin 25/07/2017 tarihinde imzalandığı, sözleşme bedelinin 692.270,00 TL olduğu, bu şirket tarafından işin tamamlandığı, 23/10/2017 tarihinde geçici kabulün yapıldığı ve herhangi bir eksik/kusurlu iş bulunmadığı anlaşılmıştır.

3.Dosya kapsamında, taraflar arasındaki iş ve işlemlerin kamu ihale mevzuatında belirlenen usul ve esaslara göre yapıldığı, yüklenici tarafından işin belirlenmiş iş takvimine uygun yapılmadığı, işi yapmakta yüklenicinin geciktiğinin mübrez belgelerden anlaşılması karşısında yüklenicinin sözleşmenin ifasında temerrüde düştüğü sabittir. İdarenin sözleşmeyi feshetmekte haklı olduğu anlaşıldığından mahkeme kararında isabetsizlik bulunmamaktadır.

4.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı-birleşen dava davalı vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan nedenlerle;

Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

25.04.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.