YARGITAY KARARI
DAİRE : 6. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2015/1103
KARAR NO : 2015/5497
KARAR TARİHİ : 04.06.2015

MAHKEMESİ : Şırnak Asliye Hukuk Mahkemesi
TARİHİ : 27/11/2014
NUMARASI : 2014/411-2014/544

Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı alacak davasına dair karar, davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü.
Dava sözleşmeden kaynaklanan rödovans ve ortaklık payı alacağının tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmesi üzerine hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Taraflar arasında 15/07/2002 tarihli ortaklık sözleşmesi düzenlendiği hususunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Sözleşme D. M. Enerji Petrol Gıda İnşaat Tekstil Turizm Sanayi ve Tic. A.Ş. ile S. T. Savunma Enerji ve Madencilik San. ve Tic. A.Ş. arasında düzenlenmiş olup sözleşmenin konusu; Hukuku Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu uhdesinde kalmak kaydıyla rödovans karşılığı işletilmek üzere Ş.. İ..ne verilen ve Ş.. İ.. tarafından da işletmeci olarak D. M.A.Ş. ne verilen ruhsat bilgileri koordinatları belirtilen asfaltit sahalarında asfaltit üretiminde bulunmak ve bu üretime bağlı yatırımları realize etmek olarak gösterilmiştir. Sözleşmenin 3. Maddesinde sözleşme süresi fizibilite, yatırım ve işletme dönemi olmak üzere 3 döneme ayrılmış olup fizibilite döneminde yapılacak iş ve işlemlerin 10 aylık sürede tamamlanacağı, bu sürenin 2 ay daha uzatılabileceği, öngörülen yatırım ve tesislerin 24 aylık bir sürede gerçekleştirileceği bu sürenin 3 ay daha uzatılabileceği belirtilmiştir.
Sözleşmenin rödovans ödemeleri başlıklı 10. Maddesinde ise davalı S. T. A.Ş.’nin sahalardan üretilecek asfaltit için ton başına asfaltit satış fiyatının %20 si kadar bedeli rödovans olarak ödeyeceği, fizibilite ve yatırım döneminde üretilecek olan kömürün rödovans ödemesinin TKİ tarafından belirlenen satış fiyatı üzerinden (tüenan, toz, kelle kömür için ayrı ayrı satış fiyatı) yapılacağı, işletme döneminde ise TKİ tarafından tüenan kömür için belirlenen satış fiyatı üzerinden rödovans ödemesi yapılacağı, sözleşmenin 9. Maddesinde ise, yapılan üretim ve elde edilen tüm nihai ürünlerin satışından elde edilecek cironun %3,5 inin ortaklık payı olarak D. M. A.Ş. ne ödeneceği kararlaştırılmıştır.
Davacı vekili 22/08/2003 tarihli dava dilekçesinde; taraflar arasında düzenlenen 15/07/2002 tarihli sözleşme gereğince İ. 2.ruhsat nolu sahanın rödovans ve ortaklık payı karşılığında davalı tarafından işletilmesinin kararlaştırıldığını, mülkiye müfettişi tarafından hazırlanan rapora göre davalının sözleşmede belirtilen fiyattan farklı fiyatla ve farklı miktarda kömür çekerek müvekkilini zarara uğrattığını, eksik ödenen rödovans ve ortaklık payının davalıdan tahsili gerektiğini belirterek 398.831,55 TL rödovans farkı ile
69.795,52 TL ortaklık payı farkı toplamı olan 468.627,07 TL nin davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir. Davalı vekili ise, sözleşmede yatırım ve fizibilite döneminde yapılacak satışlardaki kömür cinsi ayrımının ne olacağının belirlendiğini, herhangi bir makamın fiyat onayına ihtiyaç bulunmadığını, davacının dava dilekçesinde belirttiği müfettiş raporundaki satışların sözleşmeden önceki satışlar olduğunu belirterek davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.
Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu tarafından dosyaya gönderilen 26/12/2005 tarihli cevapta Kömürün ton başına satış fiyatları Temmuz 2002 tarihinde toz kömürün ton başına birim fiyatı 20,60 TL, toz ağırlıklı kömürün birim fiyatı 20,90 TL parça kömürün birim fiyatı ise 36,00 TL olarak belirtilmiş, Şubat 2003 tarihinde ise tüenan tabir edilen kömürün birim fiyatı 36,00 TL, toz kömürün birim fiyatı ise 22,50 TL olarak belirtilmiştir.
Mahkemece yapılan yargılama sırasında bilirkişi incelemesi yaptırılmış olup dosyaya sunulan ve hükme esas alınan 27/03/2008 tarihli bilirkişi raporunda; 2002 yılında üretilen toz kömürün ton başına birim fiyatı 20,60 TL, 2002 yılında üretilen kelle kömürün birim fiyatı 36,00 TL, 2002 yılında üretilen karışım kömürün birim fiyatı da 36,00 TL üzerinden, 2003 yılında ise toz kömür fiyatı 22,50 TL kelle kömür fiyatı 36,00 TL, karışım kömürün birim fiyatı 36,00 TL üzerinden hesaplama yapılarak rödovans payı tutarı 2.193.898,44 TL, kar payı tutarı 383.932,22 TL olmak üzere rödovans ve kar payı toplamı 2577.830,66 TL olarak hesaplanmış, 07/05/2009 tarihli ek raporda ise davalı ödemeleri toplamı 2.136.884,98 TL hesaplanan davacı alacağından mahsup edilerek toplam 440.945,68 TL alacağın bulunduğu belirtilmiştir.
Davalı vekilinin bilirkişi raporunda nitelik olarak ucuz fiyatlı kömüre de pahalı olan kömürün fiyatının esas alınarak hesaplama yapıldığı yönündeki itirazı üzerine mahkemece Türkiye Kömür İşletmeleri kurumuna toz kelle ve tüenan kömürün birim fiyatlarının gönderilmesi istenmiş, TKİ tarafından gönderilen 15/01/2010 tarihli cevabi yazıda ise 01 Temmuz 2002-17 Şubat 2003 tarihleri arasında kelle kömür 36,00 TL, toz kömür 20,00 TL, karışık kömür 20,90 TL, 17 Şubat 2003-31 Mart 2003 tarihleri arasında kelle kömür 36,00 TL, toz kömür 22,50 TL, karışık kömür 36,00 TL, olarak belirtilmiştir. Davalının itirazı üzerine alınan 23/03/2010 tarihli ek bilirkişi raporunda Türkiye Kömür İşletmeleri kurumu tarafından belirtilen satış fiyatlarının raporlarında esas alındığı listede belirtilen fiyatlarla raporlarında sunulan fiyatların aynı olduğu belirtilmiştir.
Mahkemece yapılan yargılama sonucunda davanın kısmen kabulüne, 440.945,68 TL nin dava tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesi üzerine hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiş olup Dairemizin 10/06/2014 tarih ve 2014/5083 Esas 7617 Karar sayılı kararı ile davacı şirketin İl Özel İdaresi bünyesine geçtiği, İl Özel İdaresinin davacı şirketi devralan durumunda olduğu davacı şirketin tüzel kişiliğinin sona erdiği, Bu durumda 6100 Sayılı HMK’nun 125/2 maddesi gereğince dava konusunun devredilmesi durumu söz konusu olduğundan Ş.. İ..’nin davacının yerine geçip, davanın kaldığı yerden bu şekilde görülmesi gerekirken, mahkemece bu prosedür işletilmeden tüzel kişiliği sona ermiş davacı şirket hakkında işin esasının incelenerek yazılı şekilde karar verilmesinin doğru olmadığı belirtilerek önceki hüküm bozulmuştur. Mahkemece bozma ilamına uyulmasına karar verilerek yapılan yargılamada İl Özel İdaresi vekili davacı sıfatıyla dava ve duruşmalara katılmış olup mahkemece yapılan yargılama sonucunda davanın kısmen kabulüne, 440.945,68 TL nin dava tarihinden itibaren işleyecek reeskont faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesi üzerine hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-) Dosya kapsamına toplanan delillere hükmün dayandığı gerekçelere bozma gereklerine uygun şekilde karar verilmiş olmasına göre davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2-) Davalı vekilinin alacağın miktarına yönelik temyiz itirazlarına gelince;
Davacı tarafından tahsili istenen alacak miktarları, taraflar arasındaki sözleşmeye göre fizibilite ve yatırım dönemi içerisinde kalan üretimle ilgilidir. Sözleşmenin 10. Maddesinde fizibilite ve yatırım döneminde üretilecek olan kömürün rödovans ödemesinin TKİ tarafından belirlenen satış fiyatı üzerinden (tüenan, toz, kelle kömür için ayrı ayrı satış fiyatı) yapılacağı kararlaştırılmış olup dosya arasında bulunan TKİ tarafından çeşitli tarihlerde gönderilen ve kömür cinslerine göre ton başına birim fiyatlarını gösteren yazılarda 01/07/2002-17/02/2003 tarihleri arasında karışık kömürün ton başına birim fiyatı 20,90 TL olarak belirlendiği halde hükme esas alınan bilirkişi raporunda 2002 yılı üretimi için karışım kömürün birim fiyatının kelle kömürde olduğu gibi 36,00 TL üzerinden hesaplandığı görülmüştür. Davalının itirazı üzerine alınan bilirkişi ek raporunda her ne kadar TKİ yazısında belirtilen fiyatlar ile önceki raporlarında sunulan fiyatların aynı olduğu belirtilmiş ise de hesaplamaya esas alınan karışım kömür birim fiyatı ile TKİ yazısında belirtilen birim fiyatının aynı olmadığı açıkça görülmektedir. Bu durumda mahkemece davalının bilirkişi raporundaki hesaplama ile ilgili olarak karışım kömür üzerinden hesaplama yapılması gerekirken kelle kömür birim fiyatı üzerinden hesaplama yapıldığına yönelik itirazı üzerinde durularak gerekirse bilirkişiden bu konuda ayrıntılı, mahkemenin ve Yargıtay’ın denetimine elverişli bir şekilde ek rapor alınarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmadığından hükmün bu sebeple bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 428.maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 04.06.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.