YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/1223
KARAR NO : 2023/8603
KARAR TARİHİ : 09.10.2023
MAHKEMESİ : Van Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1828 Esas, 2022/1877 Karar
KARAR : Düzeltilerek esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Varto Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/509 Esas, 2020/510 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanunla değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun’un) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın göl alanı olarak tapudan terkini istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar … ve … vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararın davalılar … ve … vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Muş ili, Varto ilçesi, … köyü … parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitini ve taşınmazın “… Alanı” olarak Hazine yararına tapudan terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmaza ilişkin olarak 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesi gereğince hakkaniyete uygun bedel tespitini talep etmişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan … ve … vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar Tahir ve Deniz vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın sınıfının hatalı belirlendiğini, verimin düşük alınarak bedelin düşük belirlendiğini, taşınmaz yol üzerinde olduğundan daha değerli olduğunu, objektif değer artışı oranının uygulanması gerektiğini, Muş merkeze yakın olduğu için giderin düşük ve masrafın brüt gelirin 1/3’ü oranında olması gerektiğini, dosyadaki asıl ve ek raporda saman verisinin aleyhe değiştirimesinin nedeninin açıklanmadığını, kapitalizasyon faizinin daha düşük belirlenmesi gerektiğini, açıklanan ve resen belirlenecek sebeplerle kararı istinaf etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmaza net gelirine göre bilimsel yolla değer biçilmesinid yerinde olduğu; ancak hükümle birlikte davacı idarece fazla depo edilen bedelin getirileri ile birlikte davacıya iadesine karar verilmesi gerekirken bu hususta 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 305 inci maddesinin (A) bendi gereğince ek karar ile karar verilmesinin doğru olmadığı ve 27.11.2020 tarihinde 31317 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı Anayasa Mahkemesi kararı ile 2942 sayılı Kanun’a 7139 sayılı Kanun ile eklenen 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrasının dördüncü cümlesinde yer alan “idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit edilen bedelden az olması durumunda hakim tarafından tespit edilen bedel, peşin ve nakit olarak hak sahibi adına, kalanı ise bedele ilişkin kararın kesinleşmesine kadar üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılmak ve kesinleşen karara göre hak sahibine verilmek üzere” bölümü ile yedinci cümlesinde yer alan “idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit ettiği bedelden fazla olması halinde fazla olan tutarın bloke edildiğine” ibarelerinin Anayasa’ya aykırı olduğundan Anayasa Mahkemesince iptaline karar verildiği dikkate alınarak ve bedelin davalılara derhal ödenmesi gerektiği belirtilerek düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar … ve … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar … ve … vekili temyiz dilekçesinde özetle; masrafların brüt gelirin 1/3’ü oranında alınması gerekirken yüksek belirlendiğini, taşınmazın özellikleri dikkate alındığında 1. Sınıf tarım arazisi olarak değerlendirilmesi gerekirken 3. Sınıf tarım arazisi olarak değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporunun yetersiz olduğunu, kapitalizasyon faiz oranının hatalı olduğunu, kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğini ileri sürerek kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Muş ili, Varto ilçesi, … köyü 66 parsel sayılı taşınmazın zemininin 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Dosyadaki bilgi ve belgelerin tetkikin de aynı kamulaştırma kapsamında, dava konusu taşınmaz ile aynı köyde bulunan 30 parsel sayılı taşınmaz için Varto Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/696 Esas 2020/36 Karar sayılı kararı ile buğday-karpuz ve slajlık mısır münavebeye alınarak 2018 yılı değerlendirme tarihi itibarıyla metrekare bedelinin daha yüksek belirlendiği anlaşılmış olup dava konusu taşınmazın metrekare bedeli bölgeden intikal eden dosyalara göre daha düşük tespit edildiğinden, ayrılma sebeplerini gösterir ek rapor alınması gerekir.
4.Dava konusu taşınmazların yeri, konumu ve köy yerleşim yerine uzaklıkları belirlenip, bu özelliklerine göre, belirlenen metrekare birim bedellerine objektif değer arttırıcı unsur ilave edilerek bedel tespit edilmesi gerektiğinin gözetilmemesi hatalı olduğundan temyiz eden davalılar payı gözetilerek bir karar verilme gerektiği gözetilerek kararın bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar … ve … vekilince temyiz itirazları yerinde olduğundan temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalılar … vd. peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.