YARGITAY KARARI
DAİRE : 5. Hukuk Dairesi
ESAS NO : 2023/1114
KARAR NO : 2023/7603
KARAR TARİHİ : 21.09.2023
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/3273 Esas, 2022/2131 Karar
KARAR : Düzeltilerek esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ergani 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/446 Esas, 2020/216 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun’la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu daimi ve geçici irtifak … bedelinin tespiti ve hakların davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Diyarbakır ili, Ergani ilçesi, … Mahallesi, 237 parsel sayılı taşınmazdan geçen daimi ve geçici irtifak … bedelinin tespiti ile bu hakların davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı taraf cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin; acele kamulaştırma dosyasında belirlenen kısmının mahsubuyla bankaya depo edilen bakiye fark bedele 13.03.2020 tarihinden 27.03.2020 tarihine kadar yasal faiz işletilerek karar kesinleştiğinde davalı tarafa ödenmesine, 20.01.2020 tarihli fen bilirkişi raporuna ekli krokide İ harfi ile gösterilen 997,42 m²lik kısmının daimi ve müstakil nitelikte üst hakkının (ağaç dikmemek, bina vs sabit tesis yapmamak şartıyla) BOTAŞ adına tesciline, G harfi ile gösterilen 339,02 m²lik kısmında inşaat aktivitesinin başladığı tarihten itibaren BOTAŞ lehine 2 yıllık geçici irtifak … tesisine, 20.01.2020 tarihli fen bilirkişi raporunun karar ekinden sayılmasına, var ise ipotek ve hacizlerin bedele yansıtılmasına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazda Yerel Mahkemece değişik iş dosyasında belirlenen değerinin çok üstüne çıkılarak bir bedel ile davanın kabulüne karar verilmesinin usul ve kanun hükümlerine aykırı olduğunu, kısa bir süre zarfında bu derece yüksek bir bedel ile davanın kabulüne karar verilmesinin hayatın olağan akışına aykırı olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile tüm dosya kapsamına ve kararın dayandığı gerekçelere göre, sulu tarım arazisi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 … maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri üzerinden değer biçilmesinde, taşınmazın vasfı, konumu, bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özellikleri gözetilerek kapitalizasyon faizinin % 4 oranında alınmasında, tespit edilen metrekare birim fiyatına % 15 oranında objektif değer artırıcı unsur ilave edilmesinde, taşınmazın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve boru hattı güzergahı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle daimi ve geçici irtifak … karşılıklarının tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmediği, ancak 4646 sayılı Doğalgaz Piyasası Kanunu’nun 12/A maddesi gereğince kullanma hakkının davacı idareye ait olduğu belirtilerek daimi irtifak hakkına konu edilen bölümün Hazine adına tapuya tescil edilmesi gerektiği gözetilmeden davacı idare adına tesciline karar verilmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 başvuru numaralı ve 23.10.2018 tarihli kararı, Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı ve 09.05.2019 tarihli kararı dikkate alınarak davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi ve 7139 sayılı Kanun’un 26 ncı maddesiyle 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin değiştirilen sekizinci fıkrasının dördüncü cümlesi, 27.11.2020 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 16.07.2020 tarihli ve 2018/104 Esas, 2020/39 Karar sayılı kararı ile iptal edildiğinden karar kesinleştiğinde ödenmesine karar verilen kamulaştırma bedeline davalının istinaf talebi olmadığından İlk Derece Mahkemesinin karar tarihine kadar faiz işletilerek işlemiş nemalarıyla birlikte davalıya derhâl ödenmesine ilişkin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin ikinci alt bendi gereğince düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf kaldırma gerekçelerinin yerine getirilmediğini, bedelin fahiş şekilde arttığını, bilirkişi raporunda değer düşüklüğü hesaplanarak irtifak bedeli bulunduktan sonra tekrar taşınmazın geri kalan kısmında değer düşüklüğü hesaplandığı^nı, değer düşüklüğünün üst sınırdan uygulanmasının sebebinin açıklanmadığını, lehlerine vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu daimi ve geçici irtifak … bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 … maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 … maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 … maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki Diyarbakır ili, Ergani ilçesi, … Mahallesi, 237 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 … maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değerinin tespit edilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda 2019 yılı Ergani İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinin uygulanması, dava konusu taşınmazın belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre belirlenen kapitalizasyon faiz oranı uygun görülmüştür.
4.Dosyada mahallinde yapılan keşif sonucu düzenlenen bilirkişi kurulu raporunda dava konusu taşınmazın batısında ve doğusunda dere geçtiğinden bitki yetiştirme kabiliyeti bakımından Marjinal sulu tarım arazisi vasfında olduğu ve arazinin tüm özellikleri ve yöre çiftçisinin genel ekim alışkanlıkları göz önüne alınarak parselin sulu tarım arazisi niteliğinde olduğunun kabulünde bir isabetsizlik görülmemiştir.
5. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ile 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı kararı da göz önüne alınarak davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi, davalı vekili lehine karar tarihindeki tarifeye göre vekalet ücretine hükmedilmesi yerindedir.
6.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 … maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irad kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.