YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/2384
KARAR NO : 2023/8697
KARAR TARİHİ : 10.10.2023
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1929 Esas, 2022/1619 Karar
KARAR : Esastan ret / Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziosmanpaşa 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/96 E., 2021/201 K. (Birleştirilen Gaziosmanpaşa 1. Asliye
Hukuk Mahkemesinin 2019/105 Esas, 2020/125 Karar sayılı
dosyası)
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Kararın, davalı idareler vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı idareler vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddi ile kamu düzeni gereğince İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın ve birleştirilen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idareler vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl dosyaya ilişkin dava dilekçesinde; mülkiyeti müvekkiline ait olan İstanbul ili, … ilçesi, … Mahallesi, 6194 parsel sayılı taşınmazın davalı … Belediye Başkanlığının kullanımında olduğunu, davalının bu yeri kullanması sebebiyle bugüne kadar müvekkiline hiç bir ödeme yapmadığını, hukuka ve usulüne uygun bir kamulaştırma da yapmadığını belirterek belirlenecek tazminatın davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
2. Davacı vekili birleştirilen dosyaya ilişkin dava dilekçesinde; mülkiyeti müvekkiline ait olan … ilçesi, … Mahallesi, 6194 parsel sayılı taşınmazın davalı … Bakanlığının işgalinde olduğunu, davalının bu yeri kullanması sebebiyle bugüne kadar müvekkiline hiçbir ödeme yapmadığını, hukuka ve usulüne uygun bir kamulaştırma da yapmadığını, ileri sürerek belirlenecek tazminatın davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı … Belediye Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmaza müvekkili idare tarafından gerçekleştirilen herhangi bir fiili el atma bulunmadığı hususunun açık olduğunu, müvekkil idarenin kamulaştırmasız el atma yönünden sorumluluğunun bulunmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesin talep etmiştir.
2. Davalı … vekili cevap dilekçesinde özetle; Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/87 Esas sayılı dosyasıyla ecrimisil davası açtığını; daha sonra Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/343 Esas sayılı dosyası ile idareleri aleyhine aynı parsel için ecrimisil davası açtığını ve her iki davanın konusu aynı olduğu için davaların Gaziosmanpaşa 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/87 Esas sayılı dosyasında birleştiğini ve derdest olduğunu belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davaların kabulü ile taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacı payının tapusunun iptali ile davalı idareler adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı … vekili istinaf dilekçesinde özetle; … Belediyesi tarafından açılan davanın kamulaştırma bedelinin depo edilmemesi nedeni ile reddedildiğini, sorumluluğun kendilerinde olmadığını, Maliye Hazinesinin davaya dahil edilmesi gerektiğini, faiz başlangıcının ıslah tarihinden itibaren olması gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı … Belediye Başkanlığı vekili istinaf dilekçesinde özetle; belediye tarafından fiili bir el atmanın olmadığını, husumet itirazlarının olduğunu, emsallerin uygun olmadığını, düzenleme ortaklık payınında dikkate alınması gerektiğini, taşınmazın el atma tarihindeki niteliğine göre değerlendirilmesi gerektiğini, faiz başlangıcının ıslah tarihinden itibaren olması gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal karşılaştırılması yoluyla değerinin tespit edilmesinin ve belirlenen bedelin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesinin doğru olduğu belirtilerek davalı idareler vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddi ile dava konusu taşınmazda bedeline hükmedilen ve davalı … Bakanlığının sorumlu olduğu bölümün Hazine adına tesciline karar verilmek suretiyle yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı … vekili temyiz dilekçesinde özetle; tespit edilen bedelin çok yüksek olduğunu, bilirkişiler tarafından yeterli inceleme ve araştırma yapılmadığını, husumet nedeni ile reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı … Belediye Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde özetle; tespit edilen bedelin çok yüksek olduğunu, bilirkişiler tarafından yeterli inceleme ve araştırma yapılmadığını, husumet nedeni ile reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idarelerden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “… Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “… Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu’nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına …” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanun’un (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu İstanbul ili, … ilçesi, … Mahallesi, 6194 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmek suretiyle fiilen el atılan bölümlerin bedeline hükmedilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davalı idareler vekilleri tarafından temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idareler vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı … harçtan muaf olduğundan harç alınmamasına, aşağıda yazılı kalan temyiz harcının davalı … Belediye Başkanlığından alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.