YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/1213
KARAR NO : 2023/6434
KARAR TARİHİ : 15.06.2023
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen 4650 sayılı Kanun’la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Yalova İmes Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya direnme kararı verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin direnme kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; … ili, … ilçesi, … köyü 154 ada 2 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın Yalova İmes Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkiline ait olan dava konusu taşınmazın emsalsiz ve üstün vasıflara sahip bir arsa olup, her türlü yatırıma müsait bir alanda bulunduğunu, değerinin dava tarihi itibarıyla bu niteliklerinin gözönüne alınarak belirlenmesini, kamulaştırılan taşınmazın yol olarak kullanılacağından, bedel hesaplaması yapılırken düzenleme ortaklık payının (DOP) düşülmemesini, yargılama giderleri ile avukatlık ücretinin davacı tarafa yükletilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Yalova 1 inci Asliye Hukuk Mahkemesinin 16.11.2020 tarihli ve 2019/439 Esas, 2020/407 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin 744.863,56 TL olarak tespitine ve davalı adına olan tapu kaydının iptali ile … Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına kayıt ve tesciline, tespit edilen kamulaştırma bedelinin, idare tarafından teklif edilen 575.078,49 TL’sinin davalıya derhal ödenmesine, kamulaştırma bedelinin kalan 169.785,07 TL’sinin ise üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılarak kararın kesinleşmesi ile birlikte tüm nemasıyla beraber davalıya ödenmesine, tespit edilen kamulaştırma bedelinin idare tarafından teklif edilen 575.078,49 TL’sine 26.04.2020 tarihinden karar tarihine kadar, vadeli hesaba yatırılan fark bedel 169.785,07 TL’ye ise 26.04.2020 tarihinden kararın kesinleştiği tarihe kadar yasal faiz uygulanmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 24.06.2021 tarihli ve 2021/214 Esas, 2021/1559 Karar sayılı kararı ile dava konusu taşınmazın arazi niteliğinde kabulü ile net geliri esas alınarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı, Anayasa Mahkemesinin 27.11.2020 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı iptal kararıyla 2942 sayılı Kanun’un 7139 sayılı Kanun’la değişik 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrasının dördüncü cümlesinde yer alan; “… idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit edilen bedelden az olması durumunda hâkim tarafından tespit edilen bedel, fazla olması durumunda idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit ettiği bedel, peşin ve nakit olarak hak sahibi adına, kalanı ise bedele ilişkin kararın kesinleşmesine kadar üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılmak ve kesinleşen karara göre hak sahibine verilmek üzere …” bölümü ile yedinci cümlesinde yer alan; “… idarenin kıymet takdir komisyonunca tespit ettiği bedelden fazla olması halinde fazla olan tutarın bloke edildiğine …” ibaresi iptal edilmiş olmakla mahkemece belirlenen bedelin tümünün davalı hak sahibine ödenmesi ve fark bedele istinaf tarihine kadar yasal faiz işletilmesi gerektiğinden bahisle İlk Dererece Mahkemesi kararı kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. Bozma ve Bozmadan Sonraki Yargılama Süreci
A.Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz itirazında bulunmuştur.
2. Davalı vekilinin temyiz dilekçesindeki talebi üzerine temyiz incelemesi duruşmalı olarak yapılmış olup 24.05.2022 tarihinde yapılan duruşmaya taraf vekilleri katılmıştır.
3. Dairemizin 24.05.2022 tarihli ve 2021/10440 Esas, 2022/9243 Karar sayılı bozma ilâmı ile Dairemize aynı bölgeden intikal eden dosyalarda kuru arazide münavebeye 2 nci yıl ürünü olarak karpuz ürününün alındığı anlaşıldığından, 2 nci yıl ürünü olarak münavebeye buğday ürünü alınan bilirkişi kurulu raporu hükme esas alınmak suretiyle eksik inceleme ile hüküm kurulması hatalı bulunduğundan kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B.Bölge Adliye Mahkemesince Verilen Direnme Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmına direnilmesine, kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile Yalova İMES Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi adına kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; direnme kararının usul ve yasaya uygun olduğunu, taşınmazın metrekare bedelinin yüksek hesaplandığını, münavebe ürünlerinin taşınmazın tespit edilen 3. sınıf marjinal kuru tarım arazisi baz alınarak tespit edilmesi gerektiğini, objektif değer artışı oranının yüksek olduğunu, taşınmazın eğimi, ulaşım zorluğu ve makineli tarımın yapılmamasının verime etkisinin değerlendirilmediğini ileri sürerek öncelikle hükmün onanmasını, aksi takdirde belirtilen sebeplerle bozulmasına karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin hesaplanmasında objektif değer artırıcı unsurun düşük alındığını, hesaplama yapılırken objektif değer artış oranının % 500 olarak alınması gerektiğini, münavebenin hatalı belirlendiğini, münavebe ürünü olarak da buğdayın değil karpuzun alınmasının gerektiğini ileri sürerek direnme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. 6100 sayılı Kanun’un 373 üncü maddesinin beşinci fıkrası gereğince Dairemizce yeniden yapılan incelemede; arazi niteliğindeki dava konusu taşınmazın 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net geliri üzerinden, bilimsel yolla değerinin tespit edilmesinde ve karar kesinleştiğinde ödenmek üzere üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılan kısmın derhal ödenmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığından, Bölge Adliye Mahkemesince verilen direnme kararı yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup tarafların temyiz dileklerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası ile 373 üncü maddesinin beşinci fıkraları uyarınca ONANMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.06.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.