YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/199
KARAR NO : 2023/7246
KARAR TARİHİ : 14.09.2023

MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/2072 Esas, 2022/2465 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Turgutlu 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/305 Esas, 2020/5 Karar

Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun’la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak … bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.

Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kısmen kabulü kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare tarafından temyiz edilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince 14.12.2022 tarihli ek karar ile davacı idare vekilinin temyiz dilekçesinin miktardan reddine karar verilmiştir.

Ek karar davacı idare tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
Dosya içeriğine göre Bölge Adliye Mahkemesince dava miktarı dikkate alınarak temyiz dilekçesinin miktardan reddine karar verilmiş ise de 15.04.2022 tarihli ve 31810 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 24.02.2022 tarihli ve 2021/34 Esas, 2022/21 Karar sayılı kararı ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 341 … maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinin “kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkin davalar” yönünden Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar verildiği gözetildiğinde; temyiz yoluna başvurulabilen kararları düzenleyen 6100 sayılı Kanun’un 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi için de aynı hususun uygulanması gerektiğinden 6100 sayılı Kanun’un 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen miktar itibarıyla kesinlik sınırına bakılmaksızın temyizinin olanaklı bulunduğu kabul edilmelidir.

Bu durumda temyiz dilekçesinin miktardan reddine ilişkin ek kararın hatalı olduğu anlaşılmakla; Bölge Adliye Mahkemesinin 14.12.2022 tarihli ve 2020/2072 Esas, 2022/2465 Karar sayılı ek kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Manisa ili, Turgutlu ilçesi, 8. … Mahallesi, 55 ada 224 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak … bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.

II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; mahkemece bedel tespiti yaptırmak üzere alanında uzman bir emlakçı bilirkişisi ataması gerektiğini, taşınmazın kamulaştırılmayan kısmında meydana getireceği değer kaybı, Yargıtay içtihatları gereği taşınmazın değer artırıcı unsurlarının müvekkilinin tarla vasfındaki taşınmazının mütemmim cüzü olan mahsullerinin değerinin kamulaştırma bedelinin tespitinde dikkate alınması gerektiğini, dava konusu taşınmazda her türlü sulu ve kuru tarımsal faaliyet yapmanın mümkün olduğunu, her türlü meyve ve sebze üretimine müsait olduğunu, taşınmazın verim, konum ulaşım çevre imkanları itibarıyla kıymetli durumda olduğunu, ayrıca besicilik yapıldığını, taşınmazdan geçecek elektrik hattının besicilik faaliyeti açısından da olumsuz etkiler doğuracağını, yapılan teklifin çok düşük olduğunu, davanın açılmasına müvekkillerinin sebep olmadığı için müvekkillerinin yargılama giderleri ve vekâlet ücretinden muaf tutulmasına karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak … bedelinin tespiti ile bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; objektif değer artışı yapılmasına yer olmadığını, değer düşüklüğü oranının yüksek belirlendiğini, ürün münavebesinin hatalı yapıldığını, muhdesatların nakil hattından etkilenmediğini, müvekkili idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan bilirkişi raporunun hatalı olduğunu, 2019 yılı verilerinin esas alınmadığını, itirazlarının nazara alınmadığını, muhdesatların değerinin düşük hesaplandığını, kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğini, münavebenin hatalı yapıldığını, objektif değer artışı oranının daha yüksek belirlenmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda, taşınmazın sulu erik bahçesi niteliğinde olduğu kabul edilerek, Turgutlu İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri esas alınıp, gelir metoduna göre hesaplama yapılması, irtifak nedeniyle oluşan değer düşüklüğü hesaplaması ve objektif değer artışı uygulanması, taşınmaz hali hazırda DSİ sulama kanalları bölgesinde kalması ve kanalların aktif olarak kullanılması nedeniyle artezyen bedelinin de hesaplanması yöntem olarak doğru bulunmuş; ancak; dava yılı 2019 olup, değerlendirmenin bu tarihe göre yapılması gerekirken, 2018 yılı Turgutlu İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerine göre değerlendirmenin yapılması, maliyet cetveline göre bulunan üretim giderinin brüt gelirin % 50’si olup bu hali ile ekonomik tarımdan bahsedilemeyeceğinin dikkate alınmaması, dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgeden Yargıtay denetiminden geçen dosyalarda objektif değer artışının % 50 olarak uygulandığının dikkate alınmaması doğru görülmediğinden taşınmazın değerinin yeniden hesaplama yapılmak suretiyle tespiti ile 27.11.2020 tarihli ve 31317 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan, 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılmasına karar verilen kısımların da nemasıyla davalıya ödenmesi ve faiz bitiş tarihininde hatalı belirlendiği gerekçesiyle 6100 sayılı Kanun’un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendi gereğince yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş ayrıca, kesinlik sınırının uygulanabilirliği ortadan kalktığından temyiz talebinin reddine ilişkin ek kararın da kaldırılmasını ve nemalandırılmasına karar verilen kamulaştırma bedeline faiz işletilmesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştür.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma konusu irtifak … bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 … maddeleri.

2.2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 … maddesi.

3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 … maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2. Kapama erik bahçesi niteliğindeki Manisa ili, Turgutlu ilçesi, 8. … Mahallesi, 55 ada 224 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 … maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesine ve aynı Kanun’un 11 … maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak … karşılığının tespit edilmesi yerindedir.

3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Bölge Adliye Mahkemesince verilen 14.12.2022 tarihli ek kararın ORTADAN KALDIRILMASINA,

2. Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 … maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Davacı idareden alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

14.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.